روشهای نوین ناحیه بندی در فضاهای جغرافیایی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

نسرین آذرباد ¹ (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1392/06/26 تاریخ پذیرش : 1393/07/12 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: توسعه, ناحیه بندی, مدلهای ارزشی- هنجاری, فضا.ی منطقه ای,

چکیده مقاله :

      روش­های نوین ناحیه­بندی فضاهای جغرافیایی با هدف شفاف­سازی زوایای پنهان در برنامه­ریزی توسعه ناحیه­ای صورت گرفت. تحلیل فضایی با  لحاظ  دیدگاه غالب مطالعات ناحیه­ای در همگونی، فشردگی و برابری درونی و تمایز برون ناحیه­ای امکان­پذیر می­شود. به طور معمول ناحیه بندی به واسطه شاخص­های متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی صورت گرفته است. اما در این مقاله  عوامل ارزشی و  هنجاری برای تعیین درجه توسعه یافتگی ناحیه در اولویت قرار گرفتند. بازاندیشی، تفکر و خلاقیت از ویژگی­های پارادایم ارزشی- هنجاری از مکتب آرمان باوری است. در این روش­ها از اصول میان رشته­ای نظیر اصول مثلثات و قوانین علمی محیط­زیست استفاده شده است. روش تحقیق نیز ترکیبی از روش های بنیادی و میان رشته­ای است. بر اساس نتایج تحقیق، سه روش نوین قطب بندی فضای ارزشی- هنجاری، جبهه بندی فضا و ناحیه بندی مثلثاتی فضا کشف شدند. در این روش­ها بر رویکردهای عمده «بیشینه­سازی عوامل مثبت، سازنده و پیشرو»، «کمینه­سازی عوامل منفی، مخرب و بازدارنده» و «میانه­گرایی» تأکید شد. همچنین چهار منطقه و هشت ناحیه طراحی شدند. منطقه І (1و 5) با سطوح پیشرو- سازنده حائز درجه مطلوبیت و توسعه یافتگی است. منطقه П ( 2و6) با سطوح سازنده – بازدارنده بر توقف توسعه و امکان تحول دلالت دارد. منطقه Ш (3و 7) با سطوح بازدارنده – مخرب حائز درجه نامطلوب و توسعه نیافته است. منطقه IV (4 و 8) د رکشاکش با سطوح مخرب- پیشرو بر رکود و سکنی در فضاهای جغرافیایی دلالت دارد.