پیوست‌ها و گسست‌های ساختاری در غزل مولانا

محورهای موضوعی : حماسه

علی اصغر ارجی ¹

1 - مدرس مرکز تربیت معلم شهید رجایی قزوین.

تاریخ دریافت : 1388/08/09 تاریخ پذیرش : 1388/08/09 تاریخ انتشار : 1388/12/01

کلید واژه: ساختار ـ محور عمودی ـ وحدت تجربه ـ روایت ـ استعاره ـ فضاسازی,

چکیده مقاله :

غزل مولانا در بلندایی است که نقل و نه بعد از آن، نظیری برایش یافت نمی‌شود. شعری ساخت‌مندکه بر محور عمودی زبان قوام یافته و از طریق روایت‌گری و تمثیل‌گویی و پرورش استعاره به وحدت و انسجام رسیده است، اما استحکام غزل مولانا بر موسیقی استوار است، و اگرچه وحدت معنایی و موسیقایی دارد و مضمون‌های تخیلی و رنگارنگ، ولی نوعی گسست‌ در تار و پود زیرینش دیده می‌شود. مقاله می‌کوشد نشانه‌هایی از پیوست‌ها و گسست‌های ساختاری در غزل‌های او را بیابد.

چکیده انگلیسی:

Mowlana’s ghazal is at such heights that one cannot find anything like it neither before nor after his time.  A structured poem, made rich in vertical arrangement, achieved unity and coherence through use of narration, allegory, and metaphor.  However, the strength of Mowlana’s ghazal lies in music.  Despite having unity of meaning and rhythm, imaginative colorful themes a kind of inconsistency is found underlying its texture.  This article attempts to cast light on those instances.

منابع و مأخذ:

1. کلیات شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، تصحیح و بازبینی، نوری، نظام‌الدین، تهران، انتشارات کتاب آبان، 1387.
   
2.  گزیده غزلیات شمس، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شفیعی کدکنی، محمدرضا، تهران، انتشارات سپهر، 1366.
   
3. عرفان و فلسفه، استیس، و.ت، ترجمه، خرم‌شاهی، بهاالدین، تهران، سروش، 1361.
   
4. شکوه شمس، شیمل، آن ماری، ترجمه، لاهوتی، حسن، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1370.
   
5. فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، سید جعفر، ج دوم، تهران، شرکت مولفان و مترجمان ایران، 1362.
   
6. تصویرگری در غزلیات شمس، فاطمی، سیدحسین، تهران، امیرکبیر، 1364.
   
7. فرهنگ اصطلاحات ادبی، داد، سیما، تهران، انتشارات مروارید، 1383.
   
8. غزلیات شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شفیعی کدکنی، محمدرضا، تهران، انتشارات سخن، 1387.