روایتی دیگر از نبرد بهمن و فرامرز (بر پایۀ بهمن و فرامرزِ سیّد نوشاد ابوالوفایی)

محورهای موضوعی : حماسه

رحمان مشتاق مهر ¹ , احمد گلی ² , سید آرمان حسینی آب‌باریکی ³

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 - دانش‌یار زبان و ادبیّات فارسی، دانش‌گاه شهید مدنی آذربایجان
3 - دانش‌جوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانش‌گاه شهید مدنی آذربایجان

تاریخ دریافت : 1394/02/14 تاریخ پذیرش : 1394/05/19 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: فردوسی, بهمن, شاهنامه¬, فرامرز, سیّد نوشاد ابوالوفایی,

چکیده مقاله :

شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی و نیز سایر منظومه های پهلوانی ایران‌زمین، پیوسته مورد توجّه سرایندگان کُردزبان بوده است. یکی از این داستان های پهلوانی که در شاهنامۀ فرزانۀ توس باختصار آمده و بعدها در ادبیات فارسی و نیز کُردی به‌صورت منظومه ای مستقل سروده شده، ماجرای به تخت نشستن بهمن و نبرد و درگیری او با خاندان رستم است. شاعر توانای کُرد، سیّد نوشاد ابوالوفایی نیز نبرد بهمن و فرامرز را به فارسی (بحر متقارب) منظوم ساخته است. نگارندگان در این جستار می‌کوشند ابتدا داستان به تخت نشستن بهمن و حمله به سیستان در شاهنامۀ فردوسی را بیان کنند، سپس منظومۀ بهمن و فرامرز سرودۀ سیّد نوشاد ابوالوفایی را از جهت روایت، محتوا و وقایع داستان بررسی کنند.

چکیده انگلیسی:

Hakim Abolqasem Ferdowsi’s Shahnameh and also other heroic compositions in the Persian land have constantly been considered by the Kurd composers. One of these heroic stories briefly dealt with in Shahnameh and later in Persian literature and also in Kurdish language composed independently, is the adventure leading to the ascension of Bahman to the throne and his battle and conflict with Rostam’s family. Prominent Kurd Poet, Seyyed Noshad Abolvafaei has also versified this battle in Farsi (Moteghareb meter). This research first narrates coming to throne of Bahman and his attack on Sistan in Shahnameh, and then deals with Noshad’s Bahman and Faramarz in terms of narrative, content and events in the story.  

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

- آیدِنلو، سجاد. (1387). «فردوسی و شاهنامه در منظومه­های پهلوانی، دینی و تاریخیِ پس از او (ذیلی بر سرچشمه­های فردوسی شناسی)»، گوهرگویا، سال دوم، شمارۀ هشتم، صص 47-82.

- ایران‌شاه بن ابی­الخیر. (1370). بهمن­نامه، ویراستۀ رحیم عفیفی، تهران: علمی و فرهنگی.

- پورداوود، ابراهیم. (1377). اوستا، ج 1، تهران: اساطیر.

- ثعالبی، عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1368). تاریخ ثعالبی (غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم)، ترجمۀ محمّد فضایلی، تهران: نقره.

- حسینی آبباریکی، سیّدآرمان و نجم­الدّین جباری. (1390). «شاهنامه­سرایی در میان کُردان»، شاهنامه­پژوهی (دفتر سوم: مجموع مقالات همایش بین المللی آغاز هزاره دوم شاهنامه)، مشهد: آهنگ قلم، صص 195-219.

- دوست‌خواه، جلیل. (1380). حماسۀ ایران یادمانی از فراسوی هزاره­ها، تهران: آگه.

- رزم‌جو، حسین. (1381). قلمرو ادبیات حماسی ایران، 2 ج، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- صالحی، سیّده سمانه و سیّد آرمان حسینی آبباریکی. (1389). «ترسیم موقعیت حقیقی پهلوانان در شاهنامه»، پرنیان سخن: کتاب الکترونیکی مجموعه مقالات پنجمین همایش پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه تربیت معلّم سبزوار، صص 1040-1050.

-  صالحی، محیّ­الدّین. (1371). سرود بادیه، کرمان‌شاه: صالحی.

- صفا، ذبیح­الله. (1352). حماسه­سرایی در ایران، تهران: امیر کبیر.

- طومار نقّالی شاهنامه. (1391). مقدّمه، ویرایش و توضیحات از سجّاد آیدِنلو، تهران: به‌نگار.

- غضنفری امرایی، اسفندیار. (1364). گل‌زار ادب لرستان، خرم آباد: مفاهیم.

- فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی­مطلق و هم‌کاران (محمود امید سالار ج6 و ابوالفضل خطیبی ج7)، 8 ج، تهران: مرکز دایرة­المعارف بزرگ اسلامی.

- فروهر، نصرت­الله. (1389). «برخورد داد و بیداد: جنگ رستم و اسفندیار»، گیلان ما، سال دهم، شمارۀ چهلم، صص 3- 48.

- گجری، امین. (1380). نوفل و مجنون و ضحّاک و کاوۀ آهنگر، تهران: مه.

- مجمل­التّواریخ والقصص. (1318). تصحیح محمّدتقی بهار، تهران: کلالۀ خاور.

- هفت­لشکر (طومار جامع نقالان): از کیومرث تا بهمن. (1377). مقدّمه و تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.