واکاوی نقش هوش اخلاقی حسابرسان در تمایل به سوت زنی( افشاگری)
محورهای موضوعی : پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداریحسین علیدادی 1 , فرزاد آسایش 2
1 - استادیارگروه حسابداری، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه مدیریت بازرگانی، علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، تهران، ایران
کلید واژه: هوش اخلاقی, حسابرسان , سوت زنی ,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی نقش هوش اخلاقی در تمایل به افشاگری (سوت زنی) در جامعه حسابداران رسمی ایران انجام شد. روش تحقیق پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است و با استفاده از جدول کرجسی مورگان، 297 نفر از حسابداران رسمی شاغل در سال 1402 با روش نمونه‌گیری هدفمند، به عنوان حجم نمونه انتخاب و به پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل (2005) و پرسشنامه تمایل به افشاگری علینقیان و همکاران (1395) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون كلموگروف اسمیرنوف، آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام و نرم‌افزار آماری انجام شد. یافته‌ها نشان داد که بین هوش اخلاقی حسابرسان با تمایل به افشاگری رابطه معنادار و مثبت وجود دارد و هوش اخلاقی می‌توانند تمایل به افشاگری را در حسابداران رسمی پیش‌بینی کنند. در تبیین یافته فوق می‌توان گفت که بر طبق رویکردهای منطقی در تصمیم‌گیری اخلاقی، هوش اخلاقی مستقیما منجر به قضاوت اخلاقی در افراد می‌شود و هسته اصلی این رابطه، استدلال و تعقل منطقی است. این قابلیت می‌تواند به عنوان یک راهنما برای رفتار و اعمال فرد حسابرس عمل نموده و توانایی درونی وی را برای تشخیص در بزنگاه‌های حساس تصمیم‌گیری، مهیا سازد.
Abstract: This research was conducted with the aim of investigating the role of moral intelligence in the tendency to disclose (whistleblowing) in the public accountant community of Iran. The research method is a descriptive correlational type of research, and by using Morgan's Krejci table, 297 people from chartered accountants working in 1402 were selected as the sample size using a purposive sampling method and the moral intelligence questionnaire of Lenik and Keel (2005) and the questionnaire of tendency to Afshagari Alineqian et al. (2015) answered. Data analysis was done using Kolmogorov Smirnov test, Pearson correlation test and stepwise regression analysis and statistical software. The findings showed that there is a significant and positive relationship between the moral intelligence of auditors and the willingness to disclose, and moral intelligence can predict the willingness to disclose in certified accountants. In the above explanation, it can be said that according to logical approaches in moral decision-making, moral intelligence directly leads to moral judgment in people, and the core of this relationship is logical reasoning. This ability can act as a guide for the auditor's behavior and actions and provide his inner ability to recognize in critical decision-making situations.
الف) فارسی سپهوند، رضا؛ حکاک، محمد؛ فتحی چگنی، فریبرز؛ سپهوند، مسعود. (1399). اثر مقبولیت مدیران سازمان بر قصد افشاگری با نقش میانجی شجاعت اخلاقی (مورد مطالعه: دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) نوشهر)، فصلنامه علمی آموزش علوم دریایی، 7 (2)، 76-61.
صفری شاد، فرانک؛ رحیمی، ابراهیم و عباسی رستمی، نجیبه. (1397). تحلیل تاثیر اخلاق اسلامی کار بر تمایل به سوت زنی و افشاگری، فصلنامه علمی- تخصصی اسلام و مدیریت، 7 (14)، 152-135.
عباسعلي زاده، منصوره (1386). هوش معنوي و تهيه ابزاري براي سنجش آن، رساله كارشناسي ارشد تهران، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي.
عموزاد مهدیرجی، یاسر. (1397). بررسی رابطه بین هوش سازمانی و هوش اخلاقی با عملکرد شغلی کارکنان شهرداری بهشهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر.
فتاحی، لیلا. (1395). رابطه هوش اخلاقی و هوش فرهنگی با تعهد شغلی معلمان زن مقطع ابتدایی شهر کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان کرمانشاه، مرکز پیام نور کرمانشاه.
فرهادی‌نژاد، محسن و جعفری، سکینه. (1398). شناسایی علل افشاگری سازمانی و دلایل عدم تمایل به افشاگری در سازمان‌های دولتی، مدیریت سازمان‌های دولتی، 7 (4)، ص 78-65.
محمدی، محسن. (1398). ارزیابی تاثیر تعهد سازمانی و ارزش‌های اخلاقی بر میزان افشاگری حسابداران (مورد مطالعه: سازمان تامین اجتماعی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی علامه نایینی، گروه حسابداری.
منافزاده زارع، روزیتا. (1398). تاثیر جو اخلاقی بر سکوت سازمانی و افشاگری (سوت زنی)حسابرس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی بصیر - آبیک، گروه علوم انسانی.
نژاد تولمی، بابک؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ نیکو مرام، هاشم؛ و وکیلی فرد، حمیدرضا. (1398). بررسی تمایل به افشاگری تقلب حسابداری در بین حسابداران بخش خصوصی و عمومی مبتنی بر عدالت رویه‌ای، تعاملی و توزیعی، فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری مالی، دوره 6، شماره 4، ص 47-75.
هاشمی، مصطفی؛ سلوکی، علی و پیرعلیلو، هادی. (1398). بررسی رابطه بین استدلال اخلاقی حسابرسان و انگیزه افشاگری با توجه به سن آنها، چهارمین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و حسابداری، اهواز.
ب) انگلیسی Al-Masri, A. R., Maabreh, S. M., & Hatamleh, H. M. (2020). Moral Intelligence and Its Relationship to Social Responsibility and Achievement Motivation Among Jadara University Students. Technium Social Sciences Journal, 10, 394-408. Bani-Khalid, T., & Al-Adamat, A. M. (2020). Does moral intelligence affect corporate social responsibility disclosures? a field study of the financial statements preparers in the Jordanian industrial sector. International Journal of Scientific & Technology Research, 8(11), 561-568. Ceva, E., & Bocchiola, M. (2020). Theories of whistleblowing. Philosophy Compass, 15(1), e12642. Fu, S., & Trigilia, G. (2018). Voluntary disclosure, moral hazard and default risk. Moral Hazard and Default Risk (February 23, 2018). Miller, S. (2017). The ethics of whistleblowing, leaking and disclosure. In The Palgrave Handbook of Security, Risk and Intelligence (pp. 479-494). Palgrave Macmillan, London. Mullins, M., Murphy, F., & Gaines, S. (2019). Artificial driving intelligence and moral agency: Examining the decision ontology of unavoidable road traffic accidents through the prism of the trolley dilemma. Applied Artificial Intelligence, 33(3), 267-293.
