شناسایی فرصت‌های صادراتی محصولات کشاورزی ایران در چارچوب مدل پشتیبانی تصمیم

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

فرزاد کریمی ¹ (دانشیار اقتصاد بین الملل، گروه مدیریت، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه ، ایران)
مریم جوزدانی ² (دانشجوی دکتری مدیریت بازاریابی، گروه مدیریت، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه ، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/10/28 تاریخ پذیرش : 1402/07/26 تاریخ انتشار : 1403/02/01

کلید واژه: ایران, صادرات, متنوع‌سازی صادرات, بازارهای هدف, مدل پشتیبان تصمیم,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: شناسایی و تعیین بازارهای هدف یکی از عمده‌ترین راهکارهای متنوع سازی صادرات غیرنفتی و دستیابی به بازارهای جهانی است. گسترش بازارهای صادراتی، با توجه به کاهش درآمدهای حاصل از صدور نفت و نوسانات شدید آن، به منزله‌ی یکی از استراتژی‌های مهم کشور مطرح است. بخش کشاورزی سهم قابل توجهی در صادرات غیر نفتی کشور طی سال­های اخیر داشته است. اما عدم شناسایی دقیق بازارهای بالقوه صادراتی، توسعه صادرات این بخش را با چالش­هایی مواجه کرده است. بر این اساس هدف از این مطالعه شناسایی و رتبه بندی بازارهای هدف بالقوه محصولات کشاورزی صادراتی ایران است به گونه ای که بتوان بازار- محصول‌های بالقوه صادراتی در این بخش را شناسایی و اولویت‌بندی نمود. 
مواد و روش­ها: در این پژوهش، از مدل پشتیبان تصمیم و اجرای یک فرآیند غربالگری چهار مرحله ای با استفاده از نرم افزارهای Excel و Access  و برنامه نویسی در محیط نرم افزار SQL استفاده گردید.
یافته­ ها: فرصت­های صادراتی واقع­بینانه مربوط به نه محصول (1) سایر آجیل‌ها (2) خرما، انجیر، (3) انگور (4) خربزه، هندوانه (5) سیب و گلابی تازه (6) زنجبیل، زعفران، زردچوبه، آویشن و سایر ادویه ها (به استثنای فلفل) (7) شیرینی جات قندی حاوی کاکائو ، شامل شکلات سفید (8) نان، شیرینی، کیک، بیسکویت و (9) سایر سبزیجات تهیه شده یا نگهداری شده اما منجمد نشده می باشد.
بحث و نتیجه­ گیری: بر اساس یافته­های تحقیق، قسمت اعظمی از فرصت­های صادراتی ایران در بخش کشاورزی با سد مهمی به نام نرخ تعرفه مواجه می­باشد که با توجه به پایین بودن قدرت رقابت‌پذیری محصولات کشاورزی به دلایلی همچون (الف) پروتکل های بهداشتی و ایمنی غذایی (ب) لجستیک و (ج) بسته‌بندی و تبلیغات، صادرات آن­ها را با مشکل اساسی مواجه می­کند. بر این اساس توصیه می­­شود، وزارت صمت به عنوان متولی بخش تجارت در ایران به توسعه موافقت­نامه­های تجاری دوجانبه و چندجانبه با کشورها (خصوصاً بازارهای هدف بالقوه شناسایی شده در این تحقیق) بپردازد. یکی از مهم­ترین کارایی‌های موافقتنامه­های تجاری کاهش نرخ تعرفه و حذف موانع غیرتعرفه‌ای برای محصولات صادراتی ایران می­باشد. .

چکیده انگلیسی:

Identifying and determining target markets is one of the most important ways to diversify non-oil exports and reach global markets.The agricultural sector has made a significant contribution to the country's non-oil exports in recent years the lack of accurate identification of potential export markets has faced challenges in the export development of this sector. The data used to calculate the indicators includes the period from 2002 to 2018.In order to identify and rank the market-target products, the decision support model and the implementation of a four step screening process using Excel and Access software and programming in the SQL software environment were used.The findings of the research show that there are realistic export opportunities related to nine products 1)other nuts 2)dates, 3)grapes 4)melons, watermelons 5)apples and fresh pears.6)ginger, saffron, turmeric, thyme and other spices 7)sugary sweets containing cocoa, including white chocolate 8)bread, sweets, cakes, biscuits and 9)other prepared or preserved vegetables.Also, the most important export target markets in which it is possible to develop the export of agricultural products are Spain,America,Italy,Singapore,,Kuwait,Poland,Lithuania,Malta,Hungary,Mauritius ,New Zealand and Netherlands.

منابع و مأخذ:

1. Aminizade M, Aghasafari H, Karbasi A. Investigating the specialized pattern of saffron exports in target markets. Journal of Saffron Agriculture and Technology. 20221; 8(4): 609-621.


2. Bukola B. O. An Application of the Decision Support Model to Louisiana’s The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention. 2018; 5(01): 4307-4313.


3. Cameron M, Viviers W. Identifying realistic export opportunities for Rwanda based on the TRADE-DSM approach. IGC International Growth Centre. 2017; 1-23.


4. Chizari A, Riyahi A, Aminizade M. Prioritization of Target Markets of Mjor Global Exporters of Raisins (with the Approach of Identifying Iran's Competitive Potential in These Markets). Journal of Agricultural Economics. 2014; 8(4): 59-88.


5. Export Promotion: A Decision Support Model Approach. Copyright: 2012 Publisher: African Sun Media. SUN PReSS. Chapter 4. 2004.


6. Cuyvers L, De Pelsmacker P, Rayp G, Roozen I. T. M. A decision support model for the planning and assessment of export promotion activities by government export promotion institutions: the Belgian case. International Journal of Research in Marketing. 1995; 12: 173-186.


7. Cuyvers L. Identifying export opportunities: the case of Thailand. International marketing review. 2004; 21(3): 255-278.


8. FAO Statistical Year Book. 2021.


9. Ghanbari Sh. A. Investigating the barriers to the export of Iranian agricultural products. news research of the Radio and Television News Agency. 2018.


10. Jagoe J R. Export Sales and Marketing Manual, Minneapolis. MN: Export institute publication. 2012.


11. Kanellopoulos N. C, Skintzi G. D. Identifying export opportunities for Greece. International Economics and Economic Policy. 2016; 13(3): 369-386.


12. Khatami firouzabadi S, Zohredehdashti M. Ahkgari SH. A Prioritization of Target Markets for Export of Pistachio Products in Yazd Province Using a Combined Model of Hierarchical Analysis and TOPSIS in a Fuzzy Environment. V(79) Quarterly Journal of Business Research. 2016; 79: 121-154.


13. Kianpoure R. Abstract of foreign trade statistics of agriculture and food industry in the first five months of 1399 and its comparison with the same period of previous years. Department of Agriculture, Center for Strategic Studies in Agriculture and Water. 2021.


14. Konstantakopoulou I. Realistic export opportunities for the Greek Economy. Economics Bulletin. 2020; 40(1): 87-95.


15. Mahmoudi A, Jalali S. Export competitiveness of Iranian pistachios in world markets, economic research. 2017; 51: 951-976.


16. Mehrabi B. H, Pourmoghadam. A., Factors affecting the relative advantage of Iran's raisin exports. Journal of Agricultural Economics Reaserch. 2013: 4(13): 161-177.


17. Mirakbari Z, Mojaverian S, Rafiee H, Amirnezhad H. Clustering of Iran Pistachio Export Target Countries Based on Combined Metamorphosis Algorithms. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 2020; 2-5(3): 413-427.


18. Modresi M, Arasiyabi S, Bagheri Gh. H, Khani F. Prioritization of target markets for Iranian tomato exports using numerical taxonomy. Journal of International Business Management. Faculty of Economics and Management University of Tabriz. 2020; 3: 103-119.


19. Papadopoulos N. Denis J. E. Invetory, Taxonomy and Assessment of Methods for International Market Selection. International Marketing Review. 1988.


20. Rafiee H, Aminizade M, Zare A, Kaboudtabar M. Investigating the Effect of Iran's Imported Market Partnership Market Structure on Pistachio Exports: Application of Gravity Pattern. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research (Iranian Journal of Agricultural Sciences). University of Tehran. 2021.


21. Rozhkova A. V, Dalisova N. A, Stepanoa E. V, Karaseva M. V. Export potential development of wild plants. The Journal of Earth and Environmental Science. 2020; 421: 1-5.


22. Sadeghi S, Khodaverdizade S, Khodaverdizade M. Determining the comparative export advantage and the structure of the global saffron export and import market. Agricultural Economics Research. 2011; 3(3).


23. Salari B. M, KHalilian S, Mosavi H. Investigating the Factors Affecting the Trade of Agricultural Products with Emphasis on Oil Revenues. Quarterly Journal of Agricultural Economics Research. 2017; 9(3): 33-56.


24. Shahmoradi M, Agahi H, Alibeigi A. Export Complications of Iran's Agricultural Sector. Scientific Journal of Commercial Exploration. 2019; 209-245.


25. Steenkamp E, Viviers W. Cuyvers L. Overview of international market Selection methods. In Cuyvers L. Viviers W. (Eds), Export Promotion – A Decision Support Model Approach, SUN Press, Stellenbosch. 2012; 27-51.


26. Stepanova E. V. Export orientation of agribusiness enterprises in the region. The Journal of Earth and Environmental Science. 2020; 421: 1-5.


27. Susara J, Van Rensburg J, Vivers W, Cameron M, Parry A. Identifying export opportunities between IORA member states using the TRADE-DSM® methodology: a case study involving South Africa and Thailand, Journal of the Indian Ocean Region. 2019; 15.


28. Wood V. Robertson K. Evaluating international markets: the importance of information by industry by country of destination and by type of export transaction. International Marketing Review. 2000; 1(17): 34-55.


29. Comprehensive system of national transportation. Commercial articles. 2021.