- نقش الگوهای گفت‌وگویی و نظام نوبت‌گیری در رزم‌نامۀ رستم و اسفندیار
محورهای موضوعی :
اشرف شیبانی اقدم
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
کلید واژه: شاهنامۀ فردوسی, الگوهای گفت‌وگو, نظام نوبت‌گیری, رستم و اسفندیار,
چکیده مقاله :
بر پایۀ فرایند نوبت‌گیری که یکی از حوزه‌های مطالعاتی سبک‌شناسی کاربردگراست، کیفیّت آغاز مکالمه‌ها، کمیّت و تعداد نوبت‌های دو سوی مکالمه، زمان و طول نوبت هر فرد، جهت‌دهی موضوع گفت‌وگو از طرف شرکت کنندگان در مکالمه و در عینِ حال تأثیر هر یک از موارد یادشده در میزان چیرگی و قدرت افراد در تنظیم موضوع صحبت و غیره بررسی می‌شود. هدف کلّی در این مقاله، مطالعۀ کنش‌های گفتاری براساس نظام نوبت‌گیری و خطاب در رزم نامۀ رستم و اسفندیار است. از نتایج پژوهش چنین برمی‌آید که کنش و واکنش‌های نوبت‌گیری در این روایت حماسی با ادبیات تحلیلی مکالمه انطباق دارد. بنظر می‌رسد افزون بر تأثیر راوی در نحوۀ پیش بُرد داستان، شخصیّت قدرت مند و غالب این دو چهرۀ حماسی در ارزیابی و پیش‌بینی پایان اثر نقشی جالبِ توجّه دارد. در گفت‌وگوها، ترتیب نوبت و نوع خطاب‌ها از سوی هر یک از این دو، متأثّر از جنبه‌های موقعیّت شاهی و پهلوانی است، چنان که راوی نیز غالباً با توجّه به این وجوه، خطاب‌هایی را که نشان‌دهندۀ قدرت جسمی است برای رستم و آن چه بر قدرتِ معنوی و فرّۀ ایزدی دلالت دارد، برای اسفندیار برمی‌گزیند.
Based on the turn-taking processes which is one of the study fields in Applied Stylistics, the quality of starting the conversation, the quantity and number of turn takings of the participants, time and duration of turn for every speaker, leading the subject matter of conversation by the participants and meanwhile the impact of all the aforementioned factors on the degree of command and the authority of the speakers to organize the subject of speech are dealt with in this study. The general aim of this research is to study the conversational acts on the basis of turn-taking and addressing system in the combat between Rostam and Esfandyar. The results obtained show that the alternating turns in this epic narrative coincides with the analytic literature of conversation. It seems that apart from the influence of narrator in moving the story forward, the strength and dominance of these two epic figures have significant role in assessing and predicting the outcome of the tale. In dialogues, the organization of turns taken by each speaker, type of addressing the other party on behalf of each participant, are influenced by the heroic and regal circumstances so that the narrator is often with respect to these aspects selects suitable discourse for Rostam and Esfandyar. Discourse indicative of physical strength for the former, and the one emphasizing the spiritual strength and Divine Farr for the latter.
- اسلامیندوشن، محمّدعلی. (1351). داستان داستان‌ها (رستم و اسفندیار در شاهنامه)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- حسینی، روح‌الله و اسداللّه محمّدزاده. (1385). «بررسی ساختار تقابل رستم و اسفندیار در شاهنامه بر اساس نظریّۀ تقابل لوی استراوس»، پژوهش ادبیات معاصر، سال یازدهم، شمارۀ 31، صص43-64.
- ستّاری رضا، حجّت صفّارحیدری و منیره محرابی کالی. (1394). «شخصیّت رستم بر اساس داستان رستم و اسفندیار در شاهنامه و نظریّۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو»، متنپژوهی ادبی، سال نوزدهم، شمارۀ 64، صص83-109.
- شیبانی اقدم، اشرف. (1394). کلیدواژه‌های سبک‌شناسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه، تصحیح جلال خالقیمطلق و همکاران
(محمود امیدسالار ج6 و ابوالفضل خطیبی ج7)، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- قلیزاده، خسرو و سحر نوبختفرد. (1393). «نقد و بررسی روند تکامل شخصیّت قهرمان در هفت خان رستم و اسفندیار بر اساس نظریّۀ یونگ»، دو فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال بیستودوم، شمارۀ 77، صص 239-273.
- مالمیر، تیمور. (1385). «ساختار داستانی رستم و اسفندیار»، نشریّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورۀ جدید، شمارۀ 19، پیاپی 16، صص 163-183.
- مسکوب، شاهرخ. (1374). مقدّمه‌ای بر رستم و اسفندیار، تهران: علمی و فرهنگی.
- میرمیران، مجتبا و انوش مرادی. (1391). «تحلیل کهنالگویی داستان رستم و اسفندیار»، مطالعات داستانی دانشگاه پیام نور، دورۀ نخست، شمارۀ2، صص 95-109.
- نبی‌لو، علیرضا. (1391). «بررسی داستان رستم و اسفندیار بر مبنای دیدگاه کلودبرمون»، متن‌شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، سال چهارم، شمارۀ 19، پیاپی 16، سال دوم، صص33-52.
- نیک‌روز، یوسف و محمّدهادی احمدیانی. (1393). «شیوه‌های شخصیّت‌پردازی در شاهنامۀ فردوسی»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد رودهن، سال دهم، شمارۀ 18، صص 173-191.
- Ingram, Jenni. Elliot, Victoria. Turn taking 'Wait time' in classroom interactions, Journal of pragmatics. 62(2014), 1-12.
- Sacks, Harvey, Schegloff, Emanuela. Jefferson, Gail. (1974). "A Simplest systematics for the organization of turn taking for conversation", Language 50, 696-735.
- Short, M. (1996), Exploring the language of poems, plays, London: Longman.
_||_