قدرت جادویی اشیا در شاهنامه: طبقه‌بندی و تحلیل
المیرا حسن زاده
1
(
دانشجوی دکترا/ دانشگاه فردوسی مشهد
)
محمد جعفر یاحقی
2
(
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
)
کلید واژه: باورجادویی, اشیای جادویی شاهنامه, سابوتسکی, کاسیرر, اندیشۀ اسطوره‌ای.,
چکیده مقاله :
شیوۀ تعامل شخصیت‌های شاهنامه با بسیاری از اشیا، و باورهای آنها دربارۀ این اشیا نشان می‌دهند که برای بسیاری از این اشیا قدرت‌هایی جادویی و خارق‌العاده قائل شده‌اند. هدف اصلی این مقاله تحلیل و طبقه‌بندی منشأ قدرت‌های جادویی این اشیا بر مبنای علیت‌های جادویی است. روش ما تحلیل محتوای کیفی (قیاسی-استقرایی) است. برای تعیین و استخراج نمودهای باورجادویی در باب قدرت جادویی اشیا از نظریات صاحب‌نظرانی چون کاسیرر، سابوتسکی، موس، فریزر و... استفاده کردیم. در مرحلۀ بعد بر مبنای همین بنیاد نظری به پیگیری منشأ قدرت جادویی این اشیا در شاهنامه پرداختیم. یافته‌های ما نشان می‌دهد این نیروی جادویی همواره از طریق واسطه‌هایی به این اشیا منتقل می‌شود. این واسطه‌های انتقالِ قدرت جادویی را در شاهنامه به این صورت طبقه‌بندی کردیم: شخصیت‌های غیرانسانی (حیوانات، گیاهان و دیوان)، شخصیت‌های انسانی (نیاکان فرهمند، شاهان فرهمند، پیامبران، اشخاص مرتبط با اهریمن)، مکان‌های خاص (افلاک و آسمان‌ها، مکان‌های ماورایی، مکان‌های دربردارندۀ عناصر مقدس). در برخی نمونه‌ها، اشیای جادویی با چند واسطه به منشأ قدرت متصل می‌شوند. این واسطه‌ها همگی مستقیم یا غیرمستقیم به منشایی رازآلود و مبهم می‌رسند که واجد دو وجه اهورایی یا اهریمنیست و ما آن را منشأ اصلی قدرت جادویی، و واسطه‌های فوق را منشأهای فرعی نامیدیم.
چکیده انگلیسی :
The way characters in the Shahnameh interact with many objects, and their beliefs about these objects show that they believe many of these objects have magical and extraordinary powers. The main purpose of this article is to analyze and classify the origin of the magical powers of these objects based on magical causes. Our method is qualitative content analysis (deductive-inductive). To determine and extract the manifestations of magical beliefs about the magical power of objects, we used the opinions of experts such as Cassirer, Subbotsky, Mauss, Frazer, etc. In the next step, based on this theoretical foundation, we pursued the origin of the magical power of these objects in the Shahnameh. Our findings show that this magical power is always transferred to these objects through intermediaries.we classified these mediators of magical power in the Shahnameh as follows: non-human characters (animals, plants and demons), human characters (farahmand ancestors, farahmand kings, prophets, and people related to the devil), special places (planets and skies, transcendental places, and places containing sacred elements). In some instances, magical objects are connected to the source of power by multiple intermediaries. These mediators all directly or indirectly reach a mysterious and obscure origin that has two Ahuraic or demonic aspects and we called it the main source of magical power, and the above mediators are called secondary sources.
