ارزیابی سطح اهمیت-عملکرد گویه‌های توسعه پایدار در سکونتگاههای غیررسمی (نمونه موردی: محله کشتارگاه-ارومیه)
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری
1 - دستیار پژوهشی، گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
کلید واژه: اهمیت-عملکرد, توسعه پایدار, سکونتگاههای غیررسمی, محله کشتارگاه.,
چکیده مقاله :
به دلایل متعددی نظیر تأمین مسکن ارزان، مهاجرت از روستا و ... پدیده سکونتگاههای غیررسمی در حال گسترش بوده و مشکلات متعددی نظیر دسترسی نامناسب ساکنین به خدمات شهری (آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ...)، ایجاد چهره نازیبا، بازتولید فقر، کاهش کیفیت فضاهای شهری را به همراه داشته است که دراین‌بین یکی از این محلات، محله کشتارگاه بوده که وضعیت نامناسبی دارد و در حاشیه شهر ارومیه رشد کرده است که نیازمند توجه ویژه مدیران شهری در راستای جلوگیری از بازتولید نابرابری می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سطح اهمیت-عملکرد گویه‌های توسعه پایدار در سکونتگاه غیررسمی کشتارگاه واقع در شهر ارومیه می‌باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و دارای هدف کاربردی می‌باشد. جمع‌آوری داده‌ها در این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. جامعه‌ی آماری این پژوهش ساکنین محله کشتارگاه می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران و سطح خطای 5 درصد، تعداد حجم نمونه 375 نفر برآورده شده است که به‌صورت تصادفی ساده توزیع گردیده است. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از متخصصین شهری و پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و برای 20 پرسشنامه و مقدار 727/0 مورد تأیید قرارگرفته است. تجزیه‌وتحلیل داده به صورت کمی و با استفاده از تکنیک اهمیت- عملکرد و آزمون آماری تی‌تک نمونه‌ای صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که وضعیت گویه‌های توسعه پایدار در محله کشتارگاه با میانگین 1/2 از سطح متوسط پایین‌تر می‌باشد همچنین با بررسی تکنیک IPA دو گویه میزان رضایت از درآمد و دسترسی به حمل‌ونقل عمومی از نظر ساکنین با اهمیت‌ترین گویه‌ها برای ارتقاء سطح توسعه پایدار در محله کشتارگاه می‌باشد. به‌طورکلی بهبود دسترسی به حمل‌ونقل عمومی و افزایش درآمد مالی ساکنین می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در سطح توسعه پایدار این محله داشته باشد. همچنین، اهمیت دسترسی به خدمات آموزشی، مشاغل و خدمات بهداشتی نیز نباید اغماض شود.
For various reasons such as providing affordable housing, migration from rural areas, the phenomenon of informal settlements has been expanding and causing numerous problems, such as inadequate access to urban services (educational, health, cultural, etc.), creating an unsightly appearance, reproducing poverty, and decreasing the quality of urban spaces. Among these areas, one of the neighborhoods is the Koshtargah neighborhood, which has an inappropriate situation and has grown on the outskirts of Urmia city, requiring special attention from city managers to prevent the reproduction of inequality. The main goal of this research is to evaluate the importance-performance level of sustainable development indicators in the informal settlement of the Koshtargah located in Urmia city. The present research method is descriptive-analytical and has an applied purpose. Data collection in this research was done both library-based and in the field. The statistical population of this research is the residents of the Koshtargah neighborhood, and with the use of Cochran's formula, the sample size of 375 has been estimated and randomly selected. 10 urban specialists confirmed the validity of the questionnaire, and the reliability of the questionnaires, using Cronbach's alpha test, for 20 questionnaires and a value of 0.727, has been approved. Data analysis was done quantitatively using the importance-performance analysis technique and one-sample t-test. The results of this research indicate that the status of sustainable development indicators in the Koshtargah neighborhood is below the average level by 2.1, and with the examination of the IPA technique, the factors of income satisfaction and access to public transportation are the most important indicators for improving the level of sustainable development in the Koshtargah neighborhood. In general, improving access to public transportation and increasing residents' financial income can significantly improve the level of sustainable development in this neighborhood.
بایرام‌زاده، نیما؛ موسوی، میرنجف. (1402). بررسی ارتباط توسعه‌یافتگی و تخصیص منابع در ایجاد سکونتگاههای انسانی جدید در طی سال‌های 1390 تا 1400 (نمونه موردی: ایران). جغرافیا و مطالعات محیطی، 13(49)، 120-139. https://sanad.iau.ir/Journal/ges/Article/1107624
بایرام‌زاده، نیما؛ و شهسوار، امین. (1402). اولویت‌بندی مناطق شهری از منظر شاخص‌های کالبدی و محیط‌زیستی زیست‌پذیری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه شهر ارومیه). توسعه پایدار شهری، 4(11)، 17-31. https://doi.org/10.22034/usd.2023.706523
پروزن، ادریس؛ کرکه آبادی، زینب؛ و ارغان، عباس. (1397). سنجش شاخص‌های توسعه پایدار در جهت شکل‌گیری توسعه پایدار محله‌ای در شهر مهاباد. مجله شهر پایدار، 1(1)، 27-40. https://doi.org/10.22034/jsc.2018.87479
تولایی، روح‌‌اله؛ زمانی، بهادر؛ و ایراندوست، کیومرث. (1398). سنجش و ارزیابی سطح پایداری در سکونتگاههای غیررسمی با استفاده از مدل جای‌‌پای بوم‌‌شناختی (مورد شناسی: محلۀ عباس‌‌آباد بالاشهر سنندج). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 9(31)، 1-14. doi: 10.22111/gaij.2019.4608
حیدری، محمد تقی؛ احد نژادروشتی، محسن؛ و طهماسبی مقدم، حسین. (1400). بررسی نقش مشارکت مردمی در افزایش تاب‌آوری اجتماعی سکونتگاههای غیررسمی در برابر پاندمی کوید-19 (مطالعۀ موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر زنجان). جغرافیاوتوسعه ناحیه ای, 19(2), 415-383. doi: 10.22067/jgrd.2022.75436.1116
خاکپراقی، بهرنگ؛ لطیفی، غلامرضا؛ و مرادی مسیحی، واراز. (1401). آینده‌پژوهی توسعۀ سکونتگاههای غیررسمی مبتنی بر سناریونویسی (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تهران). جغرافیاوتوسعه ناحیه ای، 20(4), 314-287. doi: 10.22067/jgrd.2023.79420.1208
درسخوان، رسول؛ بایرام‌زاده، نیما. (1400). سیاست‌گذاری ارتقای نشاط اجتماعی در سکونتگاههای غیررسمی (نمونه موردی: محله کشتارگاه- ارومیه). برنامه‌ریزی و توسعه محیط شهری، 1(1)، 77-94. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27833496.1400.1.1.15.3
دهبالایی، محمد؛ معمارزاده طهران، غلامرضا؛ دانش‌فرد، کرم‌اله. (1402). عوامل کلیدی ارزیابی اجرای خط مشی توسعه پایدار شهری در چارچوب برنامه ششم. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۳۸(۲)، ۱۶۱-۱۷۰. https://georesearch.ir/article-1-1455-fa.html
شیبانی مقدم، فرشته؛ سرور، رحیم؛ اسدیان، فریده. (1398). ارزیابی میزان موفقیت طرح های ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی زاهدان. فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 11(2)، 203-216. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1018444
صداقت نوری، حسین؛ پورجعفر، محمدرضا؛ و زالی، نادر. (1403). تبیین عوامل موثر در مدیریت توسعه پایدار شهری، با تاکید بر شهرهای شکوفای پیرامون کلان شهرها (نمونه موردی: شهر لواسان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 24(73)، 163-181. http://dx.doi.org/10.61186/jgs.24.73.163
غلامی، یونس؛ و دولتیاریان، کامران. (1401). سنجش ابعاد استراتژی توسعه شهری با رویکرد توسعه پایدار مطالعه موردی: شهر کاشان. مجله شهر پایدار، 5(1)، 133-147. https://doi.org/10.22034/jsc.2021.236609.1266
کرباسی سلماسی، امین؛ و کارگر، بهمن. (1402). تبیین ابعاد اجتماعی زیست‌پذیری در سکونتگاههای غیررسمی (مطالعه موردی: محله کشتارگاه). جغرافیا و آینده پژوهی منطقه‌ای، 1(2)، 17-32. https://doi.org/10.30466/grfs.2023.54897.1019
ملک افضلی، علی اصغر؛ کلانتری، میترا؛ و بهارستانی، شیوا. (1397). بررسی شاخصه‌های توسعه پایدار در محله‌های حاشیه‌نشین مطالعه موردی: محله قلعه کامکار قم. مجله شهر پایدار، 1(3)، 81-94. https://doi.org/10.22034/jsc.2018.89751
موسوی، میرنجف؛ امیدوارفر، سجاد؛ حسین‌زاده، رباب؛ و بایرام‌زاده، نیما. (1401). تحلیل عدالت فضایی در توزیع کاربری‌های خدماتی در مناطق شهری (نمونه موردی: مناطق 5 گانه- ارومیه). جغرافیا و مطالعات شهری و منطقه‌ای. 11 (43)، 177-162. https://ges.iaun.iau.ir/article_691454.html
موسوی، میرنجف؛ بایرام‌زاده، نیما؛ و شهسوار، امین. (1401). ارائه استراتژی جهت ارتقاء حس سرزندگی در فضاهای شهری (نمونه موردی: خیابان امام خمینی (ره)- ارومیه). توسعه پایدار شهری، 3(7)، 1-17. https://doi.org/10.22034/usd.2022.697954
موسوی، میرنجف؛ کبیری، افشار؛ بایرام‌زاده، نیما؛ و کامل‌نیا، رویا. (1401). ارزیابی آسیب‌خیزی و سطح امنیت اجتماعی در سکونتگاههای غیررسمی (نمونه موردی: محله کشتارگاه-ارومیه). فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات امنیت اجتماعی، 13 (72)، 176-151. Doi: 10.22034/SSS.2023.1266753.1825
مؤیدفر، سعیده؛ و عزیزی، سارا. (1402). توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی بندرعباس با رویکرد نوزایی شهری (نمونه موردی: محله پشت شهر). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 10(1)، 117-136. https://doi.org/10.22067/jgusd.2022.71482.1073
میرزابیگی، فاطمه؛ مجتبی زاده خانقاهی، حسین؛ و سرور، رحیم. (1401). سنجش شاخص‌های توسعه در پایداری نواحی شهری مطالعه موردی: شهر ایلام. مجله شهر پایدار، 5(1)، 1-15. https://doi.org/10.22034/jsc.2021.263247.1380
نظم فر، حسین؛ و پاشازاده، اصغر. (1397). ارزیابی سطح پایداری محله‌های مسکونی در نواحی پیرا- شهری (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل). جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 29(1)، 43-64. https://doi.org/10.22108/gep.2018.98009.0
نیک پور، عامر؛ سلیمانی، محمد؛ اکبری، فاطمه؛ و محمدیاری، بهناز. (1400). مقایسه و تحلیل سطح پایداری محله‌های شهری (مورد مطالعه: بجنورد). توسعه پایدار محیط جغرافیایی, 3(5), 36-50. https://doi.org/10.52547/sdge.3.5.36
یزدانی، محمد حسن؛ فرزانه سادات زارنجی، ژیلا؛ و یاری حصار، ارسطو. (1398). سنجش سطح پایداری در سکونتگاههای غیررسمی شهر اردبیل به‌کمک مدل بارومتر پایداری. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(3)، 601-628. doi: 10.22059/jurbangeo.2019.279707.1088
Adams, M., Klinsky, S., & Chhetri, N. (2019). Barriers to Sustainability in Poor Marginalized Communities in the United States: The Criminal Justice, the Prison-Industrial Complex and Foster Care Systems. Sustainability, 12(1), 220.
https://doi.org/10.3390/su12010220 Adshead, D., Thacker, S., Fuldauer, L. I., & Hall, J. W. (2019). Delivering on the Sustainable Development Goals through long-
term infrastructure planning. Global Environ. Change, 59, 101975. doi: 10.1016/j.gloenvcha.2019.101975 Ahmadi, H., Mohebi, M., Nikbeen, H., Rasoli, K., Sharifpour, Y., Soleymani, A., ...Yousefi, A. (2021). Sustainable Development and Modern Customs: A Review on Customs Conventions of World Customs Organization. Global Trade and Customs Journal, 16(7/8). Retrieved from https://kluwerlawonline.com/journalarticle/Global+Trade+and+Customs+Journal/16.7/GTCJ2021040 Aragonés-Beltrán, P., González-Cruz, M. ª.. C., León-Camargo, A., & Viñoles-Cebolla, R. (2023). Assessment of regional development needs according to criteria based on the Sustainable Development Goals in the Meta Region (Colombia). Sustainable Development, 31(2), 1101–1121. doi: 10.1002/sd.2443 Bredenoord, J., & Van Lindert, P. (2010). Pro-poor housing policies: Rethinking the potential of assisted self-help housing. Habitat International, 34(3), 278–287. doi: 10.1016/j.habitatint.2009.12.001 Clear, T. R. (2009). Imprisoning communities: How mass incarceration makes disadvantaged neighborhoods worse. Oxford University Press. Clear, T. R., Rose, D. R., Waring, E., & Scully, K. (2003). Coercive mobility and crime: A preliminary examination of concentrated incarceration and social disorganization. Justice Quarterly, 20(1), 33-64. https://doi.org/10.1080/07418820300095451 Farooq, Q., Hao, J., Liu, X., Xiao, D., & Hao, Y. (2020). Social and environmental development: Fresh concepts and soft measures towards sustainable development. Sustainable Development, 28(6), 1796–1803. doi: 10.1002/sd.2075 Fuldauer, L. I., Ives, M. C., Adshead, D., Thacker, S., & Hall, J. W. (2019). Participatory planning of the future of waste management in small island developing states to deliver on the Sustainable Development Goals. J. Cleaner Prod., 223, 147–162. doi: 10.1016/j.jclepro.2019.02.269 Fuso Nerini, F., Sovacool, B., Hughes, N., Cozzi, L., Cosgrave, E., Howells, M., ...Milligan, B. (2019). Connecting climate action with other Sustainable Development Goals. Nat. Sustainability, 2, 674–680. doi: 10.1038/s41893-019-0334-y Han, L., Zhou, W., Li, W., & Qian, Y. (2018). Urbanization strategy and environmental changes: An insight with relationship between population change and fine particulate pollution. Sci. Total Environ., 642, 789–799. doi: 10.1016/j.scitotenv.2018.06.094 Hernandez, S. & Monzon, A. (2016). Key Factors for Defining an Efficient Urban Transport Interchange: Users' Perceptions. Cities. 50, pp. 158-167. https://doi.org/10.1016/j.cities.2015.09.009 Jago-on, K. A. B., Kaneko, S., Fujikura, R., Fujiwara, A., Imai, T., Matsumoto, T., ...Taniguchi, M. (2009). Urbanization and subsurface environmental issues: An attempt at DPSIR model application in Asian cities. Sci. Total Environ., 407(9), 3089–3104. doi: 10.1016/j.scitotenv.2008.08.004 Jiang, Y., & Shi, C. (2023). Estimating sustainability and regional inequalities using an enhanced sustainable development index in China. Sustainable Cities and Society, 99, 104555. doi: 10.1016/j.scs.2023.104555 Kolowa, T. J., Daams, M. N., & Kuffer, M. (2024). Do informal settlements contribute to sprawl in Sub-Saharan African cities? Sustainable Cities and Society, 105663. doi: 10.1016/j.scs.2024.105663 Kroll, C., Warchold, A., & Pradhan, P. (2019). Sustainable Development Goals (SDGs): Are we successful in turning trade-offs into synergies? Palgrave Commun., 5(140), 1–11. doi: 10.1057/s41599-019-0335-5 Lim, M. M. L., P. S. Jørgensen, and C. A. Wyborn. 2018. Reframing the sustainable development goals to achieve sustainable development in the Anthropocene - a systems approach. Ecology and Society 23(3):22. https://doi.org/10.5751/ES-10182-230322 Liu, Y., Yang, R., Sun, M., Zhang, L., Li, X., Meng, L., ...Liu, Q. (2022). Regional sustainable development strategy based on the coordination between ecology and economy: A case study of Sichuan Province, China. Ecol. Indic., 134, 108445. doi: 10.1016/j.ecolind.2021.108445 Mueller, J., Lu, H., Chirkin, A., Klein, B., & Schmitt, G. (2018). Citizen Design Science: A strategy for crowd-creative urban design. Cities. 72, 181-188. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.08.018 Nguyen, T. H., Deng, H., Abbas, Z. Z., Lam, T. T., & Abbas, H. R. (2024). The effect of natural capital, regional development, FDI, and natural resource rent on environmental performance: The Mediating role of green innovation. Resour. Policy, 91, 104923. doi: 10.1016/j.resourpol.2024.104923 Nodehi, M., & Mohamad Taghvaee, V. (2022). Sustainable concrete for circular economy: a review on use of waste glass. Glass Struct. Eng., 7(1), 3–22. doi: 10.1007/s40940-021-00155-9 Pradhan, P. (2019). Antagonists to meeting the 2030 Agenda. Nat. Sustainability, 2, 171–172. doi: 10.1038/s41893-019-0248-8 Sachs, J., Kroll, C., Lafortune, G., Fuller, G., & Woelm, F. (2022). Sustainable development report 2022. Cambridge University Press. Santika, W. G., M. Anisuzzaman, P. A. Bahri, G. M. Shafiullah, G. V. Rupf, and T. Urmee. 2019. From goals to joules: a quantitative approach of interlinkages between energy and the sustainable development goals. Energy Research and Social Science 50:201-214. https://doi.org/10.1016/j.erss.2018.11.016 Singh, G. G., R. S. Cottrell, T. D. Eddy, and A. M. Cisneros-Montemayor. 2021. Governing the land-sea interface to achieve sustainable coastal development. Frontiers in Marine Science 8:709947. https://doi.org/10.3389/fmars.2021.709947 Stoddart, M. C. J., Yang, Y., & Atlin, C. (2023). Regionalizing the sustainable development goals: interpretations of priorities and key actors for creating sustainable island futures. Ecol. Soc., 28(2). doi: 10.5751/ES-13728-280204. United Nations Department of Economic and Social Affairs. (2019). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision (ST/ESA/SER.A/420), United Nations, New York. Retrieved from https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf UN-SDG. (2021). The Sustainable Development Goals Report. UN Department of Economic and Social Affairs, New York, p. 68. United States of America. Vinuesa, R., Azizpour, H., Leite, I., Balaam, M., Dignum, V., Domisch, S., ...Fuso Nerini, F. (2020). The role of artificial intelligence in achieving the Sustainable Development Goals. Nat. Commun., 11(233), 1–10. doi: 10.1038/s41467-019-14108-y Wang, C., Wang, L., Zhai, J., Feng, T., Lei, Y., Li, S., ...Mao, X. (2024). Assessing progress toward China's subnational sustainable development by Region Sustainable Development Index. Sustainable Horizons, 11, 100099. https://doi.org/10.1016/j.horiz.2024.100099 Woodcraft, S. (2012). Social sustainability and new communities: Moving from concept to practice in the UK. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 68, 29-42. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.12.204 Ziafati Bafarasat, A & Oliveira, E. (2023). Social sustainability: Do-it-yourself urbanism, start-it-yourself urbanism. Geoforum, 141, 103726–103726. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2023.103726
