تحلیل و ارزیابی ریسک زیرساخت‌های منطقه‌ای از منظر پدافند غیرعامل نمونه موردی: منطقه صنعتی پارس یک جنوبی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی سلطانی ¹ (استاد گروه شهرسازی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
سید رضا موسوی ² (مربی گروه عمران، دانشکده فنی شهید باهنر بندرعباس، بندرعباس، ایران)
نادر زالی ³ (دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/12/28 تاریخ پذیرش : 1396/01/31 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: آسیب‌پذیری, ریسک, زیرساخت, تهدید, منطقه پارس یک جنوبی, FEMA,

چکیده مقاله :

هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن آسیب‌پذیری تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور در شرایط بحرانی ناشی از تهدیدات انسان ساخت است. زیرساخت‌های حیاتی، بخشی از بنیان‌های اصلی مناطق صنعتی به شمار می‌آیند که با آسیب آن­ها بیشتر منطقه تحت تأثیر قرار می­گیرد. با توجه به این‌که نسبت قابل‌توجهی از تأمین گاز کشور بر عهده منطقه پارس جنوبی بوده و زیرساخت‌های حیاتی منطقه، از کانون­های جذاب برای تهاجم دشمن به شمار می­رود. تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کاربردی (نوع توسعه­ای) بوده و در این مسیر از روش­های کتابخانه­ای، پرسش­نامه (کمی) جهت گردآوری و تحلیل اطلاعات استفاده گردیده و روش تحقیق تحلیلی - ارزیابانه می­باشد. برای این منظور تعداد 48 نفر کارشناس به عنوان خبره انتخاب و از مدل پیشنهادی سازمان مدیریت بحران فدرال آمریکا (FEMA) جهت تحلیل ریسک استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد، از نظر اهمیت دارایی‌ها به ترتیب تأسیسات نفت و گاز با 8.86، زیرساخت ارتباطات با 8.64، تأسیسات برق با 6.71 و تأسیسات آب و فاضلاب با 6.45 حائز بیشترین ارزش هستند. همچنین دوازده تهدید مورد ارزیابی قرار گرفت که در این بین احتمال وقوع حملات هوایی و موشکی با 9.21، حملات شیمیایی- میکروبی و هسته­ای با 9.17 و تهدیدات زیستی با 8.72 بیشترین احتمال وقوع را دارا هستند. بیشترین آسیب­پذیری و ریسک زیرساخت ارتباطات در برابر بمب­های الکترومغناطیسی به ترتیب با 9.114 و 688.47، تأسیسات برق در برابر بمب­های الکترومغناطیسی و گرافیتی به ترتیب با 8.446 و 407.47، تأسیسات نفت و گاز در برابر تهدیدات بمب­گذاری به ترتیب با 8.484 و 655.46، تأسیسات آب و فاضلاب در برابر تهدیدات سایبر تروریسم و زیستی به ترتیب با 8.3 و 466.82 می­باشد و در پایان راهکارهای کاهش آسیب­پذیری و ریسک بیان شده است.

چکیده انگلیسی:

       The purpose of passive defense plans is to reduce the vulnerability of critical facilities and equipment, and the country in critical condition due to man-made threats. Critical infrastructure as the main of industrial zones is considered as the main part of the foundations that its damage can be affected the most area.By considering that a significant proportion of the country's gas is supplied by the South Pars zone.the criteria infrastructure of this zone is considered as attractive hub to enemy invasion. This applied research was used the library studies and distributed questionnaire to collect information and Analytical-evaluative method propsed by Federal Emergency Management Agency of America (FEMA) for analyzing the collected data.the results show that in terms of assets, oil and gas installations with 8.86; communications infrastructure with 8.64; power installation with 6.71; and water and wastewater facilities with 6.45 have the most value, respectively. Twelve threats were also assessed that air and missile strikes with 9.21; bacterial-chemicaland nuclear with 9.17; biological threats with 8.72 are most likely to occur, respectively. The Most vulnerability and risk is estimated for communication infrastructure against electromagnetic bombs at 9.114 and 688.47, electrical installations against electromagnetic bombs and graffiti at 8.446 and 407.47, oil and gas facilities against the bomb threat at 8.484 and 655.46;  water and wastewater facilities against cyber threats of terrorism and bio at 8.3 and 466.82; respectively. In the end, the vulnerability and risk reduction strategies are expressed.

منابع و مأخذ:

1. Abdolah Khani, A. (2008): National security threats (identification and methods). Publications Cultural Institute of International Studies of Contemporary Abrar, Tehran, and Pg. 304. (In persian)


2. Ataee, M.H. (2014): Assessing threats and vulnerabilities airports and solutions with passive defense approach, case study: Imam Khomeini International Airport. Master's thesis, Malek Ashtar University. (In persian)


3. Cioaca, C. (2013): Critical aviation infrastructures vulnerability assessment to terrorist threats, Air Force Academy, Romania.


4. Dadashpoor, H., & Fath Jalali, Arman. (2013): Analysis of the patterns of regional specialization and spatial concentration of industries in Iran, Journal of Regional Planning. Vol. 3, No. 11, pp. 1-18. (In persian)


5. Eskandari, M., Omidvar, B., & Tavakoli Sani, M.S. (2015): Loss estimation of interdependent infrastructures in targeted attacks. Emergency Management, Special Issue of Passive Defense Week 93, Vol. 3, pp. 19-30. (In persian)


6. Farzam Shad, M., & Araghi zadeh, M. (2013): Principles of planning and designing safe in terms of passive defense. Elm Afarin publications, first edition, Isfahan. (In persian)


7. FEMA 452 (2005): Risk Assessment, a How to guide to Mitigation Potential Terrorist Attacks against Buildings, Federal Emergency Management Agency, USA.


8. FEMA 426 (2003): Reference Manual to Mitigation Potential Terrorist Attacks against Buildings, Federal Emergency Management Agency, USA.


9. Ghazanfari, M. (2013): Pathology metro man-made threats and offered strategies for reducing vulnerability (Case Station ASR). Master's thesis, Malek Ashtar University, Tehran. (In persian)


10. Gholami, M. (2011): Lamerd impacts of industrial estates in rural development, regional planning Journal, Vol. 1, No. 2, pp. 51-62. (In persian)


11. Giannopoulos, G. and Filippini, R. and Schimmer, M. (2012): Risk assessment methodologies for Critical Infrastructure Protection. Part I: A state of the art, Institute for the Protection and Security of the Citizen, European Commission, EUR 25286 EN – 2012.


12. Hakim Panah, N. (2009): Metro passive defense. Construction thesis, Art University, Tehran. (In persian)


13. Japan International Cooperation Agency (JICA). (2000): Seismic micro-zoning of Tehran, earthquakes and environmental studies center in Tehran. Tehran. (In persian)


14. Jalali Farahani, Gh. (2013): Introduction to models and methods for estimating the risks of passive defense. Publication of Imam Hussein University, second edition, pg. 180. (In persian)


15. Lee, EE, and Mitchell, JE. And Wallace, WA. (2007): Restoration of Services in Interdependent Infrastructure Systems: A Network Flow Approach, in IEEE Transaction on Systems Magazine, vol. 37, pp. 1303-1318.


16. Mashhadi, H., & Amini Verki, S. (2015): The development and provision of threat assessment, vulnerability and risk analysis critical infrastructures with an emphasis on passive defense. The first national conference on risk management in infrastructure, pp. 118-130. (In persian)


17. Millazzo, M., and Maschio F. (2008): Giuseppe, Resilience of Cities to Terrorist and other Threats, NATO Science for Peace and Security Series C: Environmental Security, Risk Evaluation of Terrorist Attacks against Chemical Facilities and Transport Systems in Urban Areas, ISSN: 1874-6519, pp. 37-53.


18. Movahedi nai, J. (2006). Theoretical and practical implications of passive defense. Publisher: Iranian Revolutionary Guards Islamic Revolution, the planning and authoring textbooks, First Edition, Tehran, Pg. 655.


19. Norman, T. (2010): Risk Analysis and Security Countermeasure selection, CRC press, USA.


20. Oxford English Dictionary (2013): Oxford University Publications.


21. Parhas, et al. (2013): Introduction of the status of the land area of Pars 1. Revised project plan PARS zones one and two and studies the master plan Pars 3, Pars Special Economic Energy Zone Organization. (In persian)


22. PCCIP. (2010): Critical Foundation: Protecting America’s Infrastructures.


23. PSEPC. (2008): Modernization of the Emergency Preparedness Act.


24. Setareh, A.A. (2011): Risk management in passive defense. Malek Ashtar University Press, First Edition, Tehran. (In persian).