بررسی و مقایسه دو روش خاک‏ورزی سطحی و مرسوم از نظر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در کشت آبی

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

مسعود زابلستانی ¹ , علی رشاد صدقی ² , علی سالک زمانی ³

1 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانشرقی
2 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانشرقی
3 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانشرقی

تاریخ دریافت : 1386/04/10 تاریخ پذیرش : 1387/03/04 تاریخ انتشار : 1387/08/01

کلید واژه: عملکرد, گندم, اجزای عملکرد, روش خاک&rlm, ورزی,

چکیده مقاله :

دراثر روش های خاک ورزی غیر علمی هر سال شاهد افزایش زمین های تخریب شده هستیم. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی و مقایسه دو روش خاک ورزی مرسوم وخاک ورزی سطحی است که در آن تأثیرات این دو روش برعملکرد گندم و اجزای آن بررسی شده است. این تحقیق با دو تیمار و چهار تکرار به مدت سه سال متوالی در شهرستان خسروشهر اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: 1- خاک ورزی مرسوم در منطقه (شاهد) شامل شخم با گاو آهن برگردان دار به عمق 25-20 سانتی متر، دیسک زدن به عمق 15-12 سانتی متر، تسطیح، کود پاشی وکاشت با خطی کار 2- خاک ورزی سطحی شامل هرس زدن سبک با هرس بشقابی به عمق 8- 6 سانتی متر بلافاصله پس از جمع آوری کاه و کلش، دیسک زدن به عمق 15- 12 سانتی متر، استفاده از هرس دندانه میخی، کود پاشی و کاشت با خطی کار. تجزیه مرکب نتایج سه ساله نشان داد که تیمار خاک ورزی مرسوم از نظر عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، وزن کاه و شاخص برداشت، نسبت به تیمار خاک ورزی سطحی برتری دارد ولی این اختلاف ها معنی دار نیستند. در تیمار خاک ورزی مرسوم عملکرد به طور متوسط 79 کیلوگرم درهکتار نسبت به تیمار خاک ورزی سطحی بیشتر بوده است. عملکرد دانه در روش خاک ورزی سطحی حدود 5/97 % عملکرد با روش خاک ورزی مرسوم است. خاک ورزی مرسوم در مقایسه با خاک ورزی سطحی ضمن مصرف انرژی و زمان بیشتر، موجب فرسایش بیشتر ادوات شده و در نتیجه سبب افزایش هزینه می گردد. با توجه به این که در بیشتر مناطق کشور فرصت اجرای عملیات زراعی محدود است و هم چنین از نظر عملکرد دانه اختلاف چندانی بین دو روش خاک ورزی وجود ندارد، به نظر می رسد که خاک ورزی سطحی می تواند به عنوان جایگزین روش مرسوم مد نظر باشد.

چکیده انگلیسی:

Every year the degradation of agricultural soils are increasing due to improper tillage operations. The main objective of this study was evaluation and comparison of shallow and conventional tillage methods and their effects on wheat yield and its components. The study was conducted in three consecutive years with two treatments and four replications in Khosroshahr, Iran. Treatments was 1. conventional tillage method comprised of: moldboard plowing at the depth of  20-25 cm, disk harrowing at the depth of 12 –15 cm, leveling, following by chemical fertilizer and planting with grain drill, and 2. Shallow tillage method was included: disk harrowing in the depth of 6-8 cm after removing residue, disk harrowing in the depth of 12 –15 cm in fall, spike tooth harrowing, following by chemical fertilizer and planting with grain drill. The combined analysis of data indicated that there was no significant difference between conventional and surface tillage methods in grain yield, number of heads in unit area, number of grain in the head, 1000 kernel weight, weight of straw and harvesting index. The average wheat yield by conventional tillage was 79 kg more than that of by shallow tillage. This difference might be due to higher plowing depth and better residual burying with mold board plow. The grain yield in surface tillage was 97.5% of the yield in conventional tillage. Conventional tillage consumes more energy compared to shallow tillage, takes more time, causes more depreciation of the implements and therefore increases costs. Considering short available time for cultivation, and also no significant differences in the yield by the two tillage methods, the shallow tillage can be recommended in irrigated wheat farms.

منابع و مأخذ:

1- خسروانی، ‎ع.، س. زارعیان. و ص. افضلی‏نیا. 1379. اثر روش‏های مختلف خاک‏ورزی بر عملکرد گندم آبی. مجله علوم کشاورزی ایران، شماره2: 277 – 269.

2- خلیل‏وند بهروزیار، ا.، م. یارنیا، ص. دربندی و ه. آلیاری. 1386. تأثیر تنش کمبود آب بر برخی از صفات فیزیولیک و مورفولوژیک آفتابگردان در تراکم‏های مختلف کاشت. مجله علوم کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، سال اول شماره2: 52-37.

3- روزبه، م. 1378. ارزیابی و مقایسه میزان انرژی مورد نیاز روش‏های مختلف خاک‏ورزی. پایان‏نامه فوق لیسانس، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه کشاورزی، 77 صفحه.

4- کشاورز، ع.، م. ج.  کمالی، ع.  دهقانی، م. حمیدنژاد، ‌ب.  صدری،  ا. حیدری  و م. محسنین. 1381. افزایش عملکرد و تولید گندم آبی و دیم کشور. طرح وزرات جهاد کشاورزی، 146 صفحه.

5- همت، ع. و ا. اسدی خشوئی. 1376. اثرات روش‏های مستقیم کاشت، بی برگردان‏‏ورزی و خاک‏ورزی مرسوم  بر عملکرد  دانه  گندم  پاییزه آبی. مجله علوم کشاورزی ایران، شماره 1: 33 – 19.

6- یزدی صمدی، ب.، ع. رضایی و م. ولیزاده. 1376. طرح‏های آماری در پژوهش‏های کشاورزی. انتشارات دانشگاه تهران، 764 صفحه.

7. Allen, R. R., J. T. Musick and A. F. Wiese. 1976. Limited tillage of furrow irrgated winter wheat. Trans. of the ASAE 19: 234 – 236.

8. Catizone, P., M. Tedeschi and  G. Baldoni. 1990. Influence of crop management  on weed populations and wheat yield. Symposium on integrated weed management in cereals. Proceeding of an EWRS symposium, Helsinki, finland.

9. Dickey, E. C. 1983. Yield comparison between continuous no–till and tillage rotation. Trans. of the ASAE. 26: 1682–1686 .

10. Gill, K. and  B. Aulakh. 1990. Wheat yield and soil bulk density rensity response to some tillage systems on anoxisoil. Soil and Tillage Research 18 (1): 37-45.

11. Hargrave, W. L. 1982. Influence of tillage practices on the fertility status of acid soil double – cropped to wheat and soybean. Agronomy Journal 74: 684- 687.

12. Karlen, D. L. and  D. T. Gooden. 1987. Tillage systems for  wheat production in the souteast Coastal Plain. Agronomy Journal 79: 582 – 587.

13. Larwrence, P. A., B. J. Radford, G. A. Thomas, D. P. Sinclair and A. J. Key. 1994. Effect of tillage practices on wheat performance in a semi–arid environment. Soil Tillage Research 28: 347-364.

14. Lindwall. C. W., F. J. Larney and J. M. Carefoot. 1995. Rotation. tillage and seeder effects on winter wheat performance and soil moisture regime. Canadian Journal of Soil Science 75: 109 – 116.

15. Patterson, D. E., W. C. T. Chamen, and C. D. Richardson. 1980. Long– term  experiments with tillage system to improve the  economy of cultivation for cereals. Journal Agricultural Engineering Research 25: 1-35.

16. Platonov. I. G., G. G. Manolii and K. A. Mironyehev. 1992. Productivity of a cereal– grass rotation depending on tilage liming and mineral ferilizers. Izvestiya, Timiryazevskoi, Sel Skokhozyaistvennoi Akademii, No. 3: 25-35.

17. Tessier, S., C. A. Peru, C. A. Campbell, R. P. Zenter and F. B. Dyck. 1990. Conservation tillage for spring wheat in  semi –arid Saskatchewan. Soil Tillage Research 18: 73 – 90.

18. Unger, P. W. 1977. Tillage effects on winter wheat production where the irrigated and dryland  crops are alternated. Agronomy Journal 69: 944 – 950.