اثر روش های کاربرد عناصر ریزمغذی بر خصوصیات کمی و کیفی گندم

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

اصغر فرج‌نیا ¹ , محمدباقر خورشیدی بنام ²

1 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی
2 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی

تاریخ دریافت : 1386/05/20 تاریخ پذیرش : 1386/06/28 تاریخ انتشار : 1386/06/01

کلید واژه: عملکرد دانه, گندم, روش های مصرف, کود, عناصر ریزمغذی, میزان پروتئین,

چکیده مقاله :

این تحقیق به منظور مقایسه ی تأثیر روش های کاربرد کودهای شیمیایی حاوی عناصر ریزمغذی بر عملکرد دانه، کاه، میزان پروتئین و غلظت عناصر غذایی در دانه گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار روش کاربرد کود شامل: مصرف خاکی، محلول‌پاشی، آغشته نمودن بذر، مصرف خاکی به علاوه محلول‌پاشی و آغشته نمودن به علاوه محلول‌پاشی، در سه تکرار در ایستگاه تیکمه‌داش آذربایجان‌شرقی اجرا شد. پس از آماده‌سازی زمین و تهیه ی کرت ها، کودهای اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم براساس آزمون خاک و توصیه کودی منطقه از منابع اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم به صورت یکسان در تمام کرت ها اعمال گردید. در روش مصرف خاکی، سولفات روی، سولفات منگنز، سولفات مس، سکوسترین آهن و اسید بوریک هر کدام به ترتیب به میزان 40، 30، 20 ،10 و 20 کیلوگرم در هکتار، قبل از کاشت در سطح کرت پخش و با خاک مخلوط شدند. در روش محلول‌پاشی، عناصر ریزمغذی هر کدام با غلظت دو در هزار به همراه نیم درصد اوره در سه مرحله ی ساقه رفتن، خوشه رفتن و یک هفته بعد از گل دهی به صورت محلول‌پاشی اعمال گردید. در روش آغشته نمودن بذر، یک لیتر محلول 30 درصد از کودهای مذکور تهیه و بر روی 10 کیلوگرم بذر گندم پاشیده و به دقت مخلوط شدند. در روش توأم مصرف خاکی به علاوه محلول‌پاشی تلفیق دو روش مذکور و در روش آغشته نمودن بذر به علاوه محلول‌پاشی، تلفیق دو روش مربوطه اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که تأثیر تیمارهای فوق بر عملکرد دانه گندم در سطح 1 درصد و بر غلظت روی در دانه ی گندم در سطح 5 درصد معنی دار شد. بر اساس گروه بندی به عمل آمده، روش مصرف خاکی+ محلول پاشی از سایر روش ها بهتر بود، در صورتی که سه تیمار شامل روش های محلول پاشی، آغشته نمودن بذر + محلول پاشی و مصرف خاکی+ محلول پاشی، پروتئین دانه گندم را بیشتر افزایش دادند. از نظر تأثیر تیمارها بر وزن هزاردانه نیز روش آغشته نمودن بذر نسبت به سایر تیمارها ارجحیت داشت اما هیچ یک از روش ها اثر معنی داری روی عملکرد کاه گندم نداشتند. بنابراین روش مصرف خاکی توأم با محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی، به دلیل افزایش قابل ملاحظه در عملکرد دانه و نیز بالا بردن میزان پروتئین و غلظت عناصر در دانه گندم در مقایسه با سایر روش ها در زراعت گندم ارجحیت دارد.

چکیده انگلیسی:

 To comparison of micronutrient application methods effect on grain and straw yield, and protein and elements concentration, a RCBD design with 5 treatments (soil apply, leaf spraying, seed treatment, soil applying+leaf spraying and seed treatment+leaf spraying) in 3 replications was conducted at Tikmedash research station, Miyaneh, Iran. Regarding Verthic Haploxrepts soil analysis results, N, P, and K was applied from urea, Triple super phosphate and potassium sulfate bases respectively. Half of urea was dressed at seed elongation and heading stages. In soil applying method, MgSO4, ZnSO4, MnSO4, CuSO4, EDDHA and H3BO3 was applied as 50, 40, 30, 20, 10, and 20 kg/ha, respectively. In leaf spraying method, micronutrient manures such as ZnSO4, MnSO4, CuSO4, FeSO4 and H3BO3 in 0.002 concentration+0.05% urea was applied in stem elongation, heading and a week after anthesis stages. In seed treatment method a stock solution in 30% concentration of all above mentioned nutrients was prepared and sprayed on 10 kg wheat seeds, and then the seeds were sown. In soil application+leaf spraying method the 1 and 2 methods in leaf spraying and the 2 and 3 methods in seed treatment was used. During growth stages 5 irrigation was applied by sprinklers. Statistical analysis showed that the soil application+leaf spraying method increased grain and straw, protein contents and seed elements concentrations significantly, and so could be recommended. in wheat cultivation.

منابع و مأخذ:

1- احیائی، م. و ع. ا. بهبهانی‌زاده. 1372. شرح روش های تجزیه ی شیمیایی خاک. نشریه ی فنی شماره 893 ، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، صفحات 25- 80.

2- سدری، م. ح. و م. ج. ملکوتی. 1377. بررسی تأثیر مصرف آهن، روی و مس در بهبود خصوصیات کمی و کیفی گندم آبی. مجله ی خاک و آب، نشریه ی علمی پژوهشی موسسة تحقیقات خاک و آب، جلد 12، صفحات 19 تا 31.

3- سیادت، س. ع.، س. ا. هاشمی دزفولی، م. رادمهر و غ. ع. لطف علی آدینه. 1378. تأثیر عناصر کم مصرف بر عملکرد و روند جذب ازت، فسفر و پتاسیم توسط گندم. خلاصه مقالات ششمین کنگره علوم خاک ایران، دانشگاه مشهد، صفحه 453.

4- فرج‌نیا، ا. و م. اردلان. 1377. بررسی اثرات منبع و میزان روی مصرفی بر کیفیت و کمیت سیب‌زمینی. مجله ی خاک و آب، نشریه علمی و پژوهشی مؤسسه تحقیقات خاک و آب، جلد 12، صفحات 37 تا 41.

5-  ماجدی، م. 1373. روش های آزمون شیمیایی مواد غذایی. جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، صفحات 13 تا 65.

6- مجیدی، ع. و م. ج. ملکوتی. 1377. بررسی اثرات مقادیر و منابع کود روی در عملکرد و غنی سازی آن. مجله ی خاک و آب، موسسه تحقیقات خاک و آب، جلد13، صفحات 78 تا87.

7-

109

ملکوتی، م. ج. 1379. تغذیه ی متعادل گندم، راهی به سوی خودکفایی در کشور و تأمین سلامت جامعه (مجموعه مقالات). اولین کنگره ی توسعه ی کاربرد مواد بیولوژیک و استفاده ی بهینه از سم و کود. نشر آموزش کشاورزی، معاونت تات وزارت کشاورزی، کرج، 544 صفحه.

8- ملکوتی، م. ج. ا. بای بوردی، ز. خادمی، م. آ. لطف الهی. 1379. توصیه بهینه ی کودی برای محصولات زراعی و باغی استان آذربایجان شرقی. مؤسسه تحقیقات خاک و آب، نشریه فنی شماره 197.

9-      HU, Y. and U. Schmidhalter. 2001. Effect of salinity and macronutrient levels on micronutrients in wheat. J. Plant Nutr. 24(2):273-281.

10-  Ganyuskina, L. G. 1963. Effect of zinc and 2, 4 dichloro phenoxy butyric acid on the growth, development and yield of potatoes. Uch. Zap. Pertrozavod kago. Gos uni.11 (4):16.

11-  Kapur. O. C., M. S. Gangwar, S. K. Sharma, S. S. Masnad. 1977. Influence of zinc application on yield and protein content of soybean. Food farming Agr.8:53.

12-  Ming, C. and Y. Chungren. 1995. Effect of manganese and zinc fertilizer on nutrient balance and deficiency diagnosis of winter wheat crops in pot experiment. Beijing Agric University.

13-  Morghan, J. T., and H. J. Mascangi. 1991. Environmental and soil factors affecting micronutrient deficiencies and toxicities. J. plant Nutr. 25(3): 301-304.

14-  Mortvedt, J. J., P. M. Giordano, W. L. Lindsy. 1978. Micronutrient in agriculture. Soil Science, Society of America.

15-  Yilmaz, A., H. Ekiz, B. Torun, I. Gultekin, S. Karanlik, S. A. Bagci, and I. Cakmak. 1997. Effect of different zinc application methods on grain yield and zinc concentration in wheat cultivars grown on zinc deficient calcareous soils. S.J. Plant Nutrition. 20: 461-471.