ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه ای با تأکید بر ژئوتوریسم (مطالعه موردی: هفت چشمه نقده، دره قاسملو و بند ارومیه)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

صیاد اصغری سراسکانرود ¹ , علی اکبر تقیلو ² , بتول زینالی ³

1 - استادیار جغرافیای طبیعی و ژئومورفولوژی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
3 - استادیار جغرافیا و اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1392/11/26 تاریخ پذیرش : 1394/01/21 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: گردشگری, ژئوتوریسم, دره قاسملو, دره بند, هفت چشمه, اورمیه,

چکیده مقاله :

      ژئوتوریسم ترکیبی از واژه زمین و توریسم است و به توریسمی گفته می­شود که دارای جاذبه­های زمین­شناسی، مورفولوژیکی و فرهنگی است. استفاده صحیح و بهینه از این جاذبه­ها در مناطق مختلف، مستلزم شناخت از جنبه­های مختلف است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریسم منطقه­ای و مقایسه مناطق با هم دیگر است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق مناطق ژئوتوریستی هفت چشمه نقده، دره قاسملو و دره بند ارومیه می­باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و مقایسه­ای است. جامعه آماری تحقیق گردشگران بازدیدکننده از مناطق مورد مطالعه در روز جمع­آوری اطلاعات بوده و از روش نمونه­گیری تصادفی برای انتخاب نمونه (39 نفر گردشگر و 11 نفر کارشناس) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل دینامیکی هادزیچ و از مدل ضریب عدم تشابه برای مقایسه مناطق مورد مطالعه استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده: توان ژئوتوریستی دره بند، قاسملو و هفت چشمه به ترتیب برابر با 07/33، 53/37 و 81/31 است که نشان می­دهد توان ژئوتوریستی مناطق را در حد متوسط بوده و تفاوت­های مناطق نیز در برخی از زیرشاخص­ها بوده و در حالت کلی شباهت­های منطقه­ای زیاد می­باشد. بیشترین شباهت بین منطقه بند و قاسملو در شاخص قابلیت دید و ارزش چشم­انداز به ترتیب با ضریب 02/0 و 1 می­باشد. بالاترین شباهت بین بند و هفت چشمه در زیر شاخص، ارزش تفسیری (مرتبط با داستان­های خوب) با ضریب 7/10 است.

چکیده انگلیسی:

        Geo-tourism is the combination word of ground and tourism. It is a part of tourism industrial that has geological, morphological and cultural attraction. Correct and optimal use of the various attractions in different areas is required an enough knowlege of various aspects of this tourism industrial. The purpose of this study refers to assess the regional geo-tourism potential and compare regions with each other. Scope of this research area is Geo-tourism regions including, Haft- cheshmeh of Naghadeh, and Band and Ghasemloo valleys of Urmia. This descriptive- analytical research was used random sampling method to select statistical community that they were 39 tourists who visited studied areas. Hadzich dynamic and dissimilarity coefficient models were used to compare the data collected from the studied regions. According to the results, Geo-tourism potential of Band, Ghasemloo, and Haft cheshmeh are 33.07, 37.53 and 31.81, respectively that shows Geo-tourism potential of regions are moderate. Although there are regional differences in some sub-criteria, but regional similarities are too much in general. The greatest similarity between Band and Ghasemloo regions is within 0.02 Coefficient and 1 in indexes of capability vision and perspective value. The greatest similarity between Band and Haft-cheshmeh regions is within 10.7 Coefficient in sub-criteria of interpretive value.  

منابع و مأخذ:

1. بدری، سیدعلی و جعفر صادق قنبری (1384): «ارزیابی توان­های محیطی در عمران روستایی (مطالعه موردی: حوضه رود قلعه چای عجب شیر)»، پژوهش های جغرافیایی، شماره 54، تهران، صص 185-173.


2. بیاتی خطیبی، مریم، شهابی، هیمن و هانا قادری زاده (1389): «ژئوتوریسم رویکردی نو در بهره گیری از جاذبه های ژئومورفولوژیکی غار کرفتو استان کردستان»، مجله فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره 29، اهر، صص50-27.


3. ترخانی، محمد سالار، بهاروند، ندا و منصور بدری فر (1389): «بررسی غار تاریخی کرفتو از دیدگاه ژئوتوریسم»، فصلنامه زمین و منابع، سال سوم، شماره اول، لاهیجان، صص 28-19.


4. جوزی، سید علی و نسرین مرادی مجد (1390): «ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه بوالحسن دزفول به منظور استقرار کاربری گردشگری به روشSMITH ، » فصلنامه محیط زیست و توسعه، سال دوم، شماره 3، تهران، صص 14-7.


5. حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی (1390): کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه­ای، انتشارات علم نوین، چاپ دوم، یزد.


6. رنجبر، محسن (1388): «قابلیتهای ژئوتوریستی تنگ زینگان صالح آباد شهرستان مهران»، فصلنامه چشم­انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، رشت، صص 90-81.


7. زند مقدم، محمدرضا (1388): «بررسی توانمندیهای دشت کویر به عنوان ژئوپارک بزرگ ایران مرکزی و نقش آن در توسعه ی پایدار استان سمنان»، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، سال دوم، شماره 6، ملایر،  صص20-1.


8. سلطانی، زهرا و سیدهدایت اله نوری (1389): «ارزیابی توان محیطی شهرستان خوانسار به منظور توسعه توریسم»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 99، مشهد، صص100-77.


9. شایان، سیاوش، بنی صفار، معصومه، زارع، غلامرضا و نفیصه فضلی (1392): «ارزیابی توانمندی توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت ها با تأکید بر روش کومانسکو (مطالعه موردی: ژئومورفوسایت های مسیر گردشگری کرج- چالوس تا تونل کندوان)»، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، شماره 5، ساری، صص 93-78.


10. عفیفی، محمدابراهیم و عبدالرسول قنبری (1388): «بررسی جاذبه های ژئوتوریستی گنبدهای نمکی لارستان»، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال دوم، شماره 6، لارستان، صص 47-31.


11. غفاری، غلامرضا و عادل ابراهیمی (1389): جامعه شناسی تغییرات اجتماعی، نشر لویه با همکاری نشر آگرا، چاپ هفتم، تهران.


12. قرخلو، مهدی، پور خباز، حمیدرضا، امیری، محمدجواد و حسنعلی فرجی سبکبار (1388): «ارزیابی توان اکولوژیک منطقة قزوین جهت تعیین نقاط بالقوه توسعة شهری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی»، فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه ای، سال 1، شمار 2، اصفهان، صص 68-51.


13. قنبری، ابوالفضل، حجازی، میراسدالله و محمد قنبری (1391): «ارزیابی توانمندی زمین گردشگری مکانهای ژئومورفولوژیکی موجود در روستای کندوان»، مجله مسکن و محیط روستا، سال 31، شماره 141، تهران، صص 121-109.


14. مقصودی، مهران و علی اکبر شمسی پور (1390): «پتانسیل سنجی مناطق بهینه توسعه ژئومورفوتوریسم مطالعه موردی (منطقه مرنجاب در جنوب دریاچه نمک)»، مجله پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 77 تهران، صص 19-1.


15. نوجوان، محمدرضا، حسینی، سید ابوالقاسم و محمد حسین رامشت (1388): «ژئوتوپ­های یزد و جاذبه های آن»، فصلنامه جغرافیا و توسعه شماره 13، زاهدان، صص 60-47.


16. نوری، سیدهدایت اله (1379): «تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی»، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 39، تهران، صص 10-1.


17. یمانی، مجتبی، عظیمی راد، صمد و سجاد باقری (1391): «بررسی قابلیت­های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت­های منطقه سیمره»، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیطی، شماره 2، کرمانشاه، صص 88-69.

18. Anna. S, J. Zdzisław, (2010): Geoheritage and Geotourism Potential of the Strzelin Hills (Sudetic Foreland, SW Poland), Geographica Pannonica , Volume 14, Issue 4,p: 118-125. Rodrigues.L,  M. C. Russo, M. F. Elisabete, Geotourism  Routes in urban areas: A preliminary approach to the Lisbon geoheritage survey, GeoJournal of Tourism and Geosites, Year IV no.2, vol. 8, Article no. 08112-100, pp: 281-294.

19. Brilha,J, (2009): Geological heritage and European geoparks in Portgal, Proceedings of the VIII uropean Geoparks Conference, Idanha-a-Nova, 14-16 September, Portugul.

20. Ghasemi, Y.j,  A. Ardebil,  L. Karimdoust. Shahriyar, (2010): Identification of Some of the Geotourism Sites in Iran, World Applied Sciences Journal 11 (11)pp: 1342-1347.

21. Hadžić, O., Marković, S.B., Vasiljević, Dj.A., Nedeljković, M, (2010): A Dynamical Model for Assessing Tourism Market Attractiveness of a Geosite. 1st International Conference on Geo­heritage & Geotourism Research GEOTRENDS 2010, Novi Sad 24-26 June. Abstract book, pp: 23-25.

22. Monavari, S. M. and Feraidoni, A, (2008): Kakarza regional talent identification for evaluation of ecological tourism with the help of GIS, the fourth national conference of environmental strategies and improve them, pp: 27- 31.

23. Nemanj, Tomić, (2011): The Potential of Lazar Canyon (Serbia) as a Geotourism Destination: Inventory and Evaluation, Geographica Pannonica Volume 15, Issue 3, PP: 103-112.

24. Pralong, J.-P, (2005): A method for assessing the tourist potential and use of  eomorphological sites. Géomorphologie. Relief, processus, environnement 3, PP: 189-196.