ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه ای با تأکید بر ژئوتوریسم (مطالعه موردی: هفت چشمه نقده، دره قاسملو و بند ارومیه)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

صیاد اصغری سراسکانرود ¹ (استادیار جغرافیای طبیعی و ژئومورفولوژی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
علی اکبر تقیلو ² (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
بتول زینالی ³ (استادیار جغرافیا و اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)

تاريخ الإرسال : 15 السبت , ربيع الثاني, 1435 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , جمادى الثانية, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: گردشگری, ژئوتوریسم, دره قاسملو, دره بند, هفت چشمه, اورمیه,

ملخص المقالة :

      ژئوتوریسم ترکیبی از واژه زمین و توریسم است و به توریسمی گفته می­شود که دارای جاذبه­های زمین­شناسی، مورفولوژیکی و فرهنگی است. استفاده صحیح و بهینه از این جاذبه­ها در مناطق مختلف، مستلزم شناخت از جنبه­های مختلف است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریسم منطقه­ای و مقایسه مناطق با هم دیگر است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق مناطق ژئوتوریستی هفت چشمه نقده، دره قاسملو و دره بند ارومیه می­باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و مقایسه­ای است. جامعه آماری تحقیق گردشگران بازدیدکننده از مناطق مورد مطالعه در روز جمع­آوری اطلاعات بوده و از روش نمونه­گیری تصادفی برای انتخاب نمونه (39 نفر گردشگر و 11 نفر کارشناس) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل دینامیکی هادزیچ و از مدل ضریب عدم تشابه برای مقایسه مناطق مورد مطالعه استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده: توان ژئوتوریستی دره بند، قاسملو و هفت چشمه به ترتیب برابر با 07/33، 53/37 و 81/31 است که نشان می­دهد توان ژئوتوریستی مناطق را در حد متوسط بوده و تفاوت­های مناطق نیز در برخی از زیرشاخص­ها بوده و در حالت کلی شباهت­های منطقه­ای زیاد می­باشد. بیشترین شباهت بین منطقه بند و قاسملو در شاخص قابلیت دید و ارزش چشم­انداز به ترتیب با ضریب 02/0 و 1 می­باشد. بالاترین شباهت بین بند و هفت چشمه در زیر شاخص، ارزش تفسیری (مرتبط با داستان­های خوب) با ضریب 7/10 است.

المصادر:

1. بدری، سیدعلی و جعفر صادق قنبری (1384): «ارزیابی توان­های محیطی در عمران روستایی (مطالعه موردی: حوضه رود قلعه چای عجب شیر)»، پژوهش های جغرافیایی، شماره 54، تهران، صص 185-173.


2. بیاتی خطیبی، مریم، شهابی، هیمن و هانا قادری زاده (1389): «ژئوتوریسم رویکردی نو در بهره گیری از جاذبه های ژئومورفولوژیکی غار کرفتو استان کردستان»، مجله فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره 29، اهر، صص50-27.


3. ترخانی، محمد سالار، بهاروند، ندا و منصور بدری فر (1389): «بررسی غار تاریخی کرفتو از دیدگاه ژئوتوریسم»، فصلنامه زمین و منابع، سال سوم، شماره اول، لاهیجان، صص 28-19.


4. جوزی، سید علی و نسرین مرادی مجد (1390): «ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه بوالحسن دزفول به منظور استقرار کاربری گردشگری به روشSMITH ، » فصلنامه محیط زیست و توسعه، سال دوم، شماره 3، تهران، صص 14-7.


5. حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی (1390): کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه­ای، انتشارات علم نوین، چاپ دوم، یزد.


6. رنجبر، محسن (1388): «قابلیتهای ژئوتوریستی تنگ زینگان صالح آباد شهرستان مهران»، فصلنامه چشم­انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، رشت، صص 90-81.


7. زند مقدم، محمدرضا (1388): «بررسی توانمندیهای دشت کویر به عنوان ژئوپارک بزرگ ایران مرکزی و نقش آن در توسعه ی پایدار استان سمنان»، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، سال دوم، شماره 6، ملایر،  صص20-1.


8. سلطانی، زهرا و سیدهدایت اله نوری (1389): «ارزیابی توان محیطی شهرستان خوانسار به منظور توسعه توریسم»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 99، مشهد، صص100-77.


9. شایان، سیاوش، بنی صفار، معصومه، زارع، غلامرضا و نفیصه فضلی (1392): «ارزیابی توانمندی توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت ها با تأکید بر روش کومانسکو (مطالعه موردی: ژئومورفوسایت های مسیر گردشگری کرج- چالوس تا تونل کندوان)»، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، شماره 5، ساری، صص 93-78.


10. عفیفی، محمدابراهیم و عبدالرسول قنبری (1388): «بررسی جاذبه های ژئوتوریستی گنبدهای نمکی لارستان»، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال دوم، شماره 6، لارستان، صص 47-31.


11. غفاری، غلامرضا و عادل ابراهیمی (1389): جامعه شناسی تغییرات اجتماعی، نشر لویه با همکاری نشر آگرا، چاپ هفتم، تهران.


12. قرخلو، مهدی، پور خباز، حمیدرضا، امیری، محمدجواد و حسنعلی فرجی سبکبار (1388): «ارزیابی توان اکولوژیک منطقة قزوین جهت تعیین نقاط بالقوه توسعة شهری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی»، فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه ای، سال 1، شمار 2، اصفهان، صص 68-51.


13. قنبری، ابوالفضل، حجازی، میراسدالله و محمد قنبری (1391): «ارزیابی توانمندی زمین گردشگری مکانهای ژئومورفولوژیکی موجود در روستای کندوان»، مجله مسکن و محیط روستا، سال 31، شماره 141، تهران، صص 121-109.


14. مقصودی، مهران و علی اکبر شمسی پور (1390): «پتانسیل سنجی مناطق بهینه توسعه ژئومورفوتوریسم مطالعه موردی (منطقه مرنجاب در جنوب دریاچه نمک)»، مجله پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 77 تهران، صص 19-1.


15. نوجوان، محمدرضا، حسینی، سید ابوالقاسم و محمد حسین رامشت (1388): «ژئوتوپ­های یزد و جاذبه های آن»، فصلنامه جغرافیا و توسعه شماره 13، زاهدان، صص 60-47.


16. نوری، سیدهدایت اله (1379): «تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی»، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 39، تهران، صص 10-1.


17. یمانی، مجتبی، عظیمی راد، صمد و سجاد باقری (1391): «بررسی قابلیت­های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت­های منطقه سیمره»، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیطی، شماره 2، کرمانشاه، صص 88-69.

18. Anna. S, J. Zdzisław, (2010): Geoheritage and Geotourism Potential of the Strzelin Hills (Sudetic Foreland, SW Poland), Geographica Pannonica , Volume 14, Issue 4,p: 118-125. Rodrigues.L,  M. C. Russo, M. F. Elisabete, Geotourism  Routes in urban areas: A preliminary approach to the Lisbon geoheritage survey, GeoJournal of Tourism and Geosites, Year IV no.2, vol. 8, Article no. 08112-100, pp: 281-294.

19. Brilha,J, (2009): Geological heritage and European geoparks in Portgal, Proceedings of the VIII uropean Geoparks Conference, Idanha-a-Nova, 14-16 September, Portugul.

20. Ghasemi, Y.j,  A. Ardebil,  L. Karimdoust. Shahriyar, (2010): Identification of Some of the Geotourism Sites in Iran, World Applied Sciences Journal 11 (11)pp: 1342-1347.

21. Hadžić, O., Marković, S.B., Vasiljević, Dj.A., Nedeljković, M, (2010): A Dynamical Model for Assessing Tourism Market Attractiveness of a Geosite. 1st International Conference on Geo­heritage & Geotourism Research GEOTRENDS 2010, Novi Sad 24-26 June. Abstract book, pp: 23-25.

22. Monavari, S. M. and Feraidoni, A, (2008): Kakarza regional talent identification for evaluation of ecological tourism with the help of GIS, the fourth national conference of environmental strategies and improve them, pp: 27- 31.

23. Nemanj, Tomić, (2011): The Potential of Lazar Canyon (Serbia) as a Geotourism Destination: Inventory and Evaluation, Geographica Pannonica Volume 15, Issue 3, PP: 103-112.

24. Pralong, J.-P, (2005): A method for assessing the tourist potential and use of  eomorphological sites. Géomorphologie. Relief, processus, environnement 3, PP: 189-196.