اثر مقدار و روش‎های مختلف مصرف آهن و مس بر عملکرد کمی و کیفی گندم(Triticum aestivum L.) رقم پیشتاز در شرایط گلخانه

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

محمد رضا بوربوری ¹ , داود ارادتمند اصلی ² , محمد مهدی طهرانی ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه. ایران.
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ساوه، ایران.
3 - عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات آب و خاک، کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1389/02/06 تاریخ پذیرش : 1390/09/21 تاریخ انتشار : 1390/11/01

کلید واژه: مس, آهن, کلات, مصرف خاکی, اثرآنتاگونیستی, محلول&lrm, پاشی,

چکیده مقاله :

اثر روش های مختلف کود دهی آهن و مس بر عملکرد کمی و کیفی گندم (Triticum aestivum L.) رقم پیشتاز، طی سال 1387 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه بررسی شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح مصرف خاکی آهن و مس (شاهد، 5/2 و 5 میلی‎گرم در کیلوگرم خاک سولفات مس و شاهد، 5 و 10 میلی‎گرم در کیلوگرم خاک سولفات آهن) و دو سطح مصرف محلول‎پاشی این دو عنصر (با غلظت شاهد و 2 در هزار کلات مس و آهن EDTA) بودند. هیچ کدام از تیمارها روی درصد پروتئین و تعداد پنجه گندم اثر معنی‎داری نداشتند. مصرف خاکی کود آهن موجب افزایش معنی دار اجزای عملکرد، محتوای جذب آهن در دانه و اندام هوایی و تعداد پنجه بارور به ترتیب به میزان 37، 31، 11 و 29 درصد گردید. در صورتی که کاربرد خاکی کود مس موجب افزایش معنی دار اجزای عملکرد، محتوای جذب مس در دانه و غلظت مس در دانه و اندام هوایی به ترتیب به میزان 12، 42، 40 و 42 درصد شد. هم‎چنین نتایج نشان داد که کاربرد عنصر آهن بصورت محلول‎پاشی در مقایسه با شاهد موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، محتوای جذب آهن در دانه و غلظت آهن در دانه و اندام هوایی به میزان 20، 4، 6، 14 و 2 درصد گردید، در صورتی که کاربرد عنصر مس به‎صورت محلول‎پاشی موجب افزایش معنی‎دار غلظت مس در دانه و اندام هوایی و محتوای مس در دانه به ترتیب به میزان 31، 33 و 31 درصد شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان دهنده این است که بین عناصر آهن و مس برهم کنش منفی وجود دارد و با افزایش آهن، درصد مس در گیاه کاهش می‎یابد.

چکیده انگلیسی:

The effect of different anounts and procedures of Cu and Fe fertilizers applications on yield and quality of wheat (Triticum aestivum L.) var. Pishtaz was evaluated in the greenhouse of Agricultural College of Saveh Branch, Islamic Azad University in 2008. A factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications was applied. Treatments included three levels of Fe (control, 2.5 and 5 mg.kg -1 of CuSO4.5H2O) and Cu (control, 5 and 10 mg.kg -1 of FeSO4.H2O) fertilizers were applied on the soil and two levels foliar applications (control and 2000 mg.L-1 of Cu-EDTA plus Fe-EDTA). The results did not show significant effect of treatments on protein content and number of tillers. Soil application of Fe fertilizer significantly increased yield components, Fe content in seeds, number of shoots and the number of fertile tillers about 37, 31, 11 and 29%, respectively. Whereas the soil application of Cu significantly increased yield components, uptake and content of Cu in the grain and straw and number of fertile tillers about 12, 42, 40 and 42% respectively. The results showed that spray application of Fe in comparison to the control, significantly increased grain yield, grain number per spike, Fe uptake and Fe concentrations in the grain and straw about 20, 4, 6, 14 and 2% respectively. The foliar application of Cu significantly increased the concentration of Cu in the grain and straw as well as Cu content in the grain about 31, 33 and 33%, respectively. The results of this experiment indicated that there was an antagonistic interactions between Fe and Cu contents in the grain, where by increasing Fe content in the plant, the content of Cu will be reduced and vice versa.

منابع و مأخذ:

Agrawal HP (1992) Assessing the micronutrient requirement of winter wheat. Soil Science and Plant Analasis 23: 2555-2568

Balali M, Malakooti MJ, Mashayekhi H, Khademi Z (2000) Micronutrients effects on the yield and determining the critical level of nutrients in the soil under wheat cultivation in Iran. Balanced nutrition of wheat. Jihad-e-Agriculture Ministry of Iran, Education Organization Pub., 572 pp. [In Persian with English Abstract].

Balali M, Malakooti MJ, Khademi Z, Manuchehri S (2001 a) Micronutrient distribution in soils under wheat cultivation in Iran. Proceedings of the Seventh Congress of Soil Science. Shahrekord, Iran. [In Persian with English Abstract].

Balali M, Malakooti MJ, Ziaeeian A, Khoogar Z, Farajnia A, Kalhor M, Agha Lotfolahi M, Golchin A, Azizi M, Ghaderi J, Kazemi Talachi M (2001 b) Comparison of micronutrient application effects on yield quantity and quality of wheat in different provinces of Iran. Journal of Water and Soil 5(2): 11-29. [In Persian with English Abstract].

Balali MR, Malakouti MJ (2002) Effects of different methods of micronutrient application on uptake of nutrients by wheat grains in 10 provinces. Soil Science 15(2): 1-11. [In Persian with English Abstract].

Bansal RL, Singh SP, Nayyar  VK (1990) The critical zinc deficiency level and response to zinc application of wheat on typical Ustrochrepts. Experimental Agriculture 26: 303-306. 

Demirkiran AR (2009) Determination of Fe, Cu and Zn contents of wheat and corn grains from different growing sites. Journal of Animal and Veterinary Advances 8(8): 1563-1567

Glass ADM (1989) Plant nutrition. An introduction to current concepts. Jones and Barttlett Publisher. Boston, USA.

Hemantaranjan A, Grag OK (2000) Iron and zinc fertilization with reference to the grain quality of Triticum asetivum L. Journal of Plant Nurtition 7 (1-5): 23-46.

Kalantari Zadeh K (2009) Effect of mycorrhizal fungi on micronutrient (iron, zinc and copper) and macronutrient (nitrogen, phosphorus and potassium) uptake in some sunflower varieties. M.Sc. Thesis, Islamic  Azad University, Saveh Branch. 134 pp. [In Persian with English Abstract].

Keshavarz P (2001) Comparison of zinc and iron use efficiency in wheat. Water and Soil Science 13(1): 20-32.

Kisiel RD, Borzacka D, Kaliszewicz D (1998) Effect of nitrogen and copper fertilizer application on yield and direct production costs of wheat. Acta Academica Agricultural Technical Olstensis Economic 31: 33-45.

Lindsy WL, Norvel WA (1978) Development of DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal 42: 421-428.

Mohammad W, Iqbal MM, Shah SM (1990). Effect of application mode of zinc and iron on yield of wheat (cv. Pak-81). Sarhad Journal of Agriculture 6(6): 615-618.

Mremner JM, Mulvaney CS (1982) Nitrogen. In: Page, AL (Ed.), Methods of soil analysis. Part 2. American Society of Agronomy, Madison, WI. pp. 595-624.

Nelson DW, Sommers LP (1982) Total carbon, organic carbon and organic matter. In: Page, AL (Ed.), Methods of soil analysis. Part 2. American Society of Agronomy, Madison, WI. pp. 539-579.

Olsen SR, Sommers LE (1982) Phosphorus. In: Page, A.L. (Ed.), Methods of soil analysis. Part 2, American Society of Agronomy, Madison, WI. Pp. 403-430.

Sadri MH,  Malakooti MJ (2000) Effect of iron, zinc and copper properties in improving quality and quantity of wheat. In: Malakooti M (Ed.), Balanced way toward self-sufficiency in grain supply and provision of health care. Jihad-e- Agriculture Ministry of Iran, Agricultural Education Organization Pub. pp. 189-169. [In Persian with English Abstract].

Shahabifar J, Ardalan M, Lofolahi M (2003) Optimal use of fertilizers containing micronutrients and potassium and its role in crop performance. Third National Conference on Application of Biological Materials and Efficient Use of Fertilizers and Pesticides in Agriculture. Ministry of Jihad-e-Agriculture. Karaj, Iran.

Smith BN (1984) Iron in higher plants: Storage and methabolic. J. Plant Nutr.7: 759-766

Tandon, H.L.S (2003) Micronutrient in soils, crops and fertilizers. Fertilizer Development and Consultation Organization, New Delhi, India. 177 pp.

Tisdale SL, Nelson WL, Beaton JD, Havline JL (1993) Soil fertility and fertilizers. 5^th edition. Mac Millan, pub. Co. New York. 634 pp.

Yilmaz A, Ekiz H, Torun B, Gultekin I, Karanlik S, Bagci SA, Cakmak I (1997). Effect of different zinc application methods on grain yield and zinc concentration in wheat cultivars grown on zinc deficient Calcareous soils. Journal of Plant Nutrition 20(4,5): 461-471.

Ziaeyan AH, Malakouti MJ (2001) Determination of critical level of iron. (Fe) in wheat farms and its effects on the yield and grain fortification in highly Calcareous soils of Iran. Iranian Journal of Soil and Water Sciences 12 (13): 45-56. [In Persian with English Abstract].  

Ziaeeian A (2003) Use of micronutrients in agriculture. Ministry of  Jihad-e- Agriculture of Iran, Agricultural Research and Extension Organization. Karaj, Iran.