تعیین مزیت نسبی صادراتی و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

سید کمال صادقی ¹ (استادیار گروه اقتصاد دانشگاه تبریز)
صابر خداوردیزاده ² (دانشجوی کارشناسی گروه اقتصاد دانشگاه تبریز)
محمد خداوردیزاده ³ (دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)

تاریخ دریافت : 1394/09/27 تاریخ پذیرش : 1394/09/27 تاریخ انتشار : 1390/07/01

کلید واژه: ایران, زعفران, صادرات, مزیت نسبی, ساختار بازار,

چکیده مقاله :

گسترش صادرات غیر نفتی و تنوع بخشیدن به درآمدهای صادراتی کشور، به منظور کاهش آسیب پذیری اهداف توسعه اقتصادی کشور ضرورت دارد. با توجه به اهمیت محصول زعفران در صادرات غیر نفتی کشور و سهم 70 درصدی آن در ارزش صادرات جهانی، هدف پژوهش حاضر تعیین مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات و وادرات جهانی زعفران طی دوره 2008-2004 می باشد. به منظور تعیین مزیت نسبی از دو شاخص مزیت نسبی آشکار شده و مزیت نسبی آشکار شده متقارن و برای تعیین ساختار بازار از شاخص های هرفیندال و نسبت تمرکز استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از بین کشورهای صادرکننده زعفران تنها کشورهای ایران، اسپانیا و یونان دارای مزیت نسبی در صادرات زعفران می‌باشند. به علاوه، نتایج حاصل از شاخص مزیت نسبی بیانگر اختلاف فراوان مزیت نسبی صادراتی کشور ایران نسبت به سایر کشورهای صادرکننده زعفران می‌باشد. اما این مزیت نسبی، طی سالهای مورد مطالعه در حال کاهش بوده و نتایج نشان داد که ساختار صادرات زعفران ایران از حالت بنگاه مسلط به انحصار چند جانبه بسته تغییر یافته است و کشورهای اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، عربستان، سوئد و هند از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران می‌باشند. ساختار صادرات جهانی زعفران طی دوره مورد بررسی همواره از حالت بنگاه مسلط پیروی کرده است. به طوری که کشور ایران به تنهایی حدود 70 درصد از صادرات جهانی زعفران را در اختیار دارد. ساختار واردات جهانی زعفران طی دوره مورد بررسی همواره از حالت انحصار چند جانبه باز پیروی کرده است. جهت تقویت مزیت نسبی صادراتی و همچنین افزایش سهم صادراتی محصول زعفران ایران، توصیه می‌گردد با در پیش گرفتن سیاست تنوع صادرات، به تدریج از میزان تمرکز کشور به تعدادی بازار محدود و سنتی کاسته شود.  

چکیده انگلیسی:

This study aims to determine comparative advantage and global export market structure of saffron during 2004-2008. For this purpose, Revealed Comparative Advantage and Revealed Symmetric Comparative Advantage indices were applied. In order to determine global market structure of saffron Herfindahl and Concentration Ratio indices were used. Results revealed that among saffron’s export countries only Iran, Spain and Greece had comparative advantage. The results of the comparative advantage index showed Iran comparative advantage was higher relative to other countries but it was declining during the study period. Spain, Italy, France, Sweden, Arabia and India were the biggest commercial partners of Iran. Analysis of world market structure of saffron showed that Iran was considered a large country with 70 percent share in the world market of saffron. Finally, some recommendations are made to improve comparative advantage of Iran in saffron export market.  

منابع و مأخذ:

1. Akbari, M. and Karimi Hesnije, H. 2000. Impact of export growthon economic growth and capital formation. Journal of Plan andBudget. 52: 63-84.

2. Anonymous. 2003. The Third program of economic, social andcultural development in Islamic Republic of Iran( 2000-2004).Organization of Management and Planning.

3. Anonymous. 2005. Economic report and balance for 2005.Central Bank of Iran.

4. Anonymous.2009. Agriculture annals. Ministry of AgricultureJahad. Volume 2. Page 289.

5. Anvyh Tekie, L. 2007. Comparison comparative advantage ofIran's export of apple with a major exporters of this product.Journal of Agricultural Economics and Development. 15(58):177-203.

6. Ashrafi, M., Karbasi A. and Sadrolashrafi S.M. 2007.Comparative advantage of export and production raisin in Iran.

Agricultural Economics and Development. 15(58):39-59.

7. Bahta S.T, Jooste A. 2005. The efect of internationalisation onthe Beef and Maize sub-sectors: The relevance of RevealedComparative Advantage measures. Agrekon. 44:452-464.

8. Biria, S. and Jabl Ameli, F.2006. Factors affecting for the exportof pistachio, saffron and date in of non-oil exports goods basketof Iran. Journal of Agricultural Economics and Development.

14(54): 85-101.

9. Dashti, GH., Khodaverdizadeh, M. and Mohammadrezaei, R.2010. Analysis of comparative advantage and the global exportmarket structure for pistachio. Journal of Agricultural Economicsand Development. 24(1): 99-106.

10. De Vany A, Lee Hong Kim C. 2003. Stochastic marketstructure: Concentration measures and motion picture antitrust,Institute for development policy and management, University ofManchester.

11. Fahimifar, J. and Fathi, Y. 2002. Study of comparative advantageand priority of clothing export target markets of in Iran. FirstPrinting. Institute for trade studies and research. Tehran.

12. Forghani, H. and Kiani Abri, M. 2005.Study comparativeadvantage of Iranian cumin in comparison with selected 

countries. Journal of Agricultural Economics and Development.13(52): 145-153.

13. Hoseini, M. and Homan, T. 2007. Study of date global marketand target markets for Iranian export date. Journal of AgriculturalEconomics and Development. 15(57): 1-29.

14. Hoseini, M. and Parmeh, Z. 2004. Structure of global market andtarget markets for Iranian carpets. Journal of trade studies. 30: 84-114.

15. ITC, Comtrade Database, PC/ TAS, 2006.

16. Khodaverdizadeh, M. 2008. Market Structure andPrioritiesWhithin Exporting Target Markets of Iranian

17. Kumar N.R, Rai A.B, Mathura R. 2008. Export of Cucumber andGherkin from India: Performance, Destinations, Competitiveness

and Determinants. Agricultural Economics Research Review. 21:130-138.

18. Lee J .1995. Comparative Advantage in Manufacturing as aDeterminant of Industrialization: The Korean case, World

Development. 23(7):1195-1214.

19. Li K.W, Bender S. 2002. The gain and loss of ComparativeAdvantage in manufactured exports among regions. CenterDiscuss Paper.

20. Maddala G.C, Dobson S, Millen E.1995. Microeconomics, TheRegulation of Monopoly, Mc Grawhill Book Company Press.

21. Manir H .1996. South Asian Economics in the Global TradingSystem, The Australian National University Press.

22. Najafi Alamdarloo, H. and Hassani, Y. 2009. Study comparativeadvantage of production, export and identification of targetmarkets cumin. Journal of Agricultural Economics Research.1(3): 101-122.

23. Parmeh, Z., Hosseini, M., Nabizadeh, A. and Mohebbi, H.R.2009. Export capacity and target markets for Iranian saffron.Journal of trade studies. 51: 59-95.

24. Paspan, F. 2006. Survey factors affecting the export of IranianSaffron. Journal of Economic Research. 6(2): 1-15.

25. Pistachio. M.Sc. Thesis. Agriculture Faculty. Department ofAgriculture Economics. 128 page.

26. Tajiani, H. and Koopahi, M. 2005. Stimation functions of supplyand demand for Iranian Saffron export. Journal ofIranianAgricultural Sciences. 36(3): 573-580.

27. Williams E, Rosen R. 1999. A better approach to market poweranalysis, Tellus institute, United states of America Press