ارزیابی موفقیت طرح ترافیک اصفهان به‌عنوان یکی از سیاست‌های (TDM) برای دستیابی به توسعه پایدار شهری
محورهای موضوعی : جامعه شناسی، علوم اجتماعی و اقتصادمحمد رضا مسائلی 1 , همایون نورائی 2
1 - کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری، موسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران
2 - دانشیار برنامه‌ریزی شهری‌ومنطقه‌ای، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: توسعه پایدار, مدیریت تقاضای سفر, طرح ترافیک اصفهان, حمل‌ونقل پایدار,
چکیده مقاله :
افزایش جمعیت شهری منجر به رشد چشمگیر حمل‌ونقل شده و بدین ترتیب، مسائل و چالش‌های فراوان در کلان‌شهر‌ها ظهور کردهاند. یکی از رویکردهایی که برای رفع مشکلات حمل‌ونقل در سالهای اخیر موردتوجه قرارگرفته، رویکرد مدیریت تقاضای سفر است. هدف از این رویکرد، کاهش اثرات منفی استفاده از خودرو، ازجمله ازدحام ترافیک، کاهش ایمنی، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش زیست پذیری و بهبود ویژگیهای کیفی شهرها است؛ بنابراین روشن است که اجرای سیاست‌های این رویکرد میتواند به تحقق اهداف توسعه پایدار شهری کمک می‌کند؛ بااین‌حال، درصورتی‌که اصول اجرایی این رویکرد به‌درستی رعایت نشوند؛ نه‌تنها نتایج مطلوب حاصل نمی‌شود؛ بلکه مشکلات جدیدی نیز به وجود می‌آید. کلان‌شهر اصفهان نیز از این قاعده مستثنی نیست. این در حالی است که بیش از یک دهه از اجرای طرح ترافیکی در شهر اصفهان که یکی از سیاست‌های رویکرد مدیریت تقاضای سفر است، می‌گذرد. بدین ترتیب این پژوهش به دنبال پاسخ دادن به این سؤال است که اجرای طرح ترافیک اصفهان، چه میزان در دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری موفق بوده است؟ بنابراین ابتدا مؤلفه‌ها و سنجه‌ها شناسایی‌شده و سپس وضعیت طرح ترافیک شهر اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور با بهره‌گیری از روش (AHP) میزان اهمیت سنجه‌ها مشخص شد و با استفاده تحلیل‌های مکانی (GIS) به ارزیابی و تحلیل پرداخته‌شده است. روش مطالعه کتابخانه‌ای، مشاهده میدانی و توزیع پرسش‌نامه بوده و جهت گردآوری داده‌ها و از آزمون T تک نمونه‌ای برای سنجش آماری استفاده شد؛ در انتها، نتایج نشان داد، طرح ترافیک شهر اصفهان به موفقیت کافی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری نرسیده است و میتوان چنین نتیجه گرفت که عدم نگاه جامع به مسئله در عدم اجرای موفق این طرح نقش اساسی داشته است.
The increase in urban population has led to the significant growth of transportation and thus, many issues and challenges have emerged in metropolises. To solve these issues, the travel demand management approach has been proposed. The aim of this approach is to reduce the negative effects of using cars, including traffic congestion, reducing safety, increasing environmental pollution, reducing the livability and quality of cities, so it is clear that the implementation of policies of this approach helps to achieve the goals of sustainable urban development. However, if the implementation principles are not followed properly, not only the desired results will not be achieved, but also new problems will arise. The metropolis of Isfahan is not exempted from this rule. Meanwhile, more than a decade has passed since the implementation of the traffic plan in the city of Isfahan, which is one of the policies of the travel demand management approach. This research seeks to answer the question of how successful the implementation of Isfahan's traffic plan has been in achieving the goals of sustainable urban development. Therefore, first the components and parameters were identified and then the status of Isfahan city traffic plan was evaluated. For this purpose, using the AHP method, the importance of the parameters was determined, and it was evaluated and analyzed using GIS spatial analysis. The method of library study, field observation and questionnaire distribution was used to collect data and single sample T-test was used for statistical evaluation. In the end, the results showed that the traffic plan of Isfahan city has not achieved enough success to achieve the goals of sustainable urban development.
اذانی، مهری؛ مختاری ملک‌آبادی؛ رضا؛ و مولایی، شهره. (1392). بررسی شاخص‌های توسعه پایدار محله‌ای منطقه 13 اصفهان. مجله علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 3 (2)، 119–142.
پورباقری، علیرضا؛ تقوایی، مسعود؛ و هایرپطیان، واچیک. (1402). تحلیلی بر عوامل مؤثر در توسعه شهر خلاق (نمونه: شهر شیراز). فصلنامه فضای جغرافیایی، 20 (83)، 23-1.http://10.52547/GeoSpa.23.3. 1
تبریزی، نازنین؛ و جعفرپیشه، ملیکا. (1401). رویکرد بیوفیلیک در گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان). فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 11، 147-123. http://10.22080/jtpd.2022.23285.3673
تقی پور، علی‌اکبر؛ شاهمیری، سیده مهتا؛ و احمدی ده¬رشید، پارسا. (1402). ارزیابی شاخص‌های ذهنی شهر سالم از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهر شهریار). فصلنامه توسعه پایدار شهری، 4 (12)، 107-87.http://10.22034/usd.2023.708118
زیاری، کرامت‌اله؛ پور‌احمد، احمد؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ زنگنة شهرکی، سعید؛ و سپیدرود، مهسان. (1402). بررسی نقش عناصر فضایی شهری بر قابلیت پیاده مداری حد فاصل محور میدان تجریش-قدس. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 11 (4)، 48-30. http://10.22059/jurbangeo.2020.294661.1209
سادات‌احمدی، عرفانه؛ تقی‌پور، آذین؛ دشتکی، نجمه؛ و درویش‌زاده، پگاه. (1402). رتبه‌بندی تأثیر کسب‌وکارهای خانگی بر شاخص‌ها و مؤلفه‌های بین‌المللی بُعد اجتماعی توسعه پایدار شهری. مجله علمی گفتمان طراحی شهری، 4 (3)، 85-72. http://udd.modares.ac.ir/article-40-72306-fa.html.
عسگری، علی؛ معینی، سیدمهدی؛ و گلی، علی. (1390). بررسی ایجاد محدودة پیشنهادی طرح ترافیک شیراز از منظر ساکنین شهر. مدیریت شهری، 12، 178-165.
علمی، سید محمدعلی؛ شمس‌الدینی، علی؛ و جهانگیر، صبا. (1402). تبیین عوامل مؤثر بر شهر هوشمند با تأکید بر اجتماع دانشی. دانش شهرسازی، 7 (4)، 95-71.http://10.22124/upk.2024.25444.1882
فاضلی، محمد؛ بهرامی، اردشیر؛ محمدی، عذر؛ و شفیعی خورشیدی، فاطمه و کمره‌ای، مریم. (1391). ارزیابی پیامدهای اجتماعی پروژه تونل توحید در شهر تهران. دو فصلنامه مدیریت شهری، 29، 304-287.
کریمی، عبدالرضا؛ مهردادی، ناصر؛ و هاشمیان، سید جمال‌الدین، نبی بید هندی، غلامرضا و توکلی مقدم، رضا. (1389). انتخاب فرایند بهینه تصفیه فاضلاب با استفاده از روش AHP. آب و فاضلاب، 4، 12-1.
ماشین‌چی‌عباسی، پریناز؛ و عربی، مهدی. (1396). مدل‌سازی انتخاب وسیله سفر افراد برای ورود به محدوده طرح ترافیک کلان‌شهر تهران. مدیریت شهری، 52، 80-65.
محمدپور، صابر؛ صرافی، مظفر ؛و توکلی نیا، جمیله. (1395). تحلیلی بر مدیریت تقاضای سفر در راستای حمل‌ونقل پایدار شهری (مورد پژوهی: کلان‌شهر تهران). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6 (21)، 116-103.
مهدویان، وحید و فریاد، پرهیز. (1402). تدوین الگوی شهر بیوفیلیک در شهر اصفهان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 56 (2)، 18-1.http://10.22059/jhgr.2023.351118.1008565
نادران، علی؛ و چوپانی، عبدالاحد. (1390). مدیریت حمل‌ونقل شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
ندیمی، حمید. (1389). نگاهی به ارزیابی طرح‌های معماری. صفه، 20 (1)، 9-20.
یراقی¬فرد، مهدی؛ جلیلی‌صدر‌آباد، سمانه؛ و مسائلی، محمدرضا. (1401). امکان‌سنجی توسعه منطقه با تأکید بر رويکرد (TOD) (نمونه مطالعاتی: منطقه 3 شهرداری شهر اصفهان). اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 29 (2)،175-154. https://10.22067/erd.2022.76954.1124
Alturif, G., & Saleh, W. (2023). Travel Demand Management in an Auto Dominated City: Can Travel Behaviour Be Nudged in the Kingdom of Saudi Arabia. Sustainability 15, 2-19. https://doi.org/10/3390/su.15118942
Huan, N., Hess, S., & Yao, E. (2022). Understanding the effects of travel demand management on metro commuters’ behavioural loyalty: a hybrid choice modelling approach. Transportation, 49 (2), 343-372.
Logan, K. G., Nelson, J. D., Osbeck, C., Chapman, J. D., & Hastings, A. (2020). The Application of Travel Demand Management Initiatives within a University Setting. Case Studies on Transport Policy, 8 (4), 1426-1439. https://doi.org/10.1016/j.cstp.2020.10.007
Mostafa Rasoolimanesh, S., Ramakrishna, S., Michael Hall, C., Esfandiar, K., & Seyfi, S. (2020). A systematic scoping review of sustainable tourism indicators in relation to the sustainable development goals. Sustainable Tourism, 31(7), 1497-1517. http://10.1080/09669582.2020.1775621
NACTO. (2016). Global Street Design Guide. Los Angeles.
Vrscaj, B., Poggio, L., & Marsan, F. A. (2008). A method for soil environmental quality evaluation for management and planning in urban areas. Landscape and Urban Planning 88, 81-94.
WINTERS, P. L. (.N.D). Transportation Demand Management. Committee on Transportation Demand Management. University of South Florida.
