آينده پژوهي عوامل مؤثر بر مهاجر فرستي شهر اهواز

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مجید گودرزی ¹ , زهرا سلطانی ² , ابتسام آل بوبالدی ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1403/01/18 تاریخ پذیرش : 1403/05/25 تاریخ انتشار : 1403/10/24

کلید واژه: آينده پژوهي, مهاجر فرستي, نخبگان فکري و ابزاري, شهر اهواز,

چکیده مقاله :

مهاجرت علاوه بر تأثيرات کمي در رشد جمعيت، اثرات قابل‌توجهي در کيفيت جمعيت مناطق مبدأ و مقصد دارد؛ زيرا با مهاجرت بر توسعه‌نيافتگي مناطق مهاجر فرست افزوده مي‌شود و از سويي نيروي فعال و پرتحرک در اختيار مناطق مهاجرپذير قرار مي‌دهد و بدين ترتيب شکاف بين مناطق توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته را بيشتر مي¬کند. به همين منظور پژوهش حاضر باهدف آينده‌پژوهي عوامل مؤثر بر مهاجر فرستي شهر اهواز تدوين شده است. اين پژوهش به لحاظ هدف، کاربردي و ازلحاظ ماهيت و روش انجام، توصيفي– تحليلي مي¬باشد. نتايج حاکي از شناسايي 34 عامل مؤثر بر وضعيت مهاجر فرستي شهر اهواز است که در 5 مؤلفه (اجتماعي – فرهنگي؛ اقتصادي؛ زيست‌محيطي؛ کالبدي؛ و سياسي- اداري) طبقه‌بندی شدند و در پنج دسته عامل (تأثيرگذار، دووجهي، تنظيمي، تأثيرپذير و مستقل) قابل‌شناسايي هستند. درنهايت با بررسي تأثيرگذاري 34 عامل ذکرشده بر وضعيت مهاجر فرستي شهر اهواز با روش‌هاي مستقيم و غيرمستقيم مشخص گرديد که عوامل اجتماعي- فرهنگي و کالبدي بيشترين تأثير را بر آينده‌پژوهي مهاجر فرستي شهر اهواز داشته است. درنتيجه تحليل‌هاي ماتريس و ارزيابي پلان تأثيرگذاري و تأثيرپذيري عوامل کليدي با روش‌هاي مستقيم و غيرمستقيم، از ميان 34 عامل مؤثر، تعداد 15 عامل کليدي (حقوق شهروندي، آزادي فردي، امنيت، احترام و تعهد، عدالت اجتماعي، فرصت و تنوع شغلي، جرم خيزي در رفتارهاي غيراجتماعي، اطمينان کسب‌وکار، رفاه و سودآوري اقتصادي، اميد به پيشرفت، کيفيت آب، سيستم فاضلاب شهري، مديريت صحيح و کارآمد، امکانات بهداشتي، نرخ تورم) در وضعيت آينده‌پژوهي عوامل مؤثر بر مهاجرفرستي شهر اهواز نقش دارند.

چکیده انگلیسی:

The present study aimed to do future studies of the factors affecting emigration from Ahvaz city. The applied study employed a descriptive-analytical research method. The results indicate the identification of 34 factors affecting the situation of emigration from Ahvaz city, which were classified into five components (social-cultural; economic; environmental; physical; and political-administrative) and into five categories of factors (effective, two-way, regulatory, affected, and independent) are identifiable. Finally, by examining the influence of the 34 mentioned factors on the situation of emigration from Ahvaz city with direct and indirect methods, it was determined that socio-cultural and physical factors had the greatest impact on the future studies of emigration from Ahvaz city. As a result of the matrix analysis and evaluation of the effectiveness and affectedness plan of key factors with direct and indirect methods, among the 34 effective factors, 15 key factors (citizenship rights, individual freedom, security, respect and commitment, social justice, job opportunity and diversity, criminality in antisocial behaviors, business reliability, prosperity, and economic profitability, hope for progress, water quality, urban sewage system, proper and efficient management, health facilities, and inflation rate) play a role in the state of future studies of the factors affecting the emigration from Ahvaz city.

منابع و مأخذ:

احمدنیا، محمدرضا، قنواتی، طاهره، امیرشکاری، مریم و راه‌نورد، نجف (1393). بررسی علل مهاجرت به شهر اهواز در بین ساکنان محلات حاشیه‌نشین (مطالعه موردی: کوی منبع آب). هفتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران (جغرافیای سیاسی شهر)، تهران. https://civilica.com/doc/371242
- اعظمي، هادی، مرادی، امین و چناری، سمیرا (1399). نقش بهبود فضاي کسب‌وکار در کشور در کاهش مهاجر فرستي مناطق مرزي. همايش ملي ابعاد نظري و کاربردي توسعه و امنيت پايدار مناطق مرزي با رويکرد آمايشي.
- افشانی، سید علیرضا و شیری محمدآباد، حمیده (1401). واکاوی پیامدهای مهاجرت داخلی: مطالعه‌ای کیفی در استان یزد با تکنیک.SWOT نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 17(34)، 308- 269. doi: 10.22034/jpai.2023.1989488.1270
- آل بوبالدي، ابتسام (1397). بررسي وضعيت نورپردازي پارک‌هاي شهري. پايان‌نامه کارشناسي، دانشگاه شهيد چمران اهواز، استاد راهنما: دکتر سعيد امان پور.
- بیک محمدی، حسن و حاتمی، مجتبی (1389). تحلیل جغرافیایی روند مهاجرت در استان آذربایجان شرقی (85 -1365). فصلنامه آمایش محیط، 3(10)، 42- 32. https://www.sid.ir/paper/130489/fa
- پیرایش منقوطای، صونا (1399). بررسی پیامدهای گسترش مهاجرت و سکونتگاه‌های شهرنشینی. ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت امور مالی، تجارت، بانک، اقتصاد و حسابداری، تهران، https://civilica.com/doc/1453850
- جعفری جبلی، حسین (1400). تبیین الگوی برنامه‎ریزی کالبدی عملکردی فضاهای شهری در بافت تاریخی اصفهان (موردمطالعه: محدوده میدان امام علی (ع)). رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
- حسینی، قربان، مشفق، محمود و زارع مهرجردی، راحله (1395). توصیف و تحلیل مهاجرت‌های بین استانی در ایران و تعیین‌کننده‌های آن طی دورۀ 1385 تا 1390. برنامه‌ریزی فضایی، 4(6)، 44- 19. doi: 10.22108/sppl.2017.21643
- خسروی، احمدعلی، خسروی، سعید، منصوری بیدکانی، مهدی و میر سلطانعلی، علی (1398). مهاجرت نخبگان و رابطه آن با توسعه: فرصت‌ها و چالش‌ها برای سیاست‌گذاران. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 12(6)، 18- 8. https://edcbmj.ir/article-1-2330-fa.html
- زرقاني، سید هادی، حسینی، سید مصطفی، قنبری، محمد و قیاسی، محمد حسین (1395). بررسي و تحليل الگوي مهاجرت در استان خراسان رضوي. فصلنامه علمي ترويجي مطالعات فرهنگي – اجتماعي خراسان، 11(2)، 105 – 77. https://profdoc.um.ac.ir/articles/a/1069877.pdf
- شکفته گوهري، محمد و مشفق، محمود (1399). مطالعه وضعيت مهاجرت در شهرستان‌هاي مرزنشين ايران و اثرات سطح توسعه‌يافتگي بر آن. فصلنامه علوم اجتماعي، 27(88)، 144- 109. https://doi.org/10.22054/qjss.2020.48172.2172
- قنبري نژاد، زينب (1401). بررسي تأثير مهاجرت بر رشد شهرنشيني در فارس و پيامدهاي آن (1340 – 1355 ش). پژوهش‌نامه تاريخ اجتماعي و اقتصادي، 11(1)، 246- 221. https://doi.org/10.30465/sehs.2022.37959.1750
- نصيري، اسماعيل (1390). تحليلي بر دلايل مهاجر فرستي شهرهاي کوچک (مطالعه موردي: شهر قيدار). مطالعات و پژوهش‌هاي شهري و منطقه‌اي، 3(11)، 138- 119. https://urs.ui.ac.ir/article_20005.html
- نیازی، محسن، حسین پناهی، حلیمه و بایزیدی، رحیم (1401). مدل‌سازی ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر مهاجرت منابع انسانی از ایران. مدیریت فرهنگی، 16(55) 22- 1. 10.30495/jcm.2022.63350.1553

- Afshani, A., and Shiri Mohammadabad, H. (2022). Analyzing the consequences of internal migration: a qualitative study in Yazd province with SWOT technique. Iranian Demographic Association Journal, [Persian], 17(34), 308-269. doi: 10.22034/jpai.2023.1989488.1270 (in Persian)
- Ahmadnia, M., Qanawati, T., Amirshakari, M., and Rahnoord, N. (2014). Investigating the causes of migration to Ahvaz city among the residents of marginal areas (case study: water source). 7th Congress of Geopolitical Association of Iran (Political Geography of the City), [Persian], Tehran. https://civilica.com/doc/371242. (in Persian)
- Al Bobaldi, I. (2017). Investigating the lighting status of urban parks. [Persian], Expert thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz, supervisor: Dr. Saeed Amanpour. (in Persian)
- Atenafo, E. (2014). Investigating the relationship between poverty and rural-to-urban migration in Ethiopia, Urban Climate, 7(4), 115–133.
- Azami, H., Moradi, A., and Chenari, S. (2019). The role of improving the business environment in the country in reducing the sending of migrants to border areas. National conference on theoretical and practical dimensions of sustainable development and security of border areas with a combination approach, [Persian]. (in Persian)
- Beyk Mohammadi, H., and Hatami, M. (2009). Geographical analysis of migration trend in East Azerbaijan province (1365-85). Amish Mohit Quarterly, [Persian], 3(10), 32-42. https://www.sid.ir/paper/130489/fa. (in Persian)
- de Haas, H. (2011). Mediterranean migration futures: Patterns, drivers and scenarios. Global Environmental Change, 21(1), 559 – 569.
- Hosseini, Q., Mushfaq, M., and Zare Mehrjardi, R. (2015). Description and analysis of interprovincial migrations in Iran and its determinants during the period 2015 to 2016. Spatial Planning, [Persian], 4(6), 19-44. doi: 10.22108/sppl.2017.21643. (in Persian)
- Jafari Jabali, H. (1400). Explaining the pattern of functional physical planning of urban spaces in the historical context of Isfahan (case study: Imam Ali square area). [Persian], Doctoral thesis in the field of geography and urban planning, Payam Noor University, center of Tehran. (in Persian)
- Khosravi, A.A., Khosravi, S., Moori Bidkani, M., and Mir Sultan, A. (2018). Elite migration and its relationship with development: opportunities and challenges for policymakers. Bimonthly Scientific-Research Strategies of Education in Medical Sciences, [Persian], 12(6), 8-18. https://edcbmj.ir/article-1-2330-fa.html. (in Persian)
- Kilik, H., Biffl, G. (2022). Turkish Migration Policy from the 1960s Until Today: What National Development Plans Tell Us. Journal of International Migration and Integration, 23(4) , 2047- 2073.
- Lagakos, D., Mobarak, A.M., Waugh, M. (2018). The Welfare Effects of Encouraging Rural- urban Migration. National Bureau of Economic Research.1151. Massachusetts Avenue. Cambridge, MA 12138.January.2118.
- Mahmoudian, H., Ghasemi Ardahi, A. (2013). Study of the status of migration and urbanization in Iran. United Nations Population Fund with the assistance of the Institute of statistics and the Faculty of Social Sciences.
- Mangutai haircut, S. (2019). Investigating the consequences of the expansion of immigration and urban settlements. The 6th International Conference on Finance, Trade, Bank, Economy and Accounting Management, [Persian], Tehran, https://civilica.com/doc/1453850. (in Persian)
- Marton, L. (2022). Modeling and migration – based control of depopulation. Theoretical Population Biology, 148, 86 – 94.
- Murta, J. Akhmad, F., Bambang J., Ernan, R. (2020). Understanding migration motives and its impact on household welfare: evidence. 21.
- Nasiri, I. (2011). An analysis of the reasons for sending immigrants to small cities (case study: Kedar city). Urban and Regional Studies and Research, [Persian], 3(11), 119-138. https://urs.ui.ac.ir/article_20005.html. (in Persian)
 Niazi, M., Hossein Panahi, H., and Bayazidi, R. (2022). Interpretive structural modeling of factors affecting the migration of human resources from Iran. Cultural Management, [Persian], 16(55) 22-1. 10.30495/jcm.2022.63350.1553. (in Persian)
- Qanbarinejad, Z. (2022). Investigating the impact of immigration on the growth of urbanization in Fars and its consequences (1340-1355). Journal of Social and Economic History, [Persian], 11(1), 221-246. https://doi.org/10.30465/sehs.2022.37959.1750. (in Persian)
- Shams, M., Mostafa, G., Idris, A., Kaveh, M. (2011). Investigating the Rural Immigration and Its Impact on the Morphology of Cities Case Study: Saghez City. 12(1), 57 – 68.
- Shokfete Gohri, M., and Mushfaq, M. (2019). Studying the immigration situation in the bordering cities of Iran and the effects of the level of development on it. Social Science Quarterly, [Persian], 27(88), 109-144. https://doi.org/10.22054/qjss.2020.48172.2172. (in Persian)
- Stapleton, S. (2017). Report on climate change, migration and Displace – mint the Need for a Risk – Informed and coherent Approach. Joint Report of over – seas Development Institute and united Na – seas Development Institute and united Na – tions Development Programmed.
- Tataru, G.F. (2019). Migration – an Overviewon Terminology, Causes and Effects. Logos UniversalityMentality Education Novelty: Law, 7(2), 10-29.doi:10.18662/lumenlaw/24.
- Zarkani, Hadi, Hosseini, M, Ghanbari, M., and Qiyazi, M. H. (2015). Investigation and analysis of migration pattern in Razavi Khorasan province. Khorasan Cultural-Social Studies Promotional Scientific Quarterly, [Persian], 11(2), 105-77. https://profdoc.um.ac.ir/articles/a/1069877.pdf. (in Persian)