بررسی اسطوره‌شناختی افسانۀ «سارای» در آذربایجان

محورهای موضوعی :

جهاندوست سبزعلیپور ¹ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت.ایران)

تاریخ دریافت : 1402/05/15 تاریخ پذیرش : 1402/08/20 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: اسطورۀ باروری, افسانه‌های ایرانی, سارای, خان‌چوپان, افسانه‌های آذربایجان,

چکیده مقاله :

اسطورۀ باروری یکی از انواع اسطوره‌ها است. در این اسطوره خدای باروری، محافظ حاصل‌خیزی و ناظر بر اعمال بارداری است و مسئولیت کشت و زرع و نیز فواید و عواید کشاورزی بر عهدۀ اوست. بعضی از اسطوره‌های به شکل افسانه‌ خود را تا امروز به نوعی حفظ کرده‌اند. در آذربایجان، به‌ویژه در مُغان و اردبیل، افسانه‌ای به نام سارای وجود دارد. در این افسانه سارای دل در گرو مِهر جوانی دارد ولی خان ظالم آن محل، عاشق سارای می‌شود. سارای برای جلوگیری از بی‌وفایی و خیانت، وسط راه منزل خان، خودش را از روی اسب سفید عروسی به رود ارس انداخته، کشته می‌شود. نشانه‌های موجود در این داستان نشان می‌دهد که سارای ممکن است در آغاز یک ایزدبانو بوده و سپس در طی زمان، به صورت یک داستان عاشقانه بین مردم باقی مانده باشد. در این پژوهش سارای با شواهدی از دو نمونۀ مصری و یونانی و اسطورۀ باروری عروس گولی در گیلان و نیز رپیهوین و سیاوش مقایسه شده است.

چکیده انگلیسی:

The Fertility Myth is one of the types of myths. In this myth, the god of fertility is the protector of abundance and oversees childbirth, as well as being responsible for agriculture, cultivation, and the benefits and yields of farming. Some myths have preserved themselves in the form of legends to this day. In Azerbaijan, especially in Mugan and Ardabil, there is a legend called "Saray". In this legend, Saray's heart belongs to a young man named “khanchupân’, but the cruel lord of that place falls in love with Saray. To prevent betrayal and infidelity, Saray throws herself from a white horse into the Aras River on her way home near Khan's house and dies. The elements present in this story indicate that Saray may have initially been a goddess who then remained a love story among people over time. In this research, Saray is compared with evidence from Egyptian and Greek samples, as well as with the fertility myth "Arus Guleye" in Gilan province and Rapihwin and Siavash stories.