نقش فریب در تحقق ضمان قهری( بررسی حقوق ایران با نگاهی تطبیقی به حقوق انگلیس)
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی و تجارت
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
کلید واژه: فریب, قاعده غرور, ضمان قهری, مسئولیت مدنی,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعات مهم در ضمان قهری، ضمان ناشی از فریب و خدعه است که فقها تحت عنوان "قاعده غرور" از آن یاد می¬کنند و به استناد آن به شخص فریب خورده¬ای که به سبب فریب دیگری متحمل زیان شده، این امکان را می¬دهند که برای جبران خسارت خود به فریب دهنده مراجعه و ادعای جبران خسارت نماید. در کتب حقوقی ایران این مسئله به صورت مستقل بررسی نشده و آنچه که بطور پراکنده نیز مورد بحث واقع شده به تاسی از فقه می¬باشد. در حقوق انگلیس از این موضوع تحت عنوان تقلب و اظهار خلاف واقع یاد می¬¬شود و زمانی تحقق می¬یابد که بدون صراحت کافی از یک مفهوم دو پهلو استفاده گردد و شخص توصیف کننده با قصد فریب عمداً اظهارات عاری از صحت بیان نموده و یا در صحت و سقم اظهارات خود بی¬مبالاتی نموده باشد. قواعد حقوقی هر دو کشور نشان دهنده¬ی این است که فریبکاری از موجبات مسئولیت مدنی قلمداد می¬گردد و مبنای حکم ضمان ناشی از آن¬، فریب و غروری است که موجب ورود خسارت شده است بی آنکه لازم باشد ضرر به مفهوم مصطلح آن محقق گردد. البته در قواعد حقوقی هر کشور شرایط و مبنای متفاوتی از جمله، عمل خدعه آمیز، ورود ضرر، رابطه¬ی سببیت، علم و عمد و تقصیر و ... در نظر گرفته شده اما ورود خسارت، رفتار خدعه آمیز و رابطه¬ی سببیت ارکان اصلی ضمان در فریبکاری است که در قواعد حقوقی هر دو کشور انگلیس و ایران مشترک می¬باشد.
One of the important issues in forced guarantee is the guarantee caused by deception and trickery, which the jurists refer to as the "rule of pride" and based on it, a deceived person who has suffered a loss due to another's deception, is entitled to this possibility. They allow him to approach the cheater and claim compensation for his loss. In Iran's legal books, this issue has not been examined independently, and what is discussed sporadically is based on jurisprudence. In English law, this issue is referred to as fraud and misrepresentation, and it is realized when a two-sided concept is used without sufficient clarity, and the person describing it deliberately makes false statements with the intention of deception. Or he has been careless in the accuracy of his statements The legal rules of both countries show that deception is considered as a cause of civil liability, and the basis of the guarantee judgment resulting from it is deception and arrogance that caused damage without the need for damage in the meaning of the term. be made Of course, in the legal rules of each country, different conditions and bases are considered, such as fraudulent act, loss, causation relationship, knowledge and intent, fault, etc., but damage, fraudulent behavior and causation relationship The main elements of guarantee are in fraud, which is common in the legal rules of both countries, England and Iran.
- امامي، حسن(1391). حقوق مدني، انتشارات اسلامیه، جلد 1#
- انصاری شیخ مرتضی(1384). المکاسب المحرمه، مجمع الفکر الاسلامی، جلد سوم#
- بجنوردي، ميرزا حسن(1386). القواعد الفقهيه، انتشارات، منشورات دليل ما، چاپ سوم#
- بهروم، مهدعلي(1380). سوءعرضه درحقوق انگليس وتدليس درحقوق اسلام ، ترجمه: قنواتي،جليل، عبدي پور، ابراهيم، قم ، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي#
- جوهری ، اسماعیل بن حماد(1410). تاج اللغه و صحاح العربیه، چاپ اول. دارالعلم للملايين، بيروت، جلد دوم#
- علامه حلی، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، فقه و اصول،انتشارات اسلامی، جلد دوم#
- شرتوني لبناني خوري، سعيد. اقرب الموارد ، جلد دوم، قم ، مكتبه آيه الله المرعشي النجفي#
- شفیعی علویجه، قاسم(1390). شرایط غرور موجد مسئولیت در حقوق ایران و انگلیس، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال سیزدهم شماره 33 ،تابستان#
- صفایی سید حسین و امامی اسدالله(1391). حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن (فسخ و طلاق) ، دانشگاه تهران، جلد اول#
- صفایی سید حسین و رحیمی حبیب الله(1397). مسئولیت مدنی(الزامات خارج از قرارداد) ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاهها( سمت)#
- صفري، محسن(1377). فريبكاري وآثارآن درحقوق مدني ايران وفقه اماميه(قاعده غرور) ، چ اول، تهران : نشردادگستر#
- طبرسی، ابوعلی الفضل(1330 ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی#
- کاتوزیان ناصر(1391). قواعد عمومی قراردادها، شرکت سهامی انتشار،جلد دوم#
- کاتوزيان ناصر(1400). حقوق مدنی )الزام های خارج از عقد(.چاپ سوم، نشر گنج دانش، جلد دوم#
- محقق داماد، مصطفي(1374). قواعد فقه )بخش مدني) انتشارات سمت، تهران#
- محقق داماد، مصطفي(1397). قواعد فقه )بخش مدني)، مرکز نشر علوم اسلامی - تهران ایران#
- مکارم شیرازی ناصر(1369). قواعد الفقیه، قم ، مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)#
- مکارم شیرازی، ناصر(1397). قواعد مهم فقهی؛ ترجمه القواعد الفقیه،مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان#
- ملا احمد نراقی(1415). مستند الشيعه فی احکام الشريعه ، چاپ اول. موسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، جلد دوم#
- موسوی بجنوردی سید حسن(1377). القواعد الفقیهه، قم الهادی، جلد اول#
- حسینی مراغه ای میرفتاح (1417). العناوين الفقهيه ، قم ، دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعه مدرسين قم، جلد دوم#
- نجفی، محمد حسن(1404ق). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، دار احياء التراث العربی، لبنان، جلد 35#
- نجفیان مجید(1397). بررسی مسؤلیت مدنی ناشی از اضطرار، اکراه، فریب و غرور در فقه امامیه و حقوق ایران،کنفرانس ملی اندیشته های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری، حقوق و اجتماعی#
- نوح جاه ریحانه و وارسته بازقلعه محمد(1400). بررسی فقهی و حقوقی قاعده غرور، هفتمین کنفرانس بین المللی مطالعات حقوقی و قضایی#
منابع انگلیسی
- JOHN COOKE,LAW of TORT(1999). fourth Edition, Liverpool University#
- Elizabet, A. Martin (1990). A Concise Dictionary of Law Oxford University, 1990 ,
- Gregory Klass, Meaning(2012). Purpose, and Cause in the Law of Deception, Georgetown University Law Center#
- Laura C.H. Hoyano Bristol(1996). LIES,recklessness and Deception : Disentangling Dishonestby Civil Fraud #
- George Class(2010). Meaning, Purpose and Cause in the Law of Deception, Georgetown University Law Center#
- Elizabeth,A.Martin(1990). A Dictionery of law, Fifth Edition,Oxford University Press#
- Dias and Markesinis(1984).Tort Law,London,Dlarendon Press, 1984
- Angus Johnston. Basil Markesinis and Simon Deakins. TORT LAW. Seventh Edition .Clarendon Press . Oxford#
