نقش گردشگری در تحولات کالبدی - کارکردی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی- شهرستان لاهیجان)
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
حمید جعفری
1
(استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
سیده محدثه حاتمی شاه خالی
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
الکلمات المفتاحية: گردشگری, مدل AHP, تحولات کالبدی - کارکردی, شهرستان لاهیجان,
ملخص المقالة :
امروزه در بسیاری از کشورهای جهان گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعه مناطق روستایی به شمار میآید. هرچند که ساختار بیشتر روستاها با گذشت زمان دچار تغییر و تحول میشود، اما در روستاهایی که وارد چرخه گردشگری میشوند سرعت و میزان تغییرات بیشتر است. هدف این پژوهش بررسی نقش گردشگری در تحولات کالبدی و کارکردی روستاها است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمعآوری دادههای مورد نیاز به دو روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است. به منظور رتبه بندی روستاها بر اساس میزان تحولات ناشی از گردشگری، از مدلAHP استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 8 روستا از بخش مرکزی شهرستان لاهیجان که دارای جاذبههای گردشگری بودهو گردشگری در آنها رواج یافته؛ مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تعداد 98 نفر از کارشناسان و مدیران محلی و شهرستانی مرتبط با موضوع بوده است، که بر اساس جدول استاندارد مورگان تعداد 80 نفر به صورت تصادفی بعنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای بررسی موضوع، هشت معیار مرتبط با گردشگری و تحولات کالبدی و کارکردی (تغییر کاربری اراضی، خدمات عمومی، خدمات اقامتی، خدمات پذیرایی، مشاغل، خانه های دوم، کیفیت ابنیه و قیمت زمین) مورد تأکید قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که مهمترین تأثیرات گردشگری در این روستاها، گسترش خانههای دوم (491 واحد)، تغییر کاربری اراضی از کشاورزی به مسکونی و تجاری به میزان 622 هکتار، کاهش فعالیتهای کشاورزی، رونق فعالیت گردشگری و ایجاد فعالیتهای اقتصادی جدید در بخش خدمات، احداث سازههای مرتبط با گردشگری و رونق فعالیتهای خدماتی بوده است. بر اساس خروجی مدل AHP از میان روستاهای مورد مطالعه، روستای شیخانبر با وزن 26/0 بیشترین و روستای سرچشمه با وزن 04/0 کمترین میزان تحولات کالبدی و کارکردی را داشته است.