طراحی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا
محورهای موضوعی : مشاوره و راهنمایی
1 - گروه مشاوره دانشگاه آزاد واحد یزد
کلید واژه: طراحی , سبک مقابله اسلامی, بیماری کرونا,
چکیده مقاله :
مقدمه مقابله با تنیدگی وسبک های مختلف مقابله با فشارهای روانی بخش گسترده ای ازپژوهش روان شناسی را به خود اختصاص داده است.اما سبکهای مقابله اسلامی دراین میان جلوه خاصی رابه خود اختصاص داده است. در سال‌های COVID-19 این تحقیق به طراحی یک برنامه آموزشی مبتنی بر سبکهای مقابله اسلامی در طول همه‌گیری کرونا 2022-2023 می‌پردازد. این پژوهش از نوع پژوهش اکتشافی پیمایشی است. روش بررسی با توجه به جامعه آماری در این پژوهش افرادی که به لحاظ علمی و عملی حداقل دارای 5 سال سابقه و دارای تجربه کافی در بحث بودند انتخاب گردیدند. در ابتداپس از بررسی و مطالعه درباره ی مبانی نظری تحقیق، مصاحبه محقق ساخته مبتنی بر ادبیات نظری و با استفاده از نظرات خبرگان طراحی گردید،پاسخها جمع آوری شدند و برای دستیابی به مدل مفهومی پژوهش، از روش تحلیل شبکه مضامین استفاده گردید. نتایج مرحله اول با استفاده از روش تحلیل مضمون داده ¬های کیفی با روش مصاحبه نیمه ساختار یافته شناسایی شدند و مرحله دوم بر اساس نتایج توجه به دادهای کیفی حاصل از تحلیل مضمون، شبکه مضامین با استفاده از نرم ا افراز مکس کیودا کدگذاری مولفه های اصلی مشخص 'گردیدوهر کدام از این مولفه ها خودنیز شامل شاخصهایی هستند. نتیجه گیری این یافته‌ها دانش ارزشمندی را برای پزشکان مراقبت‌های بهداشتی ارائه میدهد که با عوارض همه گیری کرونا سر و کار دارند و پایه‌ای برای برنامه‌های شخصی‌سازی شده برای تقویت تاب‌آوری و سلامت روان ایجاد میکنند.
Dealing with stress and different styles of dealing with psychological pressures have taken a large part of psychological research. But Islamic coping styles have a special effect. This research examines the development of an educational program based on Islamic coping mechanisms during the COVID-19 pandemic of 2022-2023. Using an exploratory survey technique along with field library data gathering, individuals with over five years of relevant experience were interviewed. Introduction: Given the unprecedented global trials posed by the COVID-19 pandemic, this study emphasizes the importance of understanding and employing Islamic coping strategies. The goal is to create a specialized educational program. Method: The research began with an exhaustive exploration of theoretical underpinnings and related literature, utilizing a library review technique. Data was collected via interviews that followed researcher-formulated questions, and was then thematically analyzed. Results: A qualitative examination revealed critical elements such as comprehending the philosophy of existence, depending on divine forgiveness, trusting in God during hard times, achieving inner peace through contentment, gratitude, avoiding sinful behavior, and recognizing the value of prayer, fasting, and giving to the less fortunate for God's pleasure. Conclusion: These findings present valuable knowledge for healthcare practitioners dealing with the complications of the COVID-19 pandemic, establishing a foundation for personalized programs to bolster resilience and mental health.
- References:
- 1. Somerfield MR, McCrae RR. Stress and coping research: Methodological challenges, theoretical advances, and clinical applications. American psychologist. 2000;55(6):620.
- 2. Sadri M. [Examining the Effect of Relying on God and Mental Health of Students]. Journal of Research in Behavioural Sciences. 2004;1(2):42-5.
- 3. Ganzevoort RR. Religious coping reconsidered, part one: An integrated approach. Journal of Psychology and Theology. 1998;26(3):260-75.
- 4. Clayson DJ, Wild DJ, Quarterman P, Duprat-Lomon I, Kubin M, Coons SJ. A comparative review of health-related quality-of-life measures for use in HIV/AIDS clinical trials. Pharmacoeconomics. 2006;24:751-65.
- 5. Aranda-Naranjo B. Quality of life in the HIV-positive patient: implications and consequences. Journal of the Association of Nurses in AIDS Care. 2004;15(5):20S-7S.
- 6. Grierson J, Pitts M, Whyte M, Misson S, Hughes A, Saxton P, et al. Living with HIV in New Zealand: balancing health and quality of life. 2004.
- 7. Yang M-H, Chen Y-M, Kuo BI-T, Wang K-Y. Quality of life and related factors for people living with HIV/AIDS in Northern Taiwan. Journal of Nursing Research. 2003;11(3):217-26
- . 8. Ness RC, Wintrob RM. The emotional impact of fundamentalist religious participation: an empirical study of intragroup variation. Am J Orthopsychiatry. 1980;50(2):302-15.
- 9. Pargament K, Maton KI, Hess RE. Religion and Prevention in Mental Health: Research, Vision, and Action: New York: Haworth Press; 1992.
- 10. Clarke D, Goosen T. The mediating effects of coping strategies in the relationship between automatic negative thoughts and depression in a clinical sample of diabetes patients. Personality and individual differences. 2009;46(4):460-4.
- 11. Ilali ES, Bashkani M, Jahanbakhsh F. [A Review of the Effect of Leisure on Depression in the Elderly]. Clinical Excellence. 2018;8(2):50-60.
- .12. Lawshe CH. A quantitative approach to content validity. Personnel psychology. 1975;28(4):563-75.
- 13. Bashaq MR. [Structural Equation Modeling in Human Sciences]: Tehran: Sociologists 2014. [in Persian]
- 14. Ghasemi V. [The Structural Equation Modeling in Social Research Using Amos Graphics]: Tehran: Sciologist; 2013 [in Persian]
- 15. Prihadi EJ, Dings F, van Heugten CM. Coping styles of parents of children and adolescents with acquired brain injury in the chronic phase. Journal of rehabilitation medicine. 2015;47(3):210-5.
- 16. Dalia R. The relationship among family functioning, stress, and coping in non-residential freshmen students. City University of NewYork. 2010:3426-745.
- 17. Thorson JA, Powell FC. Meanings of death and intrinsic religiosity. Journal of Clinical Psychology. 1990;46(4):379-91.
- 18. Behzadipour S, Sepah Mansour M, Keshavarzi Arshad F, Farzad V, Naziri Q, Zamanian S. [Effectiveness of Cognitive Behavioral Intervention of Stress Management on Quality of Life and Coping Strategies in Women with Breast Cancer]. Journal of Psychological Methods and Models. 2014;3(12):29-46. [in Persian]
- 19. Taheri Kharame Z, Asayesh H, Zamanian H, Shouri Bidgoli A, Mirgheisari A, Sharifi Fard F. [Spiritual Well-being and Religious Coping Strategies Among Hemodialysis Patients]. Iranian Journal of Psychiatric Nursing. 2013;1:48-54 [in Persian]
- 20. Mohammadzadeh J, Khosravi A. [The Relationship between Purpose in Life, Coping Styles and Mental Health among University Students]. J Health Syst Res. 2013;8(6):951-58. [in Persian]
تاریخ دریافت:24/09/1403 تاریخ پذیرش:15/09/1403 |
طراحی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا
چکیده
فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، دوره3، شماره1پاییز 1403 |
هدف از انجام پژوهش حاضر طراحی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا در سال 1403-1402 بود. این پژوهش از نوع پژوهش اکتشافی پیمایشی است و از نظر روش گردآوری داده ها، روشی کتابخانه ای میدانی بود. با توجه به جامعه آماری در این پژوهش که به لحاظ علمی و عملی حداقل دارای 5 سال سابقه خدمت و دارای تجربه و شناخت کافی در بحث بودند و همچنین به انجام مصاحبه تمایل داشتند انتخاب گردیدند. در ابتدا بررسی و مطالعهی وسیعی درباره ی مبانی نظری و ادبیات موضوعی تحقیق، سوابق مسأله و موضوع تحقیق به روش بررسی کتابخانه ای و در بررسی مولفه ها و تدوین چارچوب مفهومی تحقیق علاوه بر روش کتابخانه ای، جهت گردآوری دادهها از طریق پروتوکل مصاحبه که حاوی سوالات محقق ساخته مبتنی بر ادبیات نظری و با استفاده از نظرات خبرگان طراحی گردید، جمع آوری شدند و برای دستیابی به مدل مفهومی پژوهش، از روش روش تحلیل شبکه مضامین استفاده شد. درمرحلة کیفی پژوهش حاضر، برای دستیابی به مدل مفهومی، از روش تحلیل شبکه مضامین استفاده شد. درمرحله کیفی ابزاراصلی گردآوری دادها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. در نهایت مرحله اول با استفاده از روش تحلیل مضمون داده های کیفی با روش مصاحبه نیمه ساختار یافته شناسایی شدند و مرحله دوم با توجه به دادهای کیفی حاصل از تحلیل مضمون، شبکه مضامین با استفاده از نرم افزار MAXQDA ارائه گردید. بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری مولفه های اصلی شامل آگاهی از فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان، توجه به توبه پذیربودن خداوند، تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی، قناعت برای کسب آرامش و شکر آن، خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح، توسل به معصومین درهنگام سختی ها وخواندن قرآن، گرفتن روزه و ادای نذر برای حل مشکلات، کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن بود که هر کدام از این مولفهها نیز شامل شاخصهایی بودند. نتایج پژوهش حاضر می تواند در زمان همه گیری کرونا مورد توجه مراکز بهداشت و درمان و متخصصان قرار گیرد.
کلمات کلیدی: طراحی، سبک مقابله اسلامی، بیماری کرونا.
مقدمه
جهان همواره دستخوش ناملایمات گوناگون بوده است. اغلب این ناملایمات به مثابه یک چالش بزرگ ملي، منطقهاي و جهاني، همه بشریت را به مبارزه طلبیده است. گاه هم این ناملایمات در سطح یک بحران جهاني رخ نموده است. افزایش گازهاي گلخانهاي، گرم شدن كره زمین، تخریب محیط زیست، بیابانزایي، انقراض گونههاي مختلف گیاهي و حیواني، قحطي و گرسنگي، جنگهاي جهاني و منطقهاي، نسلكشي، سیل و زلزله و بیماريهاي مسري، همه و همه به عنوان ناملایمات و رنج زندگي، انسانها و سعادت آنان را به چالش كشیده شده است و تأثیرات منفي و گاه آموزههاي بسیاري از خود به جا و به یادگار گذاشته است(تورانی، 1399ص 105-117)تجربهها و تاریخنگاريها، نشان ميدهد كه هیچكدام از این ناملایمات، رنجها و بحرانها نتوانسته است در اندازه و قواره بحران جدید (ویروس كووید 19، كرونا ویروس جدید)، زندگي انسانها را در مقیاس كره زمین تحت تأثیر قرار داده و همه بشریت را به مبارزه بطلبد. ویروس کووید 19 مولد یک بیماری عفونی تنفسی است که ارتباط نزدیکی با سندرم حاد تنفسی به نام سارس که در سال 2003 بروز پیدا کرد، دارد (گوربالنیا1، 2020). البته این دو با هم متفاوت هستند (وو2 و همکاران، 2020). از علایم اصلی ویروس کرونا میتوان به خستگی، تنگی نفس و سرفههای خشک، عدم درک بو و مزه و اسهال اشاره کرد(سازمان بهداشت جهانی، 2005). با اینکه بیشتر افراد به نوع خفیف ویروس کرونا مبتلا میشوند (وانگ3، 2020). اقداماتی مانند قرنطینه اجباری، لغو سفرها و لغو دورهمیها که دولتها برای مهار ویروس کرونا پیش رو گرفتند (روبین و وسلی4، 2020)، احتمال بروز عوامل روانشناختی منفی مانند ترس، اضطراب، ملامت، افسردگی و حتی خودکشی را بالا میبرد(بروکس5 و همکاران، 2020). در واقع مردم باید هم زمان با اینکه با علائم جسمی کووید 19 درگیرند، با فشارهای روای شدید هم دست و پنجه نرم کنند(یانیو6 و همکاران، 2003). همچنین جدایی از خانواده و بودن در بیمارستان و احساس حبس شدگی نیز فشارهای روانی را بیشتر میکنند(روبین و همکاران، 2020). كرونا ويروس منجر به شكل گيري يك ترس و استرس روانشناختي بيمارگونه در خانوادهها شده است(ژو7 و همكاران، 2020). تعطیل کردن مدارس و قرنطینه کردن خانگی به سبب شیوع بیماری مسری مانند کوید 19، بر روی سلامت جسمی و روانی خانوادهها اثر میگذارد(وانگ و همکاران، 2020). تحقیقات نشان داده است خانوادهها و فرزندان هنگامی که در تعطیلات به سر میبرند کمتر فعالیت فیزیکی انجام داده و حتی مدل خواب آنها نیز آسیب میبیند (میسون8 و همکاران، 2018). این واقعه هنگامی که فرزندان در منزل محدود شوند و هیچ فعالیت بیرون از منزل نداشته باشند قطعا تشدید میشود. از نگاهی دیگر به وجود آمدن محرکهای استرسزا در منزل همانند ترس از مبتلا شدن به کرونا، عدم ارتباط با همکلاسیها و معلمان و همینطور کمبود فضای مناسب در منزل میتواند اثرات ماندگاری بر سلامت روان داشته باشد(بروکس9 و همکاران، 2020). از سوی دیگر، علم روانشناسی در حوزه های مختلف از جمله روانشناسی اجتماعی و سلامت اهمیت زیادی برای نقش سبک های مقابله ای قائل است. به گونه ای که مطالعه سبک های مقابله ای وسیع ترین موضوع مطالعاتی در روانشناسی معاصر و یکی از اصلی ترین عوامل روانی اجتماعی می باشد که واسط بین فشار و بیماری های روانی ست(سامر10، 2000). یکی از گونه های سبک های مقابله ای، سبک مقابله اسلامی است که اصول و باورهای دینی جهت به دست آوردن دیدگاهی مثبت و روشن از حوادث جهان و ایجاد یک تصویر دلبستگی همیشه حاضر (به خدا، قدیسین و اجداد و..) گویند (صدری، 2004). در زمان فشار و رویدادهای ناگوار، معنای زندگی اهمیت زیادی پیدا می کند و در مقابله با مشکلات زندگی نقش باورها بیشتر دیده می شود(گانزه وورت11، 1998). کرونا یک بیماری است که سرعت انتقال زیاد، گسترش جهانی، میزان بالای کشندگی آن، تمامی دانشمندان علم پزشکی را به تفکر و تحقیق واداشته است(کلایسون و ویلد12، 2009). این بیماری از نظر بوجود آوردن مشکلات اجتماعی زیاد، تفکرات سوء حاکم بر جامعه و برچسب اجتماعی، نه فقط از جنبه جسمانی بلکه از بعد سلامت روانی نیز وضعیت بیماران را تحت تاثیر قرار داده است و موجب بروز مشکلات فراوانی در فعالیت های مفید و علایق بیماران می شود(آراندا - نارانجو13، 2004). مواجه فرد با این که وی به بیماری کرونا مبتلا است موجب بروز یک شوک روانی در وی می شود؛ زیرا این بیماری از نظر ماهیت نحوه ابتلا به لحاظ اجتماعی بسیار نامطلوب بوده و موجب می شود که دوستان و اطرافیان از فرد مبتلا اجتناب کنند و در نتیجه شخص بیمار به لحاظ اجتماعی منزوی گردد(گرینسون14 و همکاران، 2004). همچنین سبب می شود که انطباق فرد با بیماری کرونا به مدت زمان زیادی نیاز داشته باشد و به همین دلیل کیفیت زندگی افراد مبتلا به کرونا که زمان زیادی از ابتلای آن ها نگذشته است بسیار پایین باشد(یانگ15 و همکاران، 2003). مقابله با تنیدگی وسبک های مختلف مقابله با فشارهای روانی بخش گسترده ای ازپژوهش روان شناسی را به خود اختصاص داده است.بطور کلی فرایند کوشش شخص برای حل وفصل تنش رامقابله نامیده اند(پلما و پدلتون16، 2008). ازدیدگاه شناختی اجتماعی، عقایدمذهبی می تواند نظم ودرک بهتری از جهان بدون نظم وغیرقابل پیش بینی فراهم کند(پاراگمنت17، 2006).
محمدی و خسروی (1391) پژوهشی با عنوان تعیین ارتباط هدف در زندگی، سبکهای مقابلهای با بهداشت روانی در میان دانشجویان دانشگاه ایلام انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که بین داشتن هدف در زندگی در رشته‌های مختلف، سلامت روان در رشته‌های مختلف، سبکهای مقابلهای هیجان‌مدار در رشته‌های مختلف و سبکهای مقابلهای مسأله‌مدار در رشته‌های مختلف، تفاوت معنی‌دار وجود دارد. مومنی جو و همکاران (1400) پژوهشی با عنوان پیشبینی سرسختی روان شناختی دانشجویان در دوران کرونا: نقش مقابلههای مذهبی و هوش اخلاقی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند بین مقابله مذهبی مثبت و هوش اخلاقی با سرسختی روانشناختی مثبت و معنادار، اما رابطه بین مقابله مذهبی منفی با سرسختی روانشناختی منفی و معنادار بود. همچنین پری هادی (2015)، دالیا (2010) و تیلور (1999) نشان دادند که یکی از سبکهای مقابلهای را برای متعادل ساختن خانواده و مقابله با بیماری ها، آموزشهای مذهبی است. مطالعات دیگری که توسط گولوما و پن دلتون (2008)، پارگامنت (2006) و بهزادی پور و همکاران (1392) انجام شد، نشان دادند که یکی از رویکردهای مقابله با بیماریها اعتقادات، باورها و رفتارهای مذهبی است.
افراد جامعه درشرایط بحرانی کرونا واکنش روانشناختی متفاوتی ازخود نشان میدهند.مبتلایان به این بیماری رفتارهای ازخود نشان میدهندکه بیانگر اضطراب،دلهره وناامیدی است اعتقاداتی مثل ( اعتقادبه قضاوقدر الهی، حکیمانه بودن نظام هستی،حیات پس ازمرگ،وجود الطاف پنهان درآزمایش های سخت الهی، موثربودن توکل درایجاد آرامش هنگام سختی ها، توجه به عفووگذشت الهی وستارالعیوب مادی) می تواندآستانه تحمل مشکلات مبتلایان به بیماری هایی مانند کرونا را افزایش دهد. پاسخ های رفتاری بوسیله تغییر دادن محیط بوسیله انجام یک عمل درونی مانند استفاده از عقاید مذهبی (تقویت معارف دینی، الگو قراردادن زندگی ائمه، ایجادارتباط دوستی با افرادی که متاثر ازآموزش های دینی هستند، وخودداری ازانجام گناه درزمان وقوع رویدادهای ناگوار و میزان صبر درسختی ها..) بر ارتباط فرد با محیط کارایی دارد. باتوجه به آثار وفوایدی معرفت دینی وپای بندی به اعتقادات واحکام اسلامی در حوزه های متفاوت اعتقادی، رفتاری وعاطفی دارد، ضروری است پکیج آموزشی سبک های مقابله اسلامی با توجه به جنبه های ذکر شده تهیه گردد. بنابراین، بادر نظر گرفتن اینکه سبک مقابله اسلامی یکی از نکته های اصلی کمک به بیماران کرونایی و مقابله با آن می باشد، باید به طراحی بسته های آموزشی سبک مقابله اسلامی با این بیماری اهمیت داد و به طور حتم تمامی پژوهشگران باید تلاش کنند تا نواقص و کاستی های موجود در این زمینه را بررسی و اصلاح نمایند. با در نظر گرفتن مطالب فوق، پژوهشگر انگیزه برای اجرای این پژوهش پیدا کرده و به دنبال پاسخ به سؤالاتی می باشد مانند اینکه چگونه و با چه شاخص های کیفی می توان به طراحی سبک مقابله اسلامی در مواجهه با بیماری کرونا پرداخت ؟ سهم هر کدام از این شاخص ها چقدر است ؟ متغیرهای سازنده این سبک کدامند؟ چگونه می توان این سبک را مشخص کرد؟ منابع مناسب برای جمع آوری اطلاعات جهت طراحی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجهه با این بیماری کدامند؟ و با پاسخ به این سؤالات به دنبال آن است تا راهکارهای مناسبی جهت مواجهه با این بیماری را ارائه نماید.
روش پژوهش
این پژوهش از نوع پژوهش اکتشافی پیمایشی است. در ابتدا بررسی و مطالعه ی وسیعی درباره ی مبانی نظری و ادبیات موضوعی تحقیق، سوابق مسأله و موضوع تحقیق در بررسی مولفه ها و تدوین چارچوب مفهومی تحقیق پس ازگردآوری داده ها از طریق پروتکل مصاحبه که حاوی سوالات محقق ساخته مبتنی بر ادبیات نظری و با استفاده از نظرات خبرگان طراحی گردید، جمع آوری خواهندشد. و برای دستیابی به مدل مفهومی پژوهش، از روش تحلیل شبکه مضامین استفاده شد. درمرحلة کیفی پژوهش حاضر، برای دستیابی به مدل مفهومی، ازروش تحلیل شبکه مضامین استفاده شد، یکی از فنون تحلیلی مناسب در تحقیقات کیفی، تحلیل مضمون است که بـه طـور گسـترده ای اسـتفاده می شود. از تحلیل مضمون می توان به خـوبی بـرای شـناخت الگوهـای موجود در داده های کیفی استفاده کرد . تحلیل مضمون، روشی برای شناخت، تحلیل و گزارش الگوهای موجود در داده های کیفی است. این روش، فرایندی برای تحلیل داده های متنی است و داده های پراکنده و متنوع را به داده هایی غنی و تفصیلی تبدیل می کند (براون و کلارک،2006). در پژوهش حاضر با توجه به قلمرو زمانی و مکانی انجام پژوهش، در ابتدا به تعیین چارچوب دقیق جامعه آماری پرداخته و سپس روش و نحوه تامین نمونه آماری دنبال می شود.
هدف محقق شناسایی جامعه و تعیین پارامترهای مربوط به آن است. برای این کار یا باید به کلیه افراد جامعه مراجعه کند و صفت یا ویژگی مورد نظر خود را در آنها جویا شود یا باید تعدادی از افراد جامعه را مورد مطالعه قرار دهد و از طریق جمع کوچکتری و با روشی معین، پی به صفات و ویژگی های جامعه ببرد. بدیهی است اگر جامعه مورد نظر کوچک و حجم و تعداد افراد آن کم باشد، می توان آن را به طور کامل مطالعه نماید. ولی اگر جامعه بزرگ باشد و امکانات و مقدورات وی اجازه ندهد، ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزینند و با مطالعه این جمع محدود، ویژگی ها و صفات جامعه را مطالعه کرده، شاخص ها و اندازه های آماری آن را محاسبه کند (کلارک و گوسن، 2009).
با توجه به جامعه آماری در این پژوهش که به لحاظ علمی و عملی حداقل دارای 5 سال سابقه خدمت و دارای تجربه و شناخت کافی در بحث بودند و همچنین به انجام مصاحبه تمایل داشتند انتخاب گردیدند. ملاک اندازه نمونه در پژوهش های کیفی ، کفایت تئوریک است به این صورت که مصاحبه با جامعه آماری مورد نظر تا زمانی که پاسخ ها به اشباع نرسیده باشد ادامه پیدا کرد یعنی ملاک کفایت حجم نمونه، رسیده به اشباع نظری است، بنابراین به طور کل در این مرحله حدود 20 نفر از افراد مورد نظر در پژوهش شرکت کردند و این افراد نمونه پژوهشی این پژوهش راتشکیل دادند. به طور کل درپژوهش های کیفی ، (تحلیل مضامین) حجم نمونه را مترادف باکامل شدن داده هایا اشباع داده ها می دانند (رنجبر و همکاران،1391). درمرحله کیفی ابزاراصلی گردآوری دادها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. روایی محتوایی ابزارتحقیق بخش کیفی پژوهش با اعمال نظر خبرگان است با توجه به پروتکل مصاحبه( شامل شیوه شروع مصاحبه، چگونگی ورود به بحث وسیر پژوهش) تعیین شد.. در این تحقیق برای این که مشخص شود که سؤالات پروتکل مصاحبه داده های کیفی مورد نیاز را گردآوری می کنند از نظرات اساتید محترم راهنما و مشاور و همچنین کارشناسان و اساتید مشاوره استفاده گردیده است. نمونه سوالات مصاحبه نیمه ساختاریافته شامل:
سوالات نیمه ساختار یافته جهت گردآوری داده های کیفی برای بررسی وضع موجود 1- مولفه های اصلی سبک های مقابله ای کدامند؟ لطفا توضیح دهید . 2-در حال حاضر سبک های مقابله مورد استفاده در برابر بیماریها کدامند؟ لطفا توضیح دهید . 3- چالش های سبک های مقابله ای در برابر بیماری ها کدامند؟ لطفا توضیح دهید .
|
سوالات نیمه ساختار یافته جهت گردآوری داده های کیفی برای بررسی وضع مطلوب |
1- مولفه های اصلی سبک مقابله اسلامی کدامند؟ لطفا توضیح دهید. 2- مولفه های اصلی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا کدام است؟ لطفا توضیح دهید. 3- مولفه های بعد اعتقادی در سبک مقابله اسلامی درمواجه با بیماری کرونا کدام است ؟ لطفا توضیح دهید. 4- مولفه های بعد رفتاری در سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا کدام است ؟ لطفا توضیح دهید. 5- مولفه های بعد عاطفی در سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا کدام است ؟ لطفا توضیح دهید. |
در نهایت مرحله اول با استفاده از روش تحلیل مضمون داده های کیفی با روش مصاحبه نیمه ساختار یافته شناسایی شدند و مرحله دوم با توجه به دادهای کیفی حاصل از تحلیل مضمون ، شبکه مضامین با استفاده از نرم افزار MAXQDA ارائه گردید. در جدول 1 اطلاعات جمعیت شناختی حجم نمونه گزارش شده است.
جدول 1- اطلاعات جمعیت شناختی حجم نمونه
مکان فعالیت | شرح شغل | رشته | تحصیلات | ردیف |
دانشگاه خوارزمی | استادیار | روانشناسی | دکتری | 1 |
دانشگاه فرهنگیان | مدیر بازنشسته | جامعه شناسی | دکتری | 2 |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج | معاون فرهنگی و عضو هیات علمی | فقه و اصول | دکتری | 3 |
موسسه صیانت از حقوق زنان، دانشگاه پیام نور، سردبیر فصلنامه حقوق بشر | هیات علمی دانشگاه پیام نور | روابط بین الملل | دکتری | 4 |
دانشگاه آزاد اسلامی کرج | هیات علمی | فقه و اصول | دکتری | 5 |
آموزش و پرورش ناحیه 4 اهواز | مدیر | مدیریت آموزشی | دکتری | 6 |
تهران | مدرس | خارج فقه و اصول (حوزوی) | دکتری | 7 |
تهران | دبیر مردم نهاد دوستداران | مشاوره | دانشجوی دکتری | 8 |
دانشگاه خوارزمی | استادیار | روانشناسی | دکتری | 9 |
دانشگاه آزاد اسلامی البرز | معاون دفتر نهاد دانشگاه آزاد اسلامی البرز | کلام اسلامی | دکتری | 10 |
دبیرستان | دبیر | دینی | کارشناسی ارشد | 11 |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج | معاونت فرهنگی و عضو هیات علمی | فقه و اصول | دکتری | 12 |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد | مدیر گروه | علوم قرآن و حدیث | دکتری | 13 |
دانشگاه آزاد اسلامی | عضو هیات علمی | فقه و اصول | دکتری | 14 |
دانشگاه آزاد اسلامی | هیات علمی | فقه و اصول | دکتری | 15 |
جدول 2- مولفه های اصلی بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا
کد اصلی (کد محوری) | کد فرعی (کد باز) |
آگاهی از فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان | هدفمندی و فلسفه نظام هستی |
آشنايي مقدماتي با آفرینش جهان | |
شناخت غايت و هدف زندگي براي انسان | |
آشنایی با ماهیت و یا جوهر هستی که همان ماده و انرژی | |
توجه به توبه پذیربودن خداوند
| آشنایی با گناهان صغیره و کبیره در قرآن کریم |
آشنایی صفات پیامبران اولوالعزم در قرآن و سیرهی آنها با رویکرد الگو پذیری در سبک زندگی دینی | |
افزایش روحیه امیدواری در انسان | |
تأثیر دعا و نیایش | |
آشنایی با ستّارالعيوب بودن تكوينى و تشريعى خداوند | |
تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی
| تقویت روحیهی دعاهای فردی و جمعی |
تقویت توکل و ایمان | |
تقویت روحیهی نمازخواندن | |
توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) | |
توانش و رفتاری برای مقابله با استرس | |
تنیدگی و سختیهای و ناملایمات زندگی | |
قناعت برای کسب آرامش و شکر آن | روشهای قناعت و راههای تقویت قناعت در زندگی |
آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی | |
آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی | |
ارتقاي تفكر مثبت از طریق شکرگزاری | |
خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح | آشنایی با انواع گناهان و نقش در زندگی فرد |
تـشويق نظـارت خـود هيجاني با توجه به جنبه دینی و مذهبی آن | |
آشنايي با مهارتهاي تصمیمگیری | |
مهارت نه گفتن | |
آشنایی با انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد | |
توسل به معصومین درهنگام سختی ها وخواندن قرآن، گرفتن روزه و ادای نذر برای حل مشکلات | توانايي انجام اعمال مذهبی، توانایی مقابله با مشکلات |
توانایی صبوری | |
کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن | شناخت قضا و قدر الهی |
نقش صدقه در رفع بلایا با توسل به توضیحات ائمه معصومین | |
دانستن واجب یا مستحب بودن صدقات |
بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری مولفه های اصلی شامل آگاهی از فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان، توجه به توبه پذیربودن خداوند، تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی، قناعت برای کسب آرامش و شکر آن، خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح، توسل به معصومین درهنگام سختی ها وخواندن قرآن، گرفتن روزه و ادای نذر برای حل مشکلات، کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن بود که هر کدام از این مولفهها نیز شامل شاخصهایی بودند
با نظر خبرگان و صاحبنظران که تعداد آنها 20 نفر از طریق روش اشباع نظری مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد بسته زیر طراحی و تدوین گردید.
جدول 3- بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی درمواجه با بیماری کرونا
جلسه | عنوان | هدف | محتوا | تكليف خانگي |
اول | معارفه و سپس شناسایی صفات خداوند | شروع جلسات با آیهای از قرآن کریم، معرفي اعضا، بيان قوانين جلسات مثل احترام به يكديگر، گوش دادن، حضور منظم در جلسات | ابتدا آموزش دهنده خود را معرفي مي كند و سپس قوانين گروه را مشخص ميسازد و پس از آن اهداف جلسات و طول هر جلسه و چگونگي برگزاري جلسات را بيان ميكند و در پايان از افراد ميخواهد خود را به طور كامل معرفي كنند و قوانين گروه پايبند بمانند. توضیح در خصوص انواع روشهای کنارآمدن با مشکلات، بیان سختیهای زندگی و تبیین سه محور اصلی سبک مقابله اسلامی و بیان ارتباط بین افکار، رفتار و عواطف و سپس آشنایی گروه با صفات خداوند | از افراد گروه خواسته ميشود در منزل يكبار ديگر به مرور قوانين بپردازند و اگر موافق هستند رضايت كتبي خويش را اعلام نمايند. آیههایی از قرآن کریم که در آن به صفات خداوند اشاره شده است را گزارش دهند. |
دوم | آموزش هدفمند بودن و فلسفه نظام هستی | آشنايي با فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان | بيان نظرات خويش در خصوص هدفمندی و فلسفه نظام هستی، و آشنايي مقدماتي با آفرینش جهان. آشنایی با ماهیت و یا جوهر هستی که همان ماده و انرژی است. | ابزارهای کسب معرفت علاوه بر عقل و استدلال و منطق - که در رویکرد مکانیستی معتبر است و شهود, خیال, احساس و مشاهده را نیز شامل می شوند. از اعضا خواسته میشود نمونههایی از هدفمندی نظام هستی را با ذکر مثال یادداشت کرده و توضیح دهند. |
سوم | آموزش معاد و حیات پس از مرگ | شناخت غايت و هدف زندگي براي انسان و افزایش روحیه امیدواری در انسان و تأثیر دعا و نیایش، توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) | آشنایی اعضای گروه با اینکه زندگياش با مرگ پايان نمييابد، آشنایی با اینکه كيفيت انتقال از اين زندگي به آن زندگي چگونه است؟ زندگي آن دنيا چند مرحله اي است؟ آيا لوازم و وسايل مورد نياز آن دنيا را بايد در همان جا تهيه نمود يا اينكه زندگي اين جهان، مقدمه و زمينه ساز خوشيها و ناخوشيهاي آن جهان است و به تعبيري آیا اين دنيا مزرعه آخرت است؟ | تكليف در جهت پیدا کردن آیههایی از قرآن کریم در خصوص معاد و حیات پس از مرگ و نیز آیههایی از قرآن که سرگذشت افرادی را نشان میدهد که به خداوند توکل کرده و به معصومین توسل جستهاند. |
چهارم | توجه به توبه پذیربودن خداوند وستارالعیوب بودن الهی | آشنایی با گناهان صغیره و کبیره در قرآن کریم، آشنایی صفات پیامبران اولوالعزم در قرآن و سیرهی آنها با رویکرد الگو پذیری در سبک زندگی دینی، آشنایی با ستّارالعيوب بودن تكوينى و تشريعى خداوند | آشنایی با شیوه پیامبر اسلام (ص) در برخورد با گروه‌های معاند با رویکرد سوره توبه، آشنایی با اینکه پیام سوره توبه را به این صورت می توان برآورد کرد که نباید حق از باطل رودست بخورد و مواضع حق و باطل باید شفاف و مشخص باشد و همیشه حق باید بر سر باطل بکوبد. | از افراد گروه خواسته ميشود نمونههایی از آثار توبه و ستارالعیوب بودن خداوند و نقش آن در زندگی خویش و یا دیگران را بیان کنند. |
پنجم | تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی | تقویت توکل و ایمان، تقویت روحیهی نمازخواندن و دعاهای فردی و جمعی | آشنایی با اینکه اگر انسان مؤمن در زندگی دچار مشکل شد، باید آن را به فال نیک بگیرد، و آن را امتحان و آزمایش الهی تلقی کند، نه این که تصور کند خداوند او را رها کرده و توجهی به او ندارد. همان گونه که اولیای الهی این گونه می کردند. امام حسین (ع) در روز عاشورا هرچه عرصه بر او تنگ تر میشد، می فرمود: خدایا راضی به قضای تو و تسلیم امر تو هستم. | از افراد خواسته ميشود تاثیر نقش توکل کردن به خدا در مشکلات زندگی خویش را با ذکر نمونه بيان كنند، راهكارهايي در جهت افزايش توکل و ایمان خود در منزل انجام داده و آن را به صورت مكتوب گزارش دهند. |
ششم | آموزش آشنایی با زندگی معصومین وشیوه برخورد معصومین با مشکلات | توانش و رفتاری برای مقابله با استرس، تنیدگی و سختیهای و ناملایمات زندگی | استفاده از کلیپ انیمیشن آموزشی مدیریت تنش و استرس دکتر نوذر نخعی کلیپ ۸ روش ساده برای مقابله با استرس مریم لاقانی آشنایی با مفهوم خانواده و نقش او در تربیت انسانها از بعد اخلاقی، روحی، و اجتماعی و آشنایی با اینکه یکی از ارکان زندگی مشترک، احترام و درک مشکلات و همچنین رضایت از همدیگر در میان خانواده که باعث بهتر شدن زندگی شده که این ارکان را با نگاه به زندگی مشترک ائمه الگو برداری کنند. | ترسيم اهداف واقع بينانه و قابل دسترس و ارايه مثالهاي عيني در جهت بهبود راهبردهاي مقابله در آنها |
هفتم | آموزش مهارت تصمیم گیری با توجه به رضایت خداوند | آشنايي با مهارتهاي تصمیمگیری و نه گفتن و تـشويق نظـارت خـود هيجاني و رفتاري با توجه به جنبه دینی و مذهبی آن | استفاده از فیلم و کتاب فیلم (مهارتهای تصمیمگیری) انیمیشن آموزشی درباره مهارت نه گفتن حسینی مهر تلفيق قدرت تصميم گيري و حل مساله براي رسيدن به رضایت خداوند شناخت انواع تصميم گيري احساسي، اجتنابي، تكانشي، تصميم گيري مطيعانه، تصميم گيري گوش به زنگي، تصميم گيري اخلاقي، تصمیمگیری دینی، تصميم گيري منطقي، انتخاب بهترين و منطقي ترين تصميم گيري | از روشهاي تصمیم گیری صحیح كدام روش يا روشها را به كار خواهيد برد؟ چرا جملات زير را تكميل كنيد.. اگر این تصمیم را بگیرم... اگر این تصمیم را نگیرم..... اگر تصمیم اشتباه بگیرم.... بررسي انواع تصميم گيري در ابعاد گوناگون زندگي و تأمل در مورد علل آن، تمرين تصميم گيري منطقي با توجه به رضایت خداوند در آن تصمیم |
هشتم | آموزش قناعت برای کسب آرامش | آشنايي با روشهای قناعت و راههای تقویت قناعت در زندگی و آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی | بررسي تكليف جلسه قبل، بررسی راههای رسیدن به قناعت، نقش شکرگزاری در زندگی و فراوانی نعمت، مطالعه و ملاحظة سيرة انسانهاي پاك و قانع، شناخت مفهوم صرفه جویی، روحیه بی نیازی، حرص و طمع نداشتن به دنیا | از اعضا خواسته خواهد شد تا قناعت و راههای تقویت آن را روزانه دو بار در منزل انجام دهند. تمرين قناعت کردن با توجه به شرايط و تواناييهاي خودشان |
نهم | آموزش یادآوری نعمت الهی وشکر آن | آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی و ارتقاي تفكر مثبت | بررسي تكليف جلسه قبل، نقش غفلت، فراموشي و بيتوجهي در بروز مشکلات، تکلیف در جهت روش سودمندی حمد و شكرگزاري خداوند، عشق و محبت به او، عبادت، تقوا، بازگشت به مسير صحيح، اميدواري و فلاح و رستگاري
| از افراد گروه خواسته میشود راههای شکرگزاری خداوند در جهت عشق و محبت عميق الهي، در جهت توفيق تقوا و خودداري از گناه و امكان بازگشت از مسير غلط را با ذکر مثال بازگو کنند. |
دهم | خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح | آشنایی با انواع گناهان و انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد | بررسي تكليف جلسه قبل، آشنایی اعضای گروه با مفهوم آیه «الّا مَن تابَ وءامَنَ وعَمِلَ عَمَلًا صلِحًا فَاولكَ يُبَدّلُ اللَّهُ سَيّاتِهِم حَسَنتٍ وكانَ اللَّهُ غَفورًا رَحيما؛ مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، که خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل می‌کند؛ و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است!» «والَّذينَ ءامَنوا وعَمِلوا الصلِحتِ لَنُكَفّرَنَّ عَنهُم سَيّاتِهِم ...؛ و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، گناهان آنان را می‌پوشانیم (و می‌بخشیم)....» «... ومَن يُؤمِن بِاللَّهِ ويَعمَل صلِحًا يُكَفّر عَنهُ سَيّاتِهِ ...؛ و هر کس به خدا ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد، گناهان او را می‌بخشد....» | شناخت انواع گناهان، تمرین در جهت دوری از گناه و انجام عمل صالح، بیان نمونههایی از اعمال صالح که آثار مثبتی در زندگی فرد داشته است توسط اعضای گروه |
يازدهم | آموزش توسل به معصومین درهنگام سختی ها وخواندن قرآن، گرفتن روزه و ادای نذر برای حل مشکلات | توانايي انجام اعمال مذهبی، توانایی مقابله با مشکلات و صبوری | بررسي تكليف جلسه قبل، مواجهه مؤثر با مشكلات و مسائل و حل كردن يا كنارآمدن با آن، آموزش خواندن نماز حاجت و فواید روزه گرفتن برای بدن و فواید ادای نذر برای آرامش روانی افراد
| از اعضا خواسته خواهد شد كه زندگی معصومین را در زندگي خود به به عنوان الگو واسوه كار گيرند. از اعضای گروه خواسته نقش نماز، روزه، و ادای نذر را در زندگی شخصی خود با ذکر نمونه بیان و فواید آن در زندگی شخصی جهت مقابله با مشکلات بیان کنند. |
دوازدهم | آموزش کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن و جمع بندي مطالب | شناخت قضا و قدر الهی و نقش صدقه در رفع بلایا با توسل به توضیحات ائمه معصومین، واجب یا مستحب بودن صدقات | آموزش به گروه در خصوص نقش صدقه در کاهش گناهان و رفع بلایا و بیماری با شناخت آیۀ ۱۰۴ سورۀ توبه آمده است: «آیا ندانسته‌اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد، و خداست که خود توبه‌پذیر مهربان است؟» شناخت اعضای گروه از انواع صدقه شرایط کمک به نیازمندان با صدقه دادن اینکه صدقه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ مقدار صدقه چقدر است؟ تأثیرات کمک به نیازمندان با صدقه دادن و کمک به خیریه‌ها و در نهایت اجراي پس آزمون | از اعضا خواسته خواهد شد تا با ذکر نمونههایی از زندگی واقعی خود نقش دادن صدقه در رفع بلایا و بیماری بیان کنند.
|
به منظور بررسی روایی، این بسته در اختیار 8 متخصص در زمینه پژوهش قرار گرفت. بر اساس نظر صاحبنظران، نتایج حاکی از این است که مولفههایی که برای این بسته در نظر گرفته شده بودند از روایی کافی برخوردار است و این مولفهها در راستای مقابله با بیماری کرونا بر اساس سه دسته بندی رفتاری، عاطفی و اعتقادی به درستی تدوین شده است. به عبارتی میتوانگفته بسته حاضر برای منظوری که ساخته شده است کارساز و به هدفی که برای تحقق بخشیدن به آن آماده شده است، نزدیک است. بر اساس یافتههای حاصل از این پژوهش میتوان این گونه استدلال کرد که چون مولفههای مطرح شده در زمینه مقابله با بیماری کرونا مبتنی بر اعتقادات، عواطف و رفتارهای مورد نظر برای این مقابله تنظیم شده است.
جدول 4- روایی هم گرا و واگرای مولفههای سه گانه بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا
مولفههای اعتقادی | CVR | CVI | پذیرش یا رد |
هدفمندی و فلسفه نظام هستی | 75/0 | 1 | پذیرش |
آشنایی با ماهیت و یا جوهر هستی که همان ماده و انرژی | 75/0 | 1 | پذیرش |
شناخت غايت و هدف زندگي براي انسان | 1 | 1 | پذیرش |
تأثیر دعا و نیایش | 75/0 | 1 | پذیرش |
توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) | 1 | 1 | پذیرش |
آشنایی با گناهان صغیره و کبیره در قرآن کریم | 1 | 1 | پذیرش |
آشنایی با ستّارالعيوب بودن تكوينى و تشريعى خداوند | 1 | 1 | پذیرش |
تقویت توکل و ایمان | 1 | 1 | پذیرش |
آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی | 1 | 1 | پذیرش |
آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی | 75/0 | 1 | پذیرش |
آشنایی با انواع گناهان و نقش در زندگی فرد | 75/0 | 1 | پذیرش |
شناخت قضا و قدر الهی | 1 | 1 | پذیرش |
نقش صدقه | 1 | 1 | پذیرش |
دانستن واجب یا مستحب بودن صدقات | 1 | 1 | پذیرش |
در رفع بلایا با توسل به توضیحات ائمه معصومین | 1 | 1 | پذیرش |
مولفه های رفتاری | CVR | CVI | پذیرش |
آشنایی با انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد | 75/0 | 1 | پذیرش |
الگو پذیری در سبک زندگی دینی | 75/0 | 1 | پذیرش |
توانش و رفتاری برای مقابله با استرس | 1 | 1 | پذیرش |
تنیدگی و سختیهای و ناملایمات زندگی | 75/0 | 1 | پذیرش |
آشنايي با مهارتهاي تصمیمگیری | 1 | 1 | پذیرش |
مهارت نه گفتن | 1 | 1 | پذیرش |
تـشويق نظـارت خود رفتاري با توجه به جنبه دینی و مذهبی آن | 1 | 1 | پذیرش |
روشهای قناعت و راههای تقویت قناعت در زندگی | 1 | 1 | پذیرش |
آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی | 1 | 1 | پذیرش |
آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی | 75/0 | 1 | پذیرش |
آشنایی با انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد | 75/0 | 1 | پذیرش |
توانايي انجام اعمال مذهبی، توانایی مقابله با مشکلات | 1 | 1 | پذیرش |
مولفههای هیجانی | CVR | CVI | پذیرش |
افزایش روحیه امیدواری در انسان | 75/0 | 1 | پذیرش |
تأثیر دعا و نیایش | 75/0 | 1 | پذیرش |
توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) | 1 | 1 | پذیرش |
تقویت روحیهی دعاهای فردی و جمعی | 75/0 | 1 | پذیرش |
تقویت روحیهی نمازخواندن | 1 | 1 | پذیرش |
تـشويق نظـارت خـود هيجاني | 1 | 1 | پذیرش |
آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی | 1 | 1 | پذیرش |
ارتقاي تفكر مثبت از طریق شکرگزاری | 1 | 1 | پذیرش |
جدول 5- روایی هم گرا و واگرای بسته آموزشی سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا
سوال | CVR | CVI | پذیرش یا رد |
1) آیا محتوای جلسه اول (خوش آمدی و معارفه، تبیین اهداف و قوانین آموزشی، مقدمه ای بر بحث) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
2) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه اول متناسب است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
3) آیا محتوای جلسه دوم متناسب با اهداف بسته آموزشی (آموزش زوجین درخصوص شناخت و درک نیازها ، نقاط ضعف، توانمندی ها، استعدادها، اهداف و نیازها) است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
4) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه دوم متناسب است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
5) آیا محتوای جلسه سوم (شناسایی تجربه های هیجانی خود و شناسایی میزان آسیب پذیری هیجانی خود) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
6) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه سوم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
7) آیا محتوای جلسه چهارم (شناسایی احساسات) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
8) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه چهارم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
9) آیا محتوای جلسه پنجم (شناخت و درک انگیزه) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
10) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه پنجم متناسب است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
11) آیا محتوای جلسه ششم (ارتقا مهارت ارتباط کلامی و غیر کلامی در افراد) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
12) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه ششم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
13) آیا محتوای جلسه هفتم (چگونگی شناخت راه حل ها) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
14) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه هفتم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
15) آیا محتوای جلسه هشتم (درک مفهوم نتایج و عواقب) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
16) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه هشتم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
17) آیا محتوای جلسه نهم (برنامه ریزی متوالی) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
18) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه نهم متناسب است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
19) آیا محتوای جلسه دهم (مرور تمامی جلسات) متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
20) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه دهم متناسب است؟ | 75/0 | 1 | پذیرش |
21) آیا محتوای جلسه یازدهم متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
22) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه یازدهم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
23) آیا محتوای جلسه دوازدهم متناسب با اهداف بسته آموزشی است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
24) آیا مدت جلسه با محتوای مطرح شده در جلسه دوازدهم متناسب است؟ | 1 | 1 | پذیرش |
به طور کلی در وهله اول روایی محتوایی و صوری بسته تدوین شده توسط صاحبنظران مورد تایید قرار گرفت. اولین گام در تعیین روایی، آزمون بررسی روایی محتوایی است. روایی محتوایی به تحلیل منطقی محتوای یک آزمون بستگی داشته و تعیین آن بر اساس قضاوت ذهنی و فردی است. در این روش محتوا و جلسات در اختیار متخصصان قرار گرفت و از آنها خواسته شد که مشخص آیا محتوای بسته و زمان تعیین شده برای هر جلسه آموزشی متناسب است یا خیر. در صورتیکه بین افراد مختلف در زمینه روایی بسته توافق وجود داشته باشد آن بسته دارای روایی محتوایی است. بنابراین بسته تدوین شده در پژوهش حاضر نیز در اختیار صاحبنظران قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا در مورد مرتبط بودن، وضوح، سادگی و ضرورت هر یک از محتوا و زمان هر جلسه آموزشی و ضرورت مولفهها و گویههای بسته که در قالب هدف، تکنیک و تکلیف تنظیم شدهاند، نظر خود را بیان کنند. بنابراین روایی محتوایی CVR و CVI در بسته با اخذ نظرات 8 متخصص بررسی شد. جداول 4 و 5 اطلاعات مربوط به روایی هم گرا و واگرا بسته تدوین شده توسط صاحبنظران ارائه شده است.
برای محاسبه شاخص نسبت روایی محتوایی CVR از متخصصان خواسته شد تا هر یک از جلسات (هدف، تکنیک و تکلیف هر جلسه) را بر اساس طیف سه بخشی لیکرت ضروری است، گویه مفید است ولی ضروری نیست و ضرورتی ندارد طبقه بندی کنند. حداقل مقدار قابل قبول برای شاخص CVR در جدول لاوشه بر اساس تعداد 8 متخصص 51/0 است. با توجه به جدول در شاخص CVR همه جلسات نمره ای بالاتر از 59/0 کسب کردهاند؛ بنابراین با توجه به نظر متخصصان این بسته از روایی محتوایی قابل قبولی در شاخص CVR برخوردار است. میانگین CVR دوازده جلسه نشان میدهد تمامی جلسات این بسته از روایی محتوایی قابل قبولی در شاخص CVR برخوردار است.
برای محاسبه CVI از روش والتز و باسل استفاده گردید حداقل مقدار قابل قبول برای شاخص CVI برابر 79/0 است. با توجه به جدولتمامی مقادیر قابل قبلو برای شاخص CVI برابر با 79/0 دارند در نتیجه تمامی جلسات در شاخص CVI نمره بالاتر از 79/0 دارند، در نتیجه جلسات بسته از روایی محتوایی قابل قبولی برخودار است. میانگین CVI نیز نشان از این دارد که بسته از روایی محتوایی قابل قبولی در شاخص CVI برخوردار است. بنابراین روایی محتوایی و صوری تمامی جلسات بسته در قالب 12 جلسه تنظیم شده است، تایید شد. بنابراین بر اساس نتایج حاصل روایی هم گرا و واگرای بسته آموزشی مورد تایید قرار گرفت.
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف تدوین بسته مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا انجام شد. پس از بررسی پیشینه و ادبیات نظری و پژوهشی پیش نویس بسته آموزشی تهیه شد و سپس در قالب 12 جلسه که هر جلسه شامل هدف، تکنیک و تکلیف است، تنظیم شد. در جلسه اول معارفه و سپس به شناسایی صفات خداوند با آیههایی از قرآن کریم و در مورد معرفي اعضا، بيان قوانين جلسات مثل احترام به يكديگر، گوش دادن و حضور مرتب اعضا مطرح گردید. در جلسه دوم آموزش هدفمند بودن و فلسفه نظام هستی از طریق آشنایی با فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان صورت گرفت و هر کس با بیان نظرات خود در هدفمندی و فلسفه نظام هستی در رابطه با ماهیت و جوهر هستی که همان ماده و انرژی بود بحث گردید، جلسه سوم آموزش معاد و حیات پس از مرگ بود که از طریق شناخت غايت و هدف زندگي براي انسان و افزایش روحیه امیدواری در انسان و تأثیر دعا و نیایش، توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع) انجام گرفت. جلسه چهارم توجه افراد به سوی توجه به توبه پذیربودن خداوند وستارالعیوب بودن الهی از طریق آشنا ساختن آنها با با گناهان صغیره و کبیره در قرآن کریم، آشنایی صفات پیامبران اولوالعزم در قرآن و سیرهی آنها با رویکرد الگو پذیری در سبک زندگی دینی، آشنایی با ستّارالعيوب بودن تكوينى و تشريعى خداوند، آشنایی با شیوه پیامبر اسلام (ص) در برخورد با گروه‌های معاند با رویکرد سوره توبه، آشنایی با اینکه پیام سوره توبه را به این صورت می توان برآورد کرد که نباید حق از باطل رودست بخورد و مواضع حق و باطل باید شفاف و مشخص باشد و همیشه حق باید بر سر باطل بکوبد، انجام گفت. در جلسه پنجم در پی آن بودیم تا تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی را بدانیم و این امر از طریق آشنایی با اینکه اگر انسان مؤمن در زندگی دچار مشکل شد، باید آن را به فال نیک بگیرد، و آن را امتحان و آزمایش الهی تلقی کند، نه این که تصور کند خداوند او را رها کرده و توجهی به او ندارد. همان گونه که اولیای الهی این گونه می کردند. امام حسین (ع) در روز عاشورا هرچه عرصه بر او تنگ تر میشد، می فرمود: خدایا راضی به قضای تو و تسلیم امر تو هستم، انجام گرفت. جلسه ششم برای آموزش آشنایی با زندگی معصومین وشیوه برخورد معصومین با مشکلات از استفاده از کلیپ انیمیشن آموزشی مدیریت تنش و استرس دکتر نوذر نخعی کلیپ ۸ روش ساده برای مقابله با استرس مریم لاقانی آشنایی با مفهوم خانواده و نقش او در تربیت انسانها از بعد اخلاقی، روحی، و اجتماعی و آشنایی با اینکه یکی از ارکان زندگی مشترک، احترام و درک مشکلات و همچنین رضایت از همدیگر در میان خانواده که باعث بهتر شدن زندگی شده که این ارکان را با نگاه به زندگی مشترک ائمه الگو برداری کنند، استفاده شد. در جلسه هفتم برای آشنايي با مهارتهاي تصمیمگیری و نه گفتن و تـشويق نظـارت خـود هيجاني و رفتاري با توجه به جنبه دینی و مذهبی آن از استفاده از فیلم و کتاب فیلم (مهارتهای تصمیمگیری) انیمیشن آموزشی درباره مهارت نه گفتن حسینی مهر تلفيق قدرت تصميم گيري و حل مساله براي رسيدن به رضایت خداوند شناخت انواع تصميم گيري احساسي، اجتنابي، تكانشي، تصميم گيري مطيعانه، تصميم گيري گوش به زنگي، تصميم گيري اخلاقي، تصمیمگیری دینی، تصميم گيري منطقي، انتخاب بهترين و منطقي ترين تصميم گيري استفاده گردید. در جلسه هشتم برای آشنايي با روشهای قناعت و راههای تقویت قناعت در زندگی و آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی از بررسي تكليف جلسه قبل، بررسی راه-های رسیدن به قناعت، نقش شکرگزاری در زندگی و فراوانی نعمت، مطالعه و ملاحظة سيرة انسان-هاي پاك و قانع، شناخت مفهوم صرفه جویی، روحیه بی نیازی، حرص و طمع نداشتن به دنیا به کار گرفته شد. در جلسه نهم برای آموزش یاداوری نعمت الهی و شکر آن به عبارتی برای آشنایی با شکر گذاری و فواید آن در زندگی و ارتقای تفکر مثبت به بررسي عواملیکه در ادامه اشاره میشود، پرداخته شد. تكليف جلسه قبل، نقش غفلت، فراموشي و بيتوجهي در بروز مشکلات، تکلیف در جهت روش سودمندی حمد و شكرگزاري خداوند، عشق و محبت به او، عبادت، تقوا، بازگشت به مسير صحيح، اميدواري و فلاح و رستگاري پرداخته شد. همچنین در جلسه دهم برای آموزش خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح و آشنایی با انواع کناهان و اعمال صالح و نقش گناهان و اعمال صالح در زندگی فرد به بررسي تكليف جلسه قبل، آشنایی اعضای گروه با مفهوم آیه «الّا مَن تابَ وءامَنَ وعَمِلَ عَمَلًا صلِحًا فَاولكَ يُبَدّلُ اللَّهُ سَيّاتِهِم حَسَنتٍ وكانَ اللَّهُ غَفورًا رَحيما؛ مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، که خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل می‌کند؛ و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است!» «والَّذينَ ءامَنوا وعَمِلوا الصلِحتِ لَنُكَفّرَنَّ عَنهُم سَيّاتِهِم ...؛ و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، گناهان آنان را می‌پوشانیم (و می‌بخشیم)....» «... ومَن يُؤمِن بِاللَّهِ ويَعمَل صلِحًا يُكَفّر عَنهُ سَيّاتِهِ ...؛ و هر کس به خدا ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد، گناهان او را می‌بخشد....»
در جلسه یازدهم برای توانايي انجام اعمال مذهبی، توانایی مقابله با مشکلات و صبوری به بررسي تكليف جلسه قبل، مواجهه مؤثر با مشكلات و مسائل و حل كردن يا كنارآمدن با آن، آموزش خواندن نماز حاجت و فواید روزه گرفتن برای بدن و فواید ادای نذر برای آرامش روانی افراد پرداخته شد و در جلسه دوازدهم برای شناخت قضا و قدر الهی و نقش صدقه در رفع بلایا با توسل به توضیحات ائمه معصومین، واجب یا مستحب بودن صدقات به افراد آموزش به گروه در خصوص نقش صدقه در کاهش گناهان و رفع بلایا و بیماری با شناخت آیۀ ۱۰۴ سورۀ توبه آمده است: «آیا ندانسته‌اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد، و خداست که خود توبه‌پذیر مهربان است؟»، شناخت اعضای گروه از انواع صدقه، شرایط کمک به نیازمندان با صدقه دادن، اینکه صدقه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟، مقدار صدقه چقدر است؟، تأثیرات کمک به نیازمندان با صدقه دادن و کمک به خیریه‌ها و در نهایت پرداخته شد که در آخر از آزمودنیها پس آزمون گرفته خواهد شد.
بنابراین برای تواناسازی افراد از طریق آموزش سبک مقابله اسلامی درمواجه بابیماری کرونا بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری نیاز به مولفه های اصلی است که شامل آگاهی از فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان، توجه به توبه پذیربودن خداوند، تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی، قناعت برای کسب آرامش و شکر آن، خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح، توسل به معصومین درهنگام سختی ها وخواندن قرآن، گرفتن روزه و ادای نذر برای حل مشکلات، کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن بود. این مولفهها بر اساس دسته بندی مولفههای اعتقادی، رفتاری و عاطفی تقسیم بندی شدند. این یافته با مطالعات پری هادی (2015) مبنی بر اینکه سبکهای مقابله مذهبی میزان مقابله افراد را برای مقابله با بیماری افزایش میدهد، همخوان است. همچنین با مطالعه دالیا (2010) و تیلور (1999) که یکی از سبکهای مقابلهای را برای متعادل ساختن خانواده و مقابله با بیماری ها، آموزشهای مذهبی میداند همسو با این یافتههای پژوهش است. مطالعات دیگری که توسط گولوما و پن دلتون (2008)، پارگامنت (2006)، بهزادی پور و همکاران (1392) انجام شده مبنی بر اینکه یکی از رویکردهای مقابله با بیماریها اعتقادات، باورها و رفتارهای مذهبی است، همسو با یافتههای حاصل از این پژوهش است. بنابراین مطالعات نامبرده یافتههای حاصل از این پژوهش را پشتیبانی علمی میکنند. مولفههای اعتقادی بر اساس نتایج حاصل از کدگذاری مولفه های اعتقادی شامل آگاهی از فلسفه نظام هستی و هدفمندی جهان که دارای شاخصهای (هدفمندی و فلسفه نظام هستی، آشنایی با ماهیت و یا جوهر هستی که همان ماده و انرژی و تأثیر دعا و نیایش)، مولفه اعتقادی خودداری از انجام گناه وانجام عمل صالح که شامل شاخصهای آشنایی با گناهان صغیره و کبیره در قرآن کریم آشنایی با ستّارالعيوب بودن تكوينى و تشريعى خداوند، تقویت توکل و ایمان، آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخص و آشنایی با انواع گناهان و نقش در زندگی فرد) و مولفهی کمک به نیازمندان برای رضای خدا و صدقه دادن که شامل شاخصهای (شناخت قضا و قدر الهی، نقش صدقه در رفع بلایا با توسل به توضیحات ائمه معصومین و دانستن واجب یا مستحب بودن صدقات) می باشد. این بدان معنی است که برای توانمندی افراد برای مقابله با بیماری کرونا نیاز به مولفه های اعتقادی داریم تا افراد بتوانند با پشتوانه این اعتقادات در برابر این بیماری و پیامدهای منفی حاصل از آن مقابله کنند. این یافته با مطالعات مومنی جو و همکاران (1400) که یکی از راههای مقابله با بیماری را سبکهای مقابله مذهبی میدانند، همسو است.
همچنین بر اساس نظر صاحبنظران مولفههای رفتاری بسته آموزشی شامل دو مولفه آشنایی با زندگی معصومین وشیوه برخورد معصومین با مشکلات با شاخصهای ( آشنایی با انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد، الگو پذیری در سبک زندگی دینی، توانش و رفتاری برای مقابله با استرس، تنیدگی و سختیهای و ناملایمات زندگی، آشنايي با مهارتهاي تصمیمگیری، مهارت نه گفتن و تـشويق نظـارت خود رفتاري با توجه به جنبه دینی و مذهبی آن) بود و مولفه دوم که قناعت برای کسب آرامش و شکر آن بود که دارای شاخصهای (آشنایی با آثار قناعت در زندگی شخصی، آشنایی با انواع اعمال صالح و نقش در زندگی فرد و توانايي انجام اعمال مذهبی، توانایی مقابله با مشکلات) بود. این بدان معنی است که برای توانمندی رفتاری و رفتارهای مورد نظر برای مقابله با این بیماری، افراد در مواجه با بیماری کرونا نیاز به این مولفهها و شاخصها داریم. این یافته با مطالعات محمد زاده و خسروی (1391) مبنی بر اینکه یکی از سبکهای مقابله ای با بیماری داشتن هدف در زندگی است همسو با این یافته است.
مولفه های عاطفی نیز بر اساس نظرات متخصصان بعد عاطفی در سبک مقابله اسلامی در مواجه با بیماری کرونا شامل دو مولفه تاثیر توکل به خدا درسختیها و ناملایمات زندگی (افزایش روحیه امیدواری در انسان، تأثیر دعا و نیایش، توکل و توسل به خداوند و معصومین (ع)، تقویت روحیهی دعاهای فردی و جمعی، تقویت روحیهی دعاهای فردی و جمعی، تقویت روحیهی نمازخواندن و تـشويق نظـارت خـود هيجاني) بود و مولفه دوم قناعت برای کسب آرامش بود که شامل شاخصهای آشنايي با شکرگزاری و فواید آن در زندگی، روشهای قناعت و راههای تقویت قناعت در زندگی و ارتقاي تفكر مثبت از طریق شکرگزاری) بود. این بدان معنی است که برای توانمندی عاطفی افراد در مواجه با بیماری کرونا نیاز به این مولفهها و شاخصها برای آموزش افراد داریم.
از محدودیتهای پژوهش حاضر میتوان به عدم بررسی اثربخشی بسته مقابله با کرونا به دلیل کمبود زمان اشاره کرد. پیشنهاد می شود در پژوهشهای آتی فرم تعیین روایی بسته موردنظر در نمونه بزرگتری از افراد متخصص جهت دقت در بررسی شاخصهای روانسنجی اجرا شود. همچنین پیشنهاد میگردد به بررسی اثربخشی و انجام مرحله پیگیری این بسته و مقایسه تاثیر آن با سایر پروتکلهای دیگر با رویکردهای مشابه پرداخته شود.
منابع
- بهزادی پور، ساره ؛ سپاه منصور، مژگان ؛ کشاورزی ارشـد، فرنـاز ؛ فـرزاد، ولی ؛ نظیری، قاسم ؛ زمانـیان، سکینه (1392). اثر بخشی مداخله شناختی رفتاری مدیریت استرس بر کیفیت زندگی و راهبردهای مقابله ای در زنان مبتلا به سرطان پستان. روش ها و مدل های روانشناختی، سال 3، شماره 12، تابستان 92.
- تورانی، حیدر(1399). پسابرنامه در پساكرونا، ضرورت تعليم و تربيت امروز: مبتني بر مدل رادار استراتژيك، فصلنامه روان شناسی تربیتی، 16(56): 117-105.
- رنجبر، هادی؛ حق دوست، علی اکبر؛ صلصالی، مهوش؛ خوشدل، علیرضا؛ سلیمانی، محمدعلی ؛ بهرامی، نسیم (1391). نمونه گیری در پژوهش های کیفی: راهنمایی برای شروع. مجله دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران 3 (مسلسل 39)، 238-250. SID. https://sid.ir/paper/96654/fa.
- رمضانی، طاهره؛ طاهری خرامه، زهرا ؛ یزدی زاده، الهام (1400). باورهای بهداشتی و رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد COVID-19 در بین پرستاران شاغل. آموزش و سلامت جامعه، 8(3 )، 189-194.
- محمد زاده، جهانشاه ؛ خسروی افرا (1391). بررسی رابطه هدف در زندگی، سبک های مقابله ای با بهداشت روانی در میان دانشجویان دانشگاه ایلام. مجله تحقیقات نظام سلامت. شماره ششم. صص، 951-958.
- Aranda-Naranjo B(2004). Quality of life in the HIV-positive patient: implications andconsequences. Journal of the Association ofNurses in AIDS Care; 15(5):20S-7S.
- Aranda-Naranjo B. Quality of life in the HIV-positive patient: implications and consequences. Journal of the Association of Nurses in AIDS Care. 2004; 15(5): 20S-7S.
- Behzadipour S, Sepah Mansour M, Keshavarzi Arshad F, Farzad V, Naziri Q, Zamanian S.(2013). Effectiveness of Cognitive Behavioral Intervention of Stress Management on Quality of Life and Coping Strategies in Women with Breast Cancer. Journal of Psychological Methods and Models; 3(12): 29- 46. Available at: https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_290.html?lang=en
- Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely PS, Greenberg PN, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet. 2020;395(10227):912-20. PMID: 32112714 DOI: 10.1016/S0140-6736(20)30460-8.
- Clayson DJ, Wild DJ(2009). A comparative reviewof health-related quality-of-life measuresfor use in HIV/AIDS clinical trials.Pharmacoeconomics; 24(8):751-65.
- Clarke D, Goosen T. The mediating effects of coping strategies in the relationship between automatic negative thoughts and depression in a clinical sample of diabetes patients. Personality and individual differences. 2009; 46(4): 460-4.
- Dalia RG. (2010). The relationship among family functioning, stress, and coping in non-residential freshmen students. City University of NewYork: 3426-745.
- Grierson J, Pitts M, Whyte M, Misson S,Hughes A, Saxton P, et al(2004). Living with HIV in New Zealand: balancing health and qualityof life. The New Zealand Medical Journal; 117(1200):1-9.
- Gorbalenya, A. E. (2020-02-11). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Grofup". Archived from the original on 11 February 2020
- Ganze voort R(1998). Religious coping reconsidered. Journal of psychology and theology; 10(3): 260-275
- Mason F, Farley A, Pallan M, Sitch A, Easter C, Daley AJ. Effectiveness of a brief behavioural intervention to prevent weight gain over the Christmas holiday period: randomized controlled trial. BMJ. 2018;363.
- Polma. M. B., & Pendelton. R. (2008). The emotional impact of fundamentalist religious participation. Journal of spiritual therapy. 17.
- Pargament. k. I. (2006). Religious and prevention in mental health. Research division and action. Haworth press. Inc.
- Prihadi EJ, Dings F, van Heugten CM. (2015). Coping styles of parents of children and adolescents with acquired brain injury in the chronic phase. Journal of Rehabilitation Medicine; 47(3): 210-5.
- Pargament K, Maton KI, Hess RE.(1992). Religion and Prevention in Mental Health: Research, Vision, and Action. New York, Routledge; 1992
- Rubin, G. J., & Wessely, S. (2020). The psychological effects of quarantining a city. Bmj, 368.
- Samer fild MR, Smccrae R. Stress and coping. American psychological Assocition 2000; 55: 620-625.
- Sadri M. (2004). Examining the effect of relying on God and providing mental health on 19-23 years old students of Isfahan university. Journal of Research in Behavioural Sciences; 1(2): 42-5
- Wu, Z., & McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama. Published online February 24, 2020.
- Wang, V. (2020). Most Coronavirus Cases Are Mild. That’s Good and Bad News. The New York Times, 5.
- World Health Organization. (2020). WHO checklist for influenza pandemic preparedness planning (No. WHO/CDS/CSR/GIP/2005.4). World Health Organization.
- Yanyu, J., Xi, Y., Huiqi, T., Bangjiang, F., Bin, L., Yabin, G., ... & Lijun, J. (2020). Meditation-based interventions might be helpful for coping with the Coronavirus disease 2019 (COVID-19).
- Yang MH, Chen YM, Kuo BI, Wang KY(2003). Quality of life and related factors for peopleliving with HIV/AIDS in Northern Taiwan.Journal of Nursing Research; 11(3):217-26.
- Zhu H, Wei L, Niu P (2020). The novel coronavirus outbreak in Wuhan, China. Global health research and policy;5:6.
Designing an educational package of Islamic coping style in the face of Corona disease
Abstract
The purpose of the present research was to design an educational package of Islamic coping style in the face of Corona disease in 2022-2023. This research is an exploratory survey research and in terms of data collection method, it was a field library method. According to the statistical population in this research, who had at least 5 years of service experience in terms of science and practice and had sufficient experience and knowledge in the discussion and were also willing to conduct an interview, they were selected. In the beginning, a wide review and study about the theoretical foundations and thematic literature of the research, the records of the problem and the research topic by the library review method and in the review of the components and the development of the conceptual framework of the research in addition to the library method, in order to collect data through The interview protocol, which contains researcher-made questions based on theoretical literature and was designed using the opinions of experts, was collected and thematic network analysis method was used to obtain the conceptual model of the research. In the qualitative phase of the current research, the theme network analysis method was used to obtain a conceptual model. In the qualitative phase, the main tool for data collection was a semi-structured interview. Finally, in the first stage, qualitative data were identified using thematic analysis method using semi-structured interviews, and in the second stage, according to the qualitative data obtained from thematic analysis, the network of themes was presented using MAXQDA software. Based on the results of coding, the main components include knowledge of the philosophy of the system of existence and the purpose of the world, attention to God's acceptance of repentance, the effect of trusting in God in the hardships and adversities of life, contentment to obtain peace and gratitude for it, refraining from committing sins and doing actions. Salih used to appeal to the innocent during hardships and read the Qur'an, fasting and making vows to solve problems, helping the needy for God's pleasure and giving charity, each of these components also included indicators. The results of the current research can be of interest to healthcare centers and specialists in the time of Corona.
Keywords: design, Islamic confrontation style, corona disease.
[1] .Gorbalenya
[2] .Wu
[3] .Wang
[4] .Rubin & Wessely
[5] .Brooks
[6] .Yanyu
[7] . Zhu
[8] .Mason
[9] .Brooks
[10] . Samer
[11] . Ganzevoort
[12] . Clayson DJ, Wild DJ
[13] . Aranda-Naranjo
[14] . Grierson
[15] . Yang
[16] . Polma. M. B., & Pendelton
[17] . Pargament
