مطالعه تأثیر میزان دین‌داری و گرایش به خودکشی: فراتحلیل پژوهش‌ها
محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي
طاها عشایری
1
(
استاد یار و عضو هئیت علمی گروه تاریخ و جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی
)
الهام عباسی
2
(
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
)
طاهر جهان پرور
3
(
دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی ارتباطات و رسانه
)
هانیه عادل
4
(
گروه علوم اجتماعی دانشگاه کاشان
)
کلید واژه: دین‌داری, رفتار پرخطر, خودکشی, خودکنترلی اجتماعی-فردی,
چکیده مقاله :
دین‌داری به مجموعه‌ای از باورها، اصول و اعمال اعتقادی-عبادی اطلاق می‌شود که چهار بعد اعتقادی، مناسکی، تجربی و عبادی دارد. دین کارکردی اجتماعی داشته و به‌مثابه امری پیشگیرانه از آسیب‌ها و مسائل فردی-اجتماعی تلقی می‌شود، هدف اصلی پژوهش مطالعه تأثیر میزان دین‌داری و گرایش به خودکشی در میان شهروندان به روش فراتحلیل و مرور سیستماتیک است. روش تحقیق نوع فراتحلیل کمی و دربازه زمانی 1367-1402 است که از جامعه آماری 39 سند، 23 سند با رعایت ملاک‌های علمی انتخاب‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که طبق معیار فراتحلیل بین دین‌داری و خودکشی رابطه معکوس و معنی‌داری وجود دارد و مقدار اثر نهایی آن برابر با 239/0 است، با افزایش میزان دین‌داری در جامعه؛ از میزان گرایش به خودکشی کاسته می‌شود، درنهایت بین دین‌داری مناسکی (157/0)؛ دین‌داری تجربی (262/0)؛ دین‌داری عبادی (145/0)؛ دین‌داری اعتقادی (301/0)؛ با تمایل به خودکشی رابطه معکوس و معنی‌داری وجود دارد. نتایج پژوهش فراتحلیل فوق نشان داد که دین‌داری منجر به کاهش افکار و رفتارهای مرتبط با خودکشی می‌گردد. دین‌داری از طریق خلق ارزش، هنجار، آداب‌ورسوم و نمادهای فرهنگی یکسان میان فرد-جامعه؛ سرمایه اجتماعی را ایجاد می‌کند که با خود حمایت، پشتوانه و جمع‌گرایی را به همراه داشته و از فرد در برابر خطرات اجتماعی محافظت می‌کند. همچنین مهم‌ترین نقش آن در خلق کنترل و پیشگیری اجتماع‌محور است. دین‌داری ناظر بر اعمال و کنش‌های فردی است. این عنصر با اتصال فرد به باورهای فرازمینی؛ وجدان بیداری را می‌آفریند که فرد از خود در برابر ناهنجاری‌ها، رفتارهای پرخطر مراقبت می‌کند؛ همچنین افراد به خاطر داشتن ایمان، آگاهی، باور، همدردی و نوع‌دوستی، نسبت به همدیگر احساس تکلیف و وظیفه کرده و هنگام مسائل و مشکلات فردی-اجتماعی؛ از همدیگر حمایت می‌کنند. دین‌داری با ایجاد پیوندهای میان افراد و گروه‌های اجتماعی، ارزش و قواعد اجتماعی را به‌منظور تعامل با همدیگر؛ همدردی و اعمال و مشارکت با همدیگر خلق می‌کند، این عوامل با کارکردهای کنترلی، جامعه‌پذیری مشارکتی و پیوستگی اجتماعی؛ در پیشگیری اجتماع‌محور از ارتکاب به خودکشی مؤثر است.
Religiosity refers to a set of beliefs, principles and belief-worship practices that have four dimensions of belief, rituals, experience and worship. Religion has a social function and is considered as a preventive measure against harm and individual-social issues, the main purpose of the research is to study the effect of religiosity and suicide tendency among citizens through meta-analysis and systematic review. The research method is quantitative meta-analysis and in the period of 1402-1367, out of the statistical population of 39 documents, 23 documents were selected according to scientific criteria. The results show that according to meta-analysis criteria, there is an inverse and significant relationship between religiosity and suicide, and its final effect value is equal to 0.239, with the increase of religiosity in the society; The amount of tendency to commit suicide is reduced, finally between ritual religiosity (0.157); Experiential religiosity (0.262); Abadi's religiosity (0.145); Faithful religiosity (0.301); There is an inverse and significant relationship with the desire to commit suicide. The results of the above meta-analysis showed that religiousness leads to a reduction in thoughts and behaviors related to suicide. Religiosity through the creation of values, norms, customs and cultural symbols that are the same between the individual and the society; It creates social capital that brings with it support, support and collectivism and protects the individual against social risks. Also, its most important role is in creating community-oriented control and prevention. Religiosity monitors individual actions. This element connects the person to extraterrestrial beliefs; Conscience creates awareness that a person takes care of himself against abnormalities, risky behaviors; Also, because of having faith, knowledge, belief, sympathy and altruism, people feel duty towards each other and when they face individual-social issues and problems; They support each other. Religiosity by creating links between people and social groups, value and social rules in order to interact with each other; It creates sympathy and actions and participation with each other, these factors with control functions, cooperative socialization and social cohesion; It is effective in community-based prevention of committing suicide. The results of the above meta-analysis showed that religiosity leads to a decrease in thoughts and behaviors related to suicide. Religiosity through the creation of values, norms, customs and cultural symbols that are the same between the individual and the society; It creates social capital that brings with it support, support and collectivism and protects the individual against social risks. Also, its most important role is in creating community-oriented control and prevention. Religiosity monitors individual actions. This element connects the person to extraterrestrial beliefs; Conscience creates awareness that a person takes care of himself against abnormalities, risky behaviors; Also, because of having faith, knowledge, belief, sympathy and altruism, people feel duty towards each other and when they face individual-social issues and problems; They support each other. Religiosity by creating links between people and social groups, value and social rules in order to interact with each other; It creates sympathy and actions and participation with each other.
اعظمی، یزدان (1388)، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر گرایش جوانان به خودکشی در شهرهای پاوه و جوانرود، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم - تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی#
امیری، سهراب و بسامی، مسعود (۱۴۰۱)، بررسی نگرش کارکنان ارتش نسبت به علل خودکشی سربازان، مجله پزشکی قانونی، دوره ۲۸ شماره ۱. ص ۳۵-۴۲.#
آقایی‌زاده، سعید (۱۳۹۹)، مطالعه جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به خودکشی شهروندان رشت (مقایسه گرایش شهروندان عادی با افراد دارای سابقه خودکشی ناموفق)، نشریه دانش انتظامی گیلان، پیاپی ۳۵.#
بهار، مهری و میثمی، مهدی (1391)، بررسی نقش دین‌داری در سرمایه اجتماعی کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی ماهشهر، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 8، شماره 27. #
چین‌آوه، محبوبه و طباطبایی، سیده فاطمه (۱۳۹۵)، پیش‌بینی افکار خودکشی بر اساس نگرش مذهبی و توکل به خدا، نشریه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ۶ شماره ۱. #
حسن‌پور، بهزاد؛ مرادیان، فروغ؛ آقائی سرتنگ، مینا و مرادی، علیرضا (1391)، بررسی علل خودکشی در شهرستان ایوانغرب و تأثیر آن بر امنیت اجتماعی، نشریه دانش انتظامی ایلام، پیاپی 3 ،ص 79 -93#
حیدری، آرمان و رسایی‌پور، کیهان (۱۳۹۲)، بررسی عوامل اجتماعی و روان‌شناختی مؤثر بر گرایش به خودکشی (نمونه موردی زنان 16 تا 40 ساله شهر یاسوج)، نشریه بررسی مسائل اجتماعی ایران، شماره ۲.#
رمضانی گهرویی، ثریا (۱۳۹۹)، پیش‌بینی افکار خودکشی بر اساس افسردگی، دین‌داری و خودکارآمدی ترک اعتیاد در افراد وابسته به مواد مخدر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خوزستان، مرکز پیام نور اندیمشک.#
رنجبر، فرحدخت (۱۳۶۷)، مطالعه صفات مشخصه افراد اقدام کننده به خودکشی دریکی از بیمارستان‌های آموزشی تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، دانشکده پرستاری و مامایی.#
زمانی افشار، منصور (۱۳۹۵)، شناسایی عوامل فردی و محیطی مرتبط با اقدامات چندگانه خودکشی در بین نظامیان شهر زاهدان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار.#
زیوری طباطبایی، اعظم‌السادات (۱۳۸۹)، بررسی عوامل مؤثر بر اقدام به خودکشی با تأکید بر حمایت اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی دانشکده علوم اجتماعی.#
سلطانی‌نژاد، عبدالله؛ فتحی آشتیانی، علی؛ احمدی، خدابخش؛ آزادفلاح، پرویز و انیسی، جعفر (1391)،رابطه جهت گیری مذهبی با سابقه اقدام به خودکشی در سربازان،مجله روانشناسی نظامی، پیاپی 10، ص 35 -43#
سلیمان‌نژاد، محمد؛ نیازی، محسن و سلیمان‌نژاد، طاهره (1401)، بررسی پایبندی دینی و گرایش به رفتارهای پرخطر (موردمطالعه: نوجوانان و جوانان شهر کاشان)، فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، دوره 10، شماره 1، ص 181-207#
سلیم‌پور، حامد (۱۳۹۵)، بررسی و مطالعه جامعه‌شناختی خودکشی در شهرستان سردشت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران.#
شاکری، جلال؛ پرویزی فرد، علی‌اکبر؛ صادقی، خیراله؛ مرادی، رضا (۱۳۸۵)، ویژگی‌های شخصیتی، استرس، شیوه‌های مقابله و نگرش‌های مذهبی در افراد اقدام کننده به خودکشی، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره ۴۶.#
عطارزاده، مجتبی (1387) امنیت، مشارکت، مدار دینی، فصلنامه مطالعات اجتماعی امنیت، شماره 14،#
علی‌زاده اصلی، افسانه؛ فرقانی رامندی، فاطمه؛ علیرضایی، نصرت اله؛ آقاعلیخانی، حسین؛ قدیری، حسن (۱۳۹۰)، عوامل روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مؤثر بر خودکشی در زنان شهرهای شال و دانسفهان استان قزوین، نشریه پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، دوره 1، شماره 3#
عماد، یاسمن (۱۳۹۱)، پیش‌بینی خطر خودکشی در دانشجویان بر مبنای جنسیت، وضعیت تأهل، راهبردهای مقابله‌ای، جهت‌گیری مذهبی و میزان افسردگی، دانشگاه شیراز دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی#
غفاری، غلامرضا (1398)، سرمایه اجتماعی و امنیت انتظامی، تهران: نشر جامعه‌شناسان#
کاظم، رخساره (1374)، بررسی علل و عوامل مؤثر بر اقدام به خودکشی زنان در منطقه گنبدکاووس، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم اجتماعی#
محمدی، اصغر و زارعلی، لیلا (۱۳۹۶)، بررسی جامعه‌شناختی افکار خودکشی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن)، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، دوره ۳.#
ملکی گلندوز، پری و سرداری، باقر (۱۳۹۹)، اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا با تأکید بر آموزه‌های دینی بر بهبود سازگاری روان‌شناختی دانش‌آموزان دارای افکار خودکشی، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره ۲ (۱۵)، ص ۱۴۲-۱۱۶.#
موجدی، یزدان؛ موحدی، معصومه؛ هاشمی، تورج؛ ماشینچی عباسی، نعیمه؛ بازگیر، زهره (۱۳۹۲)، پیش‌بینی گرایش به خودکشی دانشجویان بر پایه دین‌داری، حمایت اجتماعی، جو خانوادگی و افسردگی، نشریه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، دوره ۳.#
موسوی، فریبا؛ سجادی، حمیرا؛ رفیعی، حسن؛ فیضی، آوات (۱۳۸۶)، برخی عوامل خانوادگی مرتبط با اقدام به خودکشی، نشریه رفاه اجتماعی، دوره ۷ شماره ۲۷.#
میری، میرنادر؛ بهرامی احسان، هادی و بهرامی‌زاده، حمید (1391)، رابطه سبک‌های تربیتی ادراک‌شده پدر و رفتارهای پرخطر، مجله علوم روان‌شناختی، دوره 11، شماره 41.#
نصراللهی، زهرا؛ لطفی، عزت اله؛ هنردوست، عطیه (۱۳۹۲)، عوامل اقتصادی - اجتماعی مؤثر بر اقدام به خودکشی در زنان شهرنشین کشور، نشریه زن در توسعه و سیاست. دوره ۱۱ شماره ۳.#
نعمتی سوگلی تپه، فاطمه (۱۳۹۶)، پیش‌بینی افکار خودکشی دانشجویان بر اساس افسردگی، اختلال شخصیت مرزی، دین‌داری، حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله‌ای، فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، دوره ۱۲.#
یوسفی، ناصر (1392)،مقایسه تاثیر شناخت درمانی مذهب محور و درمان وجودی درکاهش میل به خودکشی در میان دانشجویان،مجله پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره، سال سوم شماره 2 ، ص 115 -142#
Akotia CS, et al. I have sinned”: understanding the role of religion in the expe-riences of suicide attempters in #Ghana. Mental Health Religion & Culture. 2014;17(5):437–48.
Al-Harrasi, A. Al Maqbali, M. & Al-Sinawi, H. (2016). Surviving a suicide attempt. Oman Medical Journal, 31(5), #378–380
Al-Jahdali, H. Al-Johani, A. Al-Hakawi, A. Arabi, Y. Ahmed, Q. A. Altowirky, J. et al. (2004). Pattern and risk factors #for intentional drug overdose in Saudi Arabia. Canadian Journal of Psychiatry, 49(5), 331–334.
#and Life-Threatening Behavior. 2008;38(2):229–44.
Asamoah MK, Osafo J, Agyapong I. The role of Pentecostal clergy in mental health-care delivery in Ghana. #Mental Health Religion & Culture. 2014;17(6):601–14.
Asare-Doku W, Osafo J, Akotia CS. The experiences of attempt survivor fami-lies and how they cope after a #suicide attempt in Ghana: a qualitative study. BMC Psychiatry. 2017;17(1):1–10.
#Bettenson H, O’Meara J. St Augustine: City of God. Penguin, 1984
Cavanagh JTO, Carson AJ, Sharpe M, et al. Psychological autopsy studies of suicide: a systematic review. Psychol #Med 2003;33:395–405.
Christopher C. H. Cook(2014), Suicide and religion, The British Journal of Psychiatry (2014) 204, 254–255. doi: #10.1192/bjp.bp.113.136069
Coghlan C, Ali I. Suicide. In Spirituality and Psychiatry (eds C Cook, A Powell, A Sims): 61–80. RCPsych #Publications, 2009
Colucci E, Martin G. Religion and spirituality along the suicidal path. Suicide and Life-Threatening Behavior. #2008;38(2):229–44.
#Colucci E, Martin G. Religion and spirituality along the suicidal path. Suicide
Dervic, K. Carballo, J. J. Baca-Garcia, E. Galfalvy, H. C. Mann, J. J. Brent, D. A. et al. (2011). Moral or religious objections to suicide may protect against suicidal behavior in bipolar disorder. The Journal of Clinical Psychiatry, #72(10), 1390–1396. https://doi.org/10.4088/JCP.09m05910gre
Exploring the role of religion in the recovery experiences of suicide attempt survivors in Ghana, BMC Psychiatry #(2023) 23:219 https://doi.org/10.1186/s12888-023-04674-3
#Fife BL. The conceptualization of meaning in illness. Soc Sci Med. 1994;38(2):309–16.
Gearing Robin Edward Alonzo, Dana (2018),Religion and Suicide: New Findings, J Relig Health, #https://doi.org/10.1007/s10943-018-0629-8
Gearing, R. E. & Lizardi, D. (2009). Religion and suicide. Journal of Religion and Health, 48(3), 332–341. #https://doi.org/10.1007/s10943-008-9181-2.
Hackett, C. & McClendon, D. (2017). Christians remain world’s largest religious group, but they are declining in Europe. Retrieved April 27, 2017 from http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/04/05/ christians-remain-worlds-largest-religious-group-but-they-are-declining-in-europe/#
Khan, M. M. & Hyder, A. A. (2006). Suicides in the developing world: Case study from Pakistan. Suicide and Life-Threatening Behavior, 36(1), 76–81.#
Koenig H, et al. Handbook of religion and health. Oup Usa; 2012.
Kranitz, L. Abrahams, J. Spiegel, D. & Keith-Spiegel, P. (1968). Religious beliefs of suicidal patients. Psychological Reports, 22, 936.#
Kreitman N, Carstairs V, Duffy J. Association of age and social class among men in Great Britain. J Epidemiol Community Health 1991;45:195–202#
Lester, D. (2006). Suicide and Islam. Archives of Suicide Research, 10, 77–97#.
Maselko J, Hughes C, Cheyney R. Religious social capital: its measurement and utility in the study of the social determinants of health. Soc Sci Med2011; 73: 759–67#.
O’Reilly, Dermot and Rosato, Michael(2015), Religion and the risk of suicide: longitudinal study of over 1 million people, The British Journal of Psychiatry (2015) 206, 466–470. doi: 10.1192/bjp.bp.113.128694#
Osafo, Joseph, Winifred Asare-Doku and Charity S. Akotia(2023),
Pargament K, Feuille M, Burdzy D. The brief RCOPE: current psychometric status of a short measure of religious coping. Religions. 2011;2(1):51–76#.
Pargament KI, Exline JI. The psychology of spiritual struggle. John Templeton Foundation; 2021
Platt S. Inequalities and suicidal behavior. In: O’Connor RC, Pirkis J, eds. The international handbook of suicide prevention, 2nd edition. Chichester: John Wiley & Sons, 2016;258–83#.
Potter J. Is suicide the unforgivable sin? Understanding suicide, Stigma, and Salvation through two christian perspectives. Religions. 2021;12(11):987#.
Rasic DT, Belik SL, Elias B, Katz LY, Enns M, Sareen J, et al. Spirituality, religion and suicidal behavior in a nationally representative sample. J Affect Disord 2009; 114: 32–40#.
Rassool, G. H. (2015). Cultural competence in counseling the Muslim patient: Implications for mental health. Archives of Psychiatric Nursing, 29(5), 321–325#.
Shah, A. & Chandia, M. (2010). The relationship between suicide and Islam: A cross-national study. Journal of Injury & Violence Research, 2(2), 93–97. https://doi.org/10.5249/jivr.v2i2.60#.
#Stack S, Lester D. The effect of religion on suicide ideation. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1991; 26: 168–70.
Stack, S. & Kposowa, A. J. (2011a). The effect of survivalism–self-expressionism culture on black male suicide acceptability: A cross-national analysis. Social Science & Medicine (1982), 72(7), 1211–1218#.
# https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.01.028
WHO. Preventing suicide: a global imperativeA global imperative. World Health Organization: Geneva; 2014#
