شیوه‌های شخصیت‌پردازی در شاهنامۀ فردوسی

محورهای موضوعی :

یوسف نیک‌روز ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی – دانش‌گاه یاسوج. ایران.)
محمد هادی احمدیانی ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی – دانش‌گاه یاسوج. ایران.)

تاریخ دریافت : 1393/10/13 تاریخ پذیرش : 1393/12/09 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: شاهنامۀ فردوسی, داستان, شخصیت پردازی, روش مستقیم, روش غیرمستقیم,

چکیده مقاله :

شخصیت به هم‌راه پیرنگ محوری‌ترین و مهم‌ترین عناصر داستانی بشمار می‌آید. عنصر شخصیت در ادبیات داستانی قدیم و جدید عنصری ثابت و با اهمیت بوده، و سنگ بنای اثر ادبی را تشکیل می‌دهد. در بیان اهمیت شخصیت داستانی همین بس که اگر در داستان، شخصیت وجود نداشته باشد، ماجرایی اتفّاق نخواهد افتاد. شخصیت‌ها در متون داستانی به دو روش مستقیم و غیر مستقیم پردازش می‌شوند. شاهنامۀ فردوسی را نیز می‌توان اثری داستانی بحساب آورد. فردوسی نسبت به عنصر شخصیت همانند دیگر عناصر داستان، ژرف نگری و دقتی بسیار داشته است. شخصیت‌پردازی عاملیست که به وسیلۀ آن می‌توان ویژگی‌ها، روحیات، افکار و دیگر خصوصیات شخصیت را برای خواننده روشن کرد. لذا نویسنده کوشیده است نحوۀ نگرش فردوسی به شخصیت‌ها و شیوه‌های شخصیت‌پردازی وی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

Character and plot are the most important elements of fiction. The fundamental corner stone of every literary work both in old and new fiction is character. In other words in a fiction without a character there would be no actions. In stories characters are dealt with in two ways direct or indirect.  Shahnameh can be regarded as a fictional work teemed with characters and its uniqueness owes itself largely to the fact that Ferdowsi paid his utmost attention to create characters.  Through characterization, the characteristics, temperaments, ideologies and other features of a character is revealed to the reader.  This research therefore is an attempt to analyze Ferdowsi’s point of view towards characters and study types of characterization employed by him. 

منابع و مأخذ:

- اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا، چاپ اول.

- آلن. اُ. راس. (1373). روان شناسی شخصیت،ترجمۀ سیاوش جمالفرد،تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.

- حمیدیان، سعید(1373). شاهنامۀ فردوسی، متن انتقادی چاپ مسکو، تهران: قطره، چاپ هشتم.

- دقیقیان، شیرین دخت. (1371). منشأ شخصیت در ادبیات داستانی، تهران، نویسنده: چاپ اول.

- رستگار فسایی، منصور،(1379). فرهنگ نام‌های شاهنامه،تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- رزمجو، حسین(1381). قلمروادبیاتحماسىایران،2جلد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.

- روزبه، محمدرضا؛ (1381). ادبیات معاصر ایران (نثر). تهران: روزگار، چاپ اول.

- ریچموند، ویرجینیابی (1387). رفتارغیرکلامیدرروابطمیانفردی، ترجمۀ فاطمه سادات مولوی و.. . با مقدمة غلامرضا آذری، تهران: نشر دانژه.

- زرین کوب،عبدالحسین،(1383). نامور نامه، تهران: سخن، چاپ دوم.

- سجودی، فرزان (1385). « درآمدی بر نشانة شناسی خوراک: بررسی نمونه‌ای از گفتمان سینمایی»، به کوشش حمید رضا شعیری، تهران: فرهنگستان هنر، صص 83-97.

- فرهنگی، علی اکبر(1387). مبانیارتباطاتانسانی (جلد اول)، تهران: موسسه فرهنگی رسا.

- کریمی، یوسف،(1370). روان شناسی شخصیت، تهران: دانشگاه پیام نور.

- مک کی، رابرت (1382). داستان: ساختار، سبک و اصول فیلم نامه نویسی. ترجمۀ محمد گذر آبادی، تهران: هرمس، چاپ اول.

- میرصادقی، جمال(1385). عناصرداستان. تهران: سخن، چاپ پنجم.

- هینلز، جان راسل،(1373). اساطیر ایران، ترجمۀ ژاله آموزگار، تهران: چشمه.

- یونسی، ابراهیم(1384). هنر داستان نویسی. تهران: نگاه، چاپ هشتم.