بررسی اقتصادی تک‌آبیاری و تعیین هزینه تمام شده آب آبیاری در مزارع گندم دیم منطقه هنام، استان لرستان

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

هرمز اسدی ¹ , غلامرضا زمانیان ² , علیرضا توکلی ³

1 - دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان مربی پژوهش مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کرج، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان، ایران
3 - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان شاهرود، ایران

تاریخ دریافت : 1393/11/12 تاریخ پذیرش : 1394/04/24 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: سودآوری, بازده فروش, آبیاری تکمیلی, مدیریت زراعی, بهره‌وری آب, هزینه آب,

چکیده مقاله :

این مطالعه با هدف برآورد هزینه، ارزش ناخالص و سود حاصل از تیمارهای مختلف آبیاری در تولید گندم دیم، تعیین نسبت‌های هزینه‌ای و بازده فروش محصول و انتخاب مدیریت زراعی مناسب با استفاده از آزمون اقتصادی و غیراقتصادی بودن جایگزینی تیمارهای آزمایش و تعیین هزینه تمام شده آب آبیاری بوده که طی دو سال زراعی 1389 و 1387 در سطح زارعین در منطقه هنام شهرستان الشتر در استان لرستان انجام شد. تیمارها شامل تک‌آبیاری زمان کاشت (پاییزه) و بهاره و شرایط دیم بود که تحت دو مدیریت مرسوم (عملیات خاکورزی بدون دیسک و کاشت دستی) و برتر زراعی (عملیات خاکورزی همراه دیسک و کاشت با بذرکار) به مرحله اجرا درآمد. برای این منظور فن بودجه‌بندی جزیی و روش‌های اقتصاد مهندسی (فرمول‌های سری یکنواخت) استفاده شد. میانگین سود خالص تولید گندم دیم در مدیریت برتر زراعی تحت شرایط دیم، تک‌آبیاری پاییزه و تک‌آبیاری بهاره به ترتیب 6/30، 103 و 5/76% بیشتر از حالت مدیریت مرسوم محاسبه شده که نشان‌دهنده اثربخشی کاربرد مدیریت برتر زراعی به جای مدیریت مرسوم در منطقه است. در این مدیریت زراعی و تک‌آبیاری به ازای یک ریال فروش، سود حاصله 74% محاسبه شد. با استفاده از فرمول‌های سری یکنواخت، ارزش کنونی هزینه یکنواخت سالانه سرمایه‌گذاری در آب آبیاری با نرخ تنزیل 15 و 25% به ترتیب 5/42 و 5/67 میلیارد ریال برآورد شد. هزینه هر متر مکعب آب آبیاری در منطقه با نرخ ‌‌تنزیل 15 و 25% به ترتیب 213 و 338 ریال محاسبه گردید. بنابراین تحت مدیریت برتر زراعی، تک‌آبیاری در زمان کاشت به عنوان اولویت اول و تک‌آبیاری بهاره به عنوان اولویت دوم قابل توصیه است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to estimate cost, gross income and net benefit of different treatments in rainfed wheat production, also determining of cost ratio and sale return, selecting of the best agronomic management and determine of cost price of water irrigation. Treatments were including two agronomic managements traditional (tillage without disk and plat, planting with hand) and advanced managements (tillage with disk and plat, planting with seeder), with different levels of single irrigation (rainfed, single irrigation at planting time and single irrigation at spring time). Field experiments carried out by sample farmers on rainfed wheat at Honam selected site in Aleshtar region of Lorestan province) during two years (2008 and 2010). Data were analyzed by Partial Budgeting Technique (PBT) and economic engineering methods (formulation of a uniform series). Net benefit in advanced management under rainfed, single irrigation at planting time and spring time were estimated 30.6%, 103% and 76.5% more than traditional management. Advanced management had more effectiveness. In this management, Sale return was estimated 74%. The Cost Prices of irrigation water were estimated 213 and 338.1 Rials per cubic meters with discount rates 15% and 25%, respectively. Finally, at Honam site, recommended management is including: The first, advanced management until planting single irrigation, the second, advanced management until spring single irrigation. font-family:"B Lotus";color:black'>دیم، تک‌آبیاری پاییزه و تک‌آبیاری بهاره به ترتیب 6/30، 103 و 5/76% بیشتر از حالت مدیریت مرسوم محاسبه شده که نشان‌دهنده اثربخشی کاربرد مدیریت برتر زراعی به جای مدیریت مرسوم در منطقه است. در این مدیریت زراعی و تک‌آبیاری به ازای یک ریال فروش، سود حاصله 74% محاسبه شد. با استفاده از فرمول‌های سری یکنواخت، ارزش کنونی هزینه یکنواخت سالانه سرمایه‌گذاری در آب آبیاری با نرخ تنزیل 15 و 25% به ترتیب 5/42 و 5/67 میلیارد ریال برآورد شد. هزینه هر متر مکعب آب آبیاری در منطقه با نرخ ‌‌تنزیل 15 و 25% به ترتیب 213 و 338 ریال محاسبه گردید. بنابراین تحت مدیریت برتر زراعی، تک‌آبیاری در زمان کاشت به عنوان اولویت اول و تک‌آبیاری بهاره به عنوان اولویت دوم قابل توصیه است.