تصاویر خیالی در ادبیات غنایی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسیبیان فروغ کرمانشاهی 1 , محمد رضا قاری 2 , مجید عزیزی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی،اراک ،ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی،اراک،ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی،اراک،ایران.
کلید واژه: کلیدواژه¬ها: ادبیات غنایی, تصویرپردازی, ویس و رامین, خسرو و شیرین, گل و نوروز.,
چکیده مقاله :
چکیده تصویرپردازی یکی از عناصر و مؤلفه‌های برجسته در حوزۀ زیبایی‌شناسی آثار ادبی است. هدف پژوهش بحث و بررسی تصاویر خیالی در ادبیات غنایی است که براین اساس سه منظومۀ (ویس و رامین، خسرو و شیرین، گل و نوروز) موردمطالعه قرار گرفت و عناصر خیال استخراج شد؛ سپس در چهار عنصر تصویری دسته‌بندی و مورد مقایسه قرار گرفت. این چهار عنصر عبارتند از: عنصر انتزاعی، عنصر بزمی، عنصر طبیعت و عنصر نجوم. کاوش در خیال هر شاعر به مخاطب کمک می¬کند که نگاه او به پیرامونش را بهتر درک کند و بتواند با شعر او ارتباط بگیرد. یکی از موضوعات قابل توجه در ادبیات غنایی، موضوع عشق است که در هر دوره¬ای شاعر سعی می¬کند از این موضوع متناسب با کلام خود در شعرش به تصویرگری بپردازد و رابطۀ میان عاشق و معشوق و وصال و فراق آنها را با توجه به شرایط زندگی هر کدام نشان دهد. در این مقاله هم، هر¬کدام از شاعران در زمینۀ تصویرپردازی در هر سۀ منظومه بالاترین میزان را به عنصر طبیعت اختصاص داده¬است که در ویس و رامین بیشتر از انواع تشبیه، در خسرو و شیرین استعارۀ مصرحه و در گل و نوروز هر دو عنصر خیال را داشتیم. همچنین هر سه شاعر در زمینۀ عناصر انتزاعی، کمترین استفاده را داشته‌اند که به¬صورت استعارۀ مکنیه بود. در میزان استفاده از عناصر انتزاعی سعی سه شاعر در حسی کردن امور ذهنی و جان بخشی به آنها بوده¬است. همچنین ویس و رامین به¬عنوان اولین منظومۀ عاشقانه الگویی برای منظومه¬های دیگر بوده¬است.
abstract Imagery is one of the prominent elements and components in the field of aesthetics of literary works. The aim of the research Is to discuss images in lyrical literature, based on which three poems were studied and imaginary elements were extracted and then classified and compared into four image elements. These four elements are: abstract element, elemental element, element of nature and astronomy. Exploring the imagination of each poet helps the audience to better understand his view of his surroundings and to be able to connect with his poetry.One of the remarkable topics in lyrical literature is the topic of love, which in every period the poet tries to portray this topic in his poetry in accordance with his words and the relationship between the lover and the beloved and their connection and separation according to the circumstances. In this article, each of the poets in the field of imagery in all three poems has assigned the highest amount to the element of nature, which in Weiss and Ramin is more than similes, in Khosrow and Shirin the metaphor of Masrah and in Gol and Nowruz. We had both elements of fantasy.Also, all three poets have used the least abstract elements, which was in the form of a metaphor. In terms of the use of abstract elements, the three poets have tried to sensitize mental matters and give them life. Weiss and Ramin, as the first poem, has been a model for other poems.
کتابنامه
الف) کتاب¬ها:
احمد سلطانی، منیره، قصیدۀ فنی و تصویرآفرینی خاقانی شروانی، تهران: انتشارات کیهان، چاپ اول،
1370.
اسعد گرگانی، فخرالدین، ویس و رامین، مقدمه و تصحیح محمد روشن، تهران: چاپخانه مهارت، چاپ اول،
1377.
پارساپور، زهرا، مقایسۀ زبان حماسی و غنایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1383.
حسن لی، کاووس، گونه¬های نو آوری در شعر معاصر ایران، تهران: نشر ثالث با همکاری انتشارات دبیرخانۀ گسترش زبان و ادبیات فارسی، چاپ اول، 1383.
خواجوی کرمانی، کمالالدین، گل و نوروز، به اهتمام و کوشش کمال کرمانی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1370.
فتوحی رود مجنونی، محمود، بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول، 1386.
فرای، نورتروپ، تخیل فرهیخته، ترجمۀ سعید ارباب شیرانی، تهران: انتشارات نشر دانشگاهی، چاپ اول،
1363.
فرشید ورد، خسرو، دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، 1373.
فورست، لیلیان، رمانتیسم، ترجمۀ مسعود جعفری، تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1375.
کفافی، محمد عبدالسلام، ادبیات تطبیقی، پژوهشی در باب نظریه ادبیات و شعر روایی، ترجمۀ سید حسین سیدی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1382.
مصفا، ابوالفضل، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تبریز: انتشارات دانشکده ادبیات و علوم انسانی، چاپ سوم،
1381.
نظامی، الیاس بن یوسف، کلیات نظامی گنجوی، مقدمه و نصحیح وحید دستگردی، تهران: چاپ گیتی، چاپ اول، 1385.
یاحقی، محمد جعفر، فرهنگ اساطیر و داستانواره¬ها در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ اول، 1386.
ب) مقالات:
ایزدیار، محسن؛ عبدی، سید محمد؛ قاسمی، سعید. «بررسی ترکیب اندام¬وار صنایع ادبی با محوریت استعاره در پنج گنج نظامی گنجوی»، فصلنامۀ زیبایی¬شناسی ادبی، دورۀ 9، شمارۀ 35، 1397، صص 193ـ173.
رضایی هفتادر، علی محمد؛ نیک خواه، مظاهر؛ خسروی، حسین. «تصویر آفرینی با اصطلاحات نجومی و صور فلکی در ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی»، فصلنامۀ زیبایی¬شناسی ادبی، دورۀ 9، شمارۀ 35، 1397، صص 146ـ121.
رضایی هفتادر، علی محمد، «بلاغت تصویر در ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی»، فصلنامۀ زیبایی¬شناسی ادبی، دورۀ 10، شمارۀ 41، 1398، صص 151ـ129.
سمیعی گیلانی، احمد، «وصف طبیعت در شعر غنایی قرن¬های چهارم و پنجم هجری»، نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 8، 1375، صص 139ـ118.
نظری، معصومه؛ کوشان، ایوب؛ مسرت، مهین، «بررسی ارتباط ماه و زن از منظر اساطیری در ویس و رامین»، نشریۀ پژوهشنامۀ ادب غنایی (زبان و ادبیات فارسی) دورۀ 18، شمارۀ، 1399، صص 246ـ227.
