نقش گردشگری در تحولات کالبدی - کارکردی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی- شهرستان لاهیجان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حمید جعفری ¹ (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
سیده محدثه حاتمی شاه خالی ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/06/06 تاریخ پذیرش : 1395/09/26 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: گردشگری, مدل AHP, تحولات کالبدی - کارکردی, شهرستان لاهیجان,

چکیده مقاله :

    امروزه در بسیاری از کشورهای جهان گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعه مناطق روستایی به شمار می­آید. هرچند که ساختار بیشتر روستاها با گذشت زمان دچار تغییر و تحول می‌شود، اما در روستاهایی که وارد چرخه گردشگری می‌شوند سرعت و میزان تغییرات بیشتر است. هدف این پژوهش بررسی نقش گردشگری در تحولات کالبدی و کارکردی روستاها است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز به دو روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است. به منظور رتبه بندی روستاها بر اساس میزان تحولات ناشی از گردشگری، از مدلAHP  استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 8 روستا از  بخش مرکزی شهرستان لاهیجان که دارای جاذبه‌های گردشگری بودهو گردشگری در آنها رواج یافته؛ مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تعداد 98 نفر از کارشناسان و مدیران محلی و شهرستانی مرتبط با موضوع بوده است، که بر اساس جدول استاندارد مورگان تعداد 80 نفر به صورت تصادفی بعنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای بررسی موضوع، هشت معیار مرتبط با گردشگری و تحولات کالبدی و کارکردی (تغییر کاربری اراضی، خدمات عمومی، خدمات اقامتی، خدمات پذیرایی، مشاغل، خانه های دوم، کیفیت ابنیه و قیمت زمین) مورد تأکید قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که مهم­ترین تأثیرات گردشگری در این روستاها، گسترش خانه‌های دوم (491 واحد)، تغییر کاربری اراضی از کشاورزی به مسکونی و تجاری به میزان 622 هکتار، کاهش فعالیت‌های کشاورزی، رونق فعالیت گردشگری و ایجاد فعالیت‌های اقتصادی جدید در بخش خدمات، احداث سازه‌های مرتبط با گردشگری و رونق فعالیت‌های خدماتی بوده است. بر اساس خروجی مدل AHP از میان روستاهای مورد مطالعه، روستای شیخانبر با وزن 26/0 بیشترین و روستای سرچشمه با وزن 04/0 کمترین میزان تحولات کالبدی و کارکردی را داشته است.

چکیده انگلیسی:

Today, tourism is considered as a tool for the development of rural areas in many countries of the world.  Although most of the villages have changed over time, but villages, in which tourist attraction is significant, the speed and rate of change is more. The purpose of this study was to consider the role of tourism in the physical and functional changes of villages. This descriptive-analytic study collected its data via both documentary and field study. To rank the villages in terms of tourism arising fromchanges, the AHP model is used. In this study, based on preliminary studies, the 8 villages of the centeral Lahijan city, in which tourist attractions spread, was studied. Statistical population is 98 experts of local and provincial managers that relevant to the topic that based on the standard table of Morgan 80 persons were randomly selected as the sample. To investigate the matter, the eight criteria related to tourism and the physical and functional changes (changes in land use, public services, accommodation services, catering services, businesses, second homes, quality of buildings and land prices) were emphasized. The results show that the most important impact of tourism in these villages are such as: Open second homes (491 units), land use change from agricultural to residential and commercial about 622 hectares, reducingfarming, boom tourism activity and create new economic activity in the service sector, flourishing in tourism activity and creating new economic activity in the service sector. AHP model based on the output of the eight surveyed villages, Sheykhanbar village has a 0.26 weight that show the highest rate changes and sarcheme village has a 0.04 weight that show the least amount of physical and functional changes.

منابع و مأخذ:

1. Ahmadiyan, R and Mohammadi, H .(2009): Histology rural of country, rural general eritrea the formation of structural elements, first edition, pollution Bonyade maskan enghelab islami,Tehran. (In Persian)


2. Amar, T. (2013): The pathology space economy and rural development, quarterly space economy and rural development, second year, N: 1, p: 171-192, Tehran. (In Persian)


3. Anabestani, A. (2009): physical impacts of second homes on the development of rural settlements, case study:  resort villages in Mashhad, twelfth year, N: 4, Tehran. (In Persian)


4. Angelkova, T and C, Koteshi, and Z, Jakovlev and E , LabetaMitrevska .(2012): Sustainability and competitiveness of tourism, Procardia _ social and behavior sciences, V:44,P:221-227.


5. Byeonge, P. and D, yooshik .(2009): Segmentation by motivation in rural tourism, Tourism management,V:30, P:99-108.


6. Devi, S and T, kirishna and S, pahlavan. (2014): Sevice quality and previous experience as a moderator in determining tourist's satisfaction with rural tourism, destinationsin Mlaysia, Procardia social and behavioral sciences, V:144, P:203-211.


7. Dewi, Y and L, Ketut.(2014): Modeling the relationships between tourism sustainable factor in the traditional village of poncasari,procedia-Social and behavioral sciences,V:135,P:57-63.


8. falak , Sh and Ch, Lomay and Y, Alvin.(2014): A repositioning strategy for rural tourism in Malaysia, Procardia _ social and behavior sciences, V:144,p:412-415.


9. Firouzniya, Gh and A, Roknodin Eftekhari, and S, badri. (2010):Landscape and physical planning iran's rural areas,publicated in Bonyade maskan enghelab islami.


10. Ghorbani, R and F, Zadvali and Sh, Zadvali. (2014): Evaluation negative effects of tourism development on attractive villages, case study village city, Quarterly regional planning, fourth year, N:15, p: 103-118, Marvdasht. (In Persian)


11. Gohari, M. (2011): The effects tourism, publication Dariche no, Tehran. (In Persian)


12. Gwiazdinska, M and A, Jezierska. (2013): Functional changes of the rural areas in Poland, Journal of settlements and spatial planning, V: 4, N: 1, P: 53-58.


13. J Telfer, D. and R, Sharply, (2012): Tourism development planning in developing countries, translated by Zargham bourujei, H, publication mahkame, Tehran. (In Persian)


14. Kazemi, M. (2011): Tourism management, publication samt, Tehran. (In Persian)


15. Mahdavi, M and A, Berenjkar .(2014): Ranking of rural districts in the city of Bandar Anzali on rural land use changes,ferst year,N:2,P: 49-60,Marvdasht. (In Persian)


16. Marino ski, N and S, Korunovski. (2012): tourism in Macedonia in changing environment, Procardia _ social and behavior sciences, V: 44, p: 19-31.


17. Mohammadi, M and A, Mehrabi and M, Ghorbani and M, khorasani (2012): Human forces affecting land use changes in marginal rural Tonekabon city, quarterly geographical research, new course, tenth year,N: 35, P: 279-289,Tehran. (In Persian)


18. Molaie Hashjin, N and K, Dnlin and M, Hsan nezhad. (2011): Analyze the consequences of the instability of tourism in rural settlements,case study Blade Kajour of Noshahr city, quarterly regional  planning, third year,N:12,p:1-14, Marvdasht. (In Persian)


19. Pourtaheri, M. and M. Naghavi , (2012) :Physical development of rural settlements with a sustainable development approach(concepts, theories and guidelines), journal housing and rural environment,V: 137, p: 53-70, Tehran. (In Persian)


20. Rezvani, M.(2008): Introduction to rural development planning in Iran, publication ghoms, Tehran. (In Persian)


21. Saeidi, A. and S, Hoseini Asl. (2008): Cornerstone locates and deploys the new villages, publication shahidi, Tehran. (In Persian)


22. Salehi, S and M, Hasanpour. (2012): Planining and tourism development functional approach to planning and tourism marketing, publication Mazandaran University. (In Persian)


23. Wanda Georg, E and M , Heather and G, Reid Donald. (2009): Rural tourism development localism and cultural change, publications: buffalo, Toronto.


24. Yurudur, E and M, Dice .(2011): Settlement- Natural environment relationships and tourism potential in Camici(Tokat-Turkey),Procardia Social and behavioral saiences,V:19,P:208-215.


25. ziyaie, M. (2008): Typology of second homes tourism, journal The study of human geography, N:66, Tehran. (In Persian)