روشهای نوین ناحیه بندی در فضاهای جغرافیایی
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
1 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: توسعه, ناحیه بندی, مدلهای ارزشی- هنجاری, فضا.ی منطقه ای,
ملخص المقالة :
روشهای نوین ناحیهبندی فضاهای جغرافیایی با هدف شفافسازی زوایای پنهان در برنامهریزی توسعه ناحیهای صورت گرفت. تحلیل فضایی با لحاظ دیدگاه غالب مطالعات ناحیهای در همگونی، فشردگی و برابری درونی و تمایز برون ناحیهای امکانپذیر میشود. به طور معمول ناحیه بندی به واسطه شاخصهای متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی صورت گرفته است. اما در این مقاله عوامل ارزشی و هنجاری برای تعیین درجه توسعه یافتگی ناحیه در اولویت قرار گرفتند. بازاندیشی، تفکر و خلاقیت از ویژگیهای پارادایم ارزشی- هنجاری از مکتب آرمان باوری است. در این روشها از اصول میان رشتهای نظیر اصول مثلثات و قوانین علمی محیطزیست استفاده شده است. روش تحقیق نیز ترکیبی از روش های بنیادی و میان رشتهای است. بر اساس نتایج تحقیق، سه روش نوین قطب بندی فضای ارزشی- هنجاری، جبهه بندی فضا و ناحیه بندی مثلثاتی فضا کشف شدند. در این روشها بر رویکردهای عمده «بیشینهسازی عوامل مثبت، سازنده و پیشرو»، «کمینهسازی عوامل منفی، مخرب و بازدارنده» و «میانهگرایی» تأکید شد. همچنین چهار منطقه و هشت ناحیه طراحی شدند. منطقه І (1و 5) با سطوح پیشرو- سازنده حائز درجه مطلوبیت و توسعه یافتگی است. منطقه П ( 2و6) با سطوح سازنده – بازدارنده بر توقف توسعه و امکان تحول دلالت دارد. منطقه Ш (3و 7) با سطوح بازدارنده – مخرب حائز درجه نامطلوب و توسعه نیافته است. منطقه IV (4 و 8) د رکشاکش با سطوح مخرب- پیشرو بر رکود و سکنی در فضاهای جغرافیایی دلالت دارد.
