استفاده از مدل معادلات ساختاری در ارزیابی تورش های رفتاری سرمایه گذاران در دوران اپیدمی بیماری کرونا

محورهای موضوعی : فصلنامه تحلیل بازار سرمایه

سعید هریوندی ¹ , احمد احمدی ² , محمود لاری ³

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند، بیرجند، ایران
2 - استادیار گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند، بیرجند، ایران
3 - دانشیار گروه حسابداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1403/04/28 تاریخ پذیرش : 1403/09/17 تاریخ انتشار : 1404/06/24

کلید واژه: تورش های رفتاری, سرمایه گذاران انفرادی, شیوع کرونا, تکنیک دلفی, مدل یابی معادلات ساختاری.,

چکیده مقاله :

با توجه به سروکار داشتن بازار سهام با انبوه سرمایه های خرد جامعه و فرصت های بیشمار سرمایه گذاری در بازار سهام ایران از یک طرف و عدم برخورداری اکثر سرمایه گذاران انفرادی از دانش مرتبط و اثرگذاری بحران های اجتماعی نظیر شیوع بیماری کرونا بر فرآیند تصمیم گیری سهامداران، در مطالعه حاضر به شناسایی تورش های رفتاری سرمایه گذاران در انتخاب سبد سهام هنگام در دوران شیوع بیماری کرونا و بررسی عوامل مؤثر بر آن ها پرداخته شد. برای این منظور، ابتدا عوامل مؤثر از طریق مطالعات پیشین و نظرخواهی از خبرگان (24 نفر که به روش گلوله برفی انتخاب شدند) بر اساس تکنیک دلفی، شناسایی شده و سپس با استفاده از داده های حاصل از توزیع پرسشنامه میان نمونه تصادفی از سهامداران بازار بورس اوراق بهادار تهران (384 نفر) و مدل یابی معادلات ساختاری، اعتباریابی شدند. نتایج نشان داد که تورش های رفتاری دنباله روی از جمع، واکنش کمتر از حد، توجه بیش از حد به شایعات، کوته بینی، اثر تمایلی، تازه گرایی و زیان گریزی، شایع ترین تورش های رفتاری سرمایه گذاران بازار سهام ایران در انتخاب سبد سهام در دوره شیوع بیماری کرونا بوده و 32 عامل در چهار گروه اصلی شامل: ویژگی های فردی، شرایط تصمیم گیری، وضعیت شرکت ها و شرایط کلان کشور بر تورش های رفتاری سرمایه گذاران بازار سهام ایران در انتخاب سبد سهام در دوره شیوع بیماری کرونا اثرگذار می باشند.

چکیده انگلیسی:

Due to the fact that the stock market deals with the mass of small capitals of the society, the numerous investment opportunities in the Iranian stock market, the lack of relevant knowledge of most of the individual investors and the impact of social crises such as the outbreak of the Corona disease on the decision process, in the current study, the behavior biases of investors in choosing a stock portfolio during the outbreak of Corona virus and the factors influencing them were identified. For this purpose, first, the effective factors were identified through previous studies and opinion polls from experts (24 people who were selected by snowball method) based on the Delphi technique, and then using the data obtained from the distribution of a questionnaire among a random sample of shareholders of Tehran Stock Exchange market (384 people) and structural equation modeling were validated. The results showed that following the crowd, under-reacting, paying too much attention to rumors, short-sightedness, tendency effect, innovation and loss aversion are the most common behavioral biases of investors of Iranian stock market in selection of the stock portfolio during the outbreak of the Corona disease and 32 factors in four main groups including: individual characteristics, decision-making conditions, the state of companies and macro conditions of the country are effective on the behavioral biases of market investors of Iranian stocks in choosing a stock portfolio during the outbreak of the Corona virus.

منابع و مأخذ:

اسدبیگی، فرزانه. (1395)، بررسی تأثیر خطاهای رفتاری سرمایه‌گذاران بر ظرفیت ریسک پذیری و تورش¬های رفتاری مدیران سرمایه‌گذار در بورس اوراق بهادار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه پیام نور تهران.
تاجمیرریاحی، حامد. دژدار، محمدمهدی. (1396)، رتبه¬بندي تورش¬هاي رفتاري سرمايه گذاران در مواجهه با اخبار و شايعات مهم سياسي با تأکيد بر دوره مذاکرات هسته¬اي، دانش سرمایه¬گذاری، 6(24): 20-1.
حسینی چگنی، الهام. حقگو، بهناز. رحمانی نژاد، لیلا. (1393)، بررسی تورش¬های رفتاری سرمایه¬گذاران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری، راهبرد مدیریت مالی، 2(7).
جوکار، حامد. حلاجیان، ابراهیم. (1392)، بررسی وضعیت انواع سوگیری¬های رفتاری مؤثر بر تصمیمات سرمایه¬گذاران در بورس اوراق بهادار استان مازندران و اولویت¬بندی آن، کنفرانس بین¬المللی مدیریت، چالش¬ها و راهکارها، شیراز.
رضازاده، آرش. داوری، علی. (1393)، مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی.
زینی¬وند، محمد. جنانی، محمدحسن. همت¬فر، محمود. ستایش، محمدرضا. (1400). سوگیری¬های رفتاری و تصمیمات سرمایه¬گذاران حقیقی و حقوقی مبتنی بر اطلاعات تکنیکال در بورس اوراق بهادار تهران، اقتصاد مالی، 15(57): 258-233.
صمدی، عباس. سهرابی، روح اله. خزایی، محمدمعین. (1391)، شناسايي سوگيري¬هاي رفتاري تأثيرگذار بر تصميم¬گيري سهام داران فردي در خريد و فروش سهام در تالار بورس منطقه¬اي همدان، پژوهشگر، 9(28): 100-85.
قالمق، کریم. یعقوب نژاد، احمد. فلاح شمس، میرفیض. (1395)، تأثیر سواد مالي بر تورش های رفتاری سرمايه گذاران بورس اوراق بهادار تهران، چشم انداز مدیریت مالی، 16: 94-75. گرجی¬زاده، داود. خانمحمدی، محمدحامد. (1396)، بررسی اثرات عوامل مالی رفتاری بر تصمیمات سرمایه¬گذاران انفرادی، دانش سرمایه¬گذاری، 6(24): 292-275.
نارنجی آذر، اکبر. (1394)، بررسی تورش¬های رفتاری در تصمیمات سرمایه¬گذاران با تأکید بر نقش تجربه سرمایه¬گذاری (مطالعه موردی تالار منطقه¬ای تبریز)، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت و مهندسی صنایع، 1394.
نارکی، سعیده. (1394)، تعیین و وزن¬دهی تورش‌های گروه عاطفی و گروه پدیده‌های غیر عادی رفتار اقتصادی سرمایه¬گذاران در بورس اوراق بهادار یزد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP)، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و هنر.
Adil, M., Singh, Y., & Ansari, M. S. (2021). How financial literacy moderate the association between behavior biases and investment decision?, Asian Journal of Accounting Research, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/AJAR-09-2020-0086.
Aktas, N. Louca, C., and Petmezas, D. (2019), CEO Overconfidence and the Value of Corporate Cash Holdings, Journal of Corporate Finance, Elsevier, vol. 54(C), pages 85-106.
Atif Sattar M., Toseef M., Fahad Sattar M., (2020). Behavioral Finance Biases in Investment Decision Making, International Journal of Accounting, Finance and Risk Management. 5(2), 69-75.
Bajema, K.L., Oster, A.M., & McGovern, O.L. (2020). Persons Evaluated for 2019 Novel Coronavirus —United States, MMWR Morb Mortal Wkly Rep. ePub, DOI: dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6906e1.
Fischhoff, B. (2020). The unknown is more likely to spark fear than the known, Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Available from: www.cdc.gov.
Hayat, A. Anwar, M. (2016). Impact of Behavioral Biases on Investment Decision; Moderating Role of Financial Literacy” Working Paper; Department of Business Administration, International Islamic University Islamabad Pakistan.
Jain, J., Walia, N. and Gupta, S. (2019), "Evaluation of behavioral biases affecting investment decision making of individual equity investors by fuzzy analytic hierarchy process", Review of Behavioral Finance, https://doi.org/10.1108/RBF-03-2019-0044.

Kahneman, D. Riepe, M. W. (1998), Aspects of Investor Psychology, The Journal of Portfolio Management Summe, 24 (4) 52-65 Kang, J. (2018). Curbing Managerial Myopia: The Role of Managerial Overconfidence in Owner Managed Firms and Professionally Managed Firms.
Available at: https://ssrn.com/abstract= 2944998. Kartini K., Nahda K., (2021). Behavioral Biases on Investment Decision: A Case Study in Indonesia, Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8 (3), 1231–1240.
Loo, R. 2002, The Delphi method: a powerful tool for strategic management, Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 25(4): 762-769.

Ngoc, L.B. (2014). Behavior pattern of individual investors in stock market. International Journal of Business and Management, 9(1), 1-17. Ohaness, G. P. Kevin, J. Stephen, B. Robert, K. (2015). Financial Literacy and Behavioral Biases among Traditional Age College Students. Financial Education, 45: 163-181.
Samal A., Mohapatra K., (2020). Impact of behavioral biases on investment decisions: A study on selected risk averse investors in India, International Journal of Advanced Science and Technology, 29 (6), 2408-2425.