کارکردهای زبانی تاریخ جهان گشای جوینی

محورهای موضوعی : حماسه

ایرج مهرکی ¹ , حبیب اله عباسی ²

1 - استادیار مدعوّ دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن.
2 - استاد دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن.

تاریخ دریافت : 1386/03/12 تاریخ پذیرش : 1386/05/12 تاریخ انتشار : 1386/06/01

کلید واژه: جوینی, تاریخ جهانگشا, زبان ادبی, زبان تاریخی و ادبیت,

چکیده مقاله :

تاریخ جهان گشای جوینی یکی از امهات متون تاریخی ـ ادبی زبان فارسی است. جوینی در این اثر شرح وقایع و فجایع سه رویداد شگرف تاریخ ایران را در سده های ششم و هفتم هجری، یعنی ایلغار مغول و فراز و فرود سلطنت خوارزمشاهیان و داستان اسماعیلیان ایران، به رشتة تحریر درآورده است. در این مقاله از منظر زبان شناسی نقش گرا ـ که اثر را در ارتباط با گوینده، شنونده، زمینه و موضوع آن بررسی می کند ـ کارکردهای زبانی این کتاب تحت عنوان کارکردهای تاریخی و ادبی کاویده و بررسی شده است و اسلوب تاریخ نگاری جوینی نیز در هر سه مجلد از رهگذر مقایسه ای زبانی تبیین و ارزش ادبی و میزان ادبیت هر کدام نیز نشان داده شده است.

چکیده انگلیسی:

Ta'rikh-i Jahan Gusha written by Juvaini is one of the most celebrated manuscripts in the history and literature of the persian language. Juvaini includes the history of three major events and catastrophies in the history of Iran during the 6th and 7th century A.H, the first half of the 13th century. that is to say mongol's period, the rise and fall of Kharazmshahian monarchy, and the history of the Ismailis of Persia. This article investigates the linguistic functions of this work under the heading "historical and literary functions". Furthermore, Juvaini's manner of historiography in all the three volumes has been compared linguistically and evaluated on the literary basis. 

منابع و مأخذ:

1. آقا گل­زاده، فردوس، تحلیل گفتمان  انتقادی، تکوین تحلیل گفتمان در زبان شناسی، 1385.
   
2. ابن فندق بیهقی، ابوالحسن علی بن زید، تاریخ بیهق، به تصحیح احمد بهمنیار، بنگاه دانش، 1317.
   
3. احمدی، بابک، هایدگر و تاریخ هستی. تهران: مرکز، 1381.
   
4. جوینی، علاءالدین عطاملک بن بهاءالدین، تاریخ جهان گشای، به سعی اهتمام محمدبن عبدالوهاب قزوینی. تهران: بامداد و ارغوان، 1367.
   
5. جوینی، علاءالدین عطاملک. بن بهاءالدین، تاریخ جهانگشا (تاریخ مغول) مقدمه، تصحیح و تعلیقات حبیب الله عباسی و ایرج مهرکی، تهران: زوار، 1385.
   
6. خواندمیر، غیاث­الدین بن همام، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افرادالبشر. تهران: کتابخانة پیام، 1333.
   
7. رازی، امام فخرالدین، جامع العلوم «ستینی». به  تصحیح سیدعلی آل داود. بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1382.
   
8. رشیدالدین فضل الله همدانی. جامع التواریخ، تصحیح و تحشیة محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: البرز، 1373.
   
9. مارتینه، آندره. مبانی زبانشناسی عمومی؛ اصول و روش­های زبانشناسی نقشگرا. برگردان فارسی از، هرمز میلانیان. تهران: هرمس، 1380.
   
10. مقدادی، بهرام.  فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، تهران: فکر روز، 1378.