بررسی پسوندهای صفت ساز در شاهکار حماسی فردوسی

محورهای موضوعی :

اعظم قطبی زاده ¹ (کارشناس روابط عمومی در وزارت آموزش و پرورش)
مریم طاووسی ² (معلم)

تاریخ دریافت : 1396/10/25 تاریخ پذیرش : 1398/06/30 تاریخ انتشار : 1398/06/30

کلید واژه: &quot, شاهنامه&quot, , "صفت", "پسوندهای صفت ساز",

چکیده مقاله :

چکیده پیشوندها و پسوندها از مهم‌ترین واژه‌هایی است که در ساخت لغات جدید، زبان‌شناسان را یاری می‌کند که در ساخت اسم، صفت و قید نقشی بسیار اساسی و باارزش ایفا می‌کند و به‌عنوان یکی از عناصر مهم در واژه‌سازی زبان فارسی، بخشی مهم از این بار سنگین را با شایستگی تمام بر دوش می‌کشد و در زمان بسیار کوتاه با ساختن هزاران واژۀ تخصصی و علمی، از یک‌سو، واژگان زبان فارسی را بیش‌از پیش غنی می‌سازد و از سوی دیگر با ایجاد سدی محکم، زبان فارسی را از هجوم اصطلاحات بیگانه تا حدودی مصون نگه می‌دارد. بررسی پسوندهای صفت‌ساز در شاهنامه فردوسی که خزانۀ لغت و گنجینه فصاحت زبان فارسی است، برای کلمه‌سازی صحیح صفت و معین کردن قالب‌های تاریخی کلمه‌سازی صفت بسیار ضروری می‌نماید. پژوهنده در پژوهش پیش‌ رو نشان می‌دهد که فردوسی در کلمه‌سازی صفت از پسوندها بسیار ماهرانه استفاده کرده است و از قریب به 26 پسوند صفت‌سازی بهره برده است که از آن‌ها معانی بسیار گوناگونی افاده گردیده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract Prefixes and suffixes are significant morphemes or words which aid linguists to make new words and parts of speech such as nouns, adjectives, adverbs, and verbs.  By making thousands of scientific and technical terms, on one hand morphemes enrich Persian language, and on the other hand to a large extent create a barrier to keep intact the Persian language from the invasion of foreign expressions.  The study of adjective making suffixes in Shahnameh which is a fine repository of dictions and is an embodiment of eloquence in the Persian language is of utmost importance in order to make correct adjectives and to determine the ancient ways of making adjectives.  The research shows that Ferdowsi had masterly used about 26 suffixes to make adjectives and had drawn variety of meanings from them.

منابع و مأخذ:

- احمدی گیوی، حسن و حسن انوری. (1379). دستورزبان فارسی(1)، تهران: فاطمی.

- انزلی، حسن. (1370).دستور زبان فارسی، ارومیه: انزلی.

- دایی جواد، رضا. (1344). دستور زبان فارسی و راه­نمای تجزیه و ترکیب، تهران: میهن.

- دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت‌نامۀ دهخدا، 50 جلدی، تهران: دانش‌گاه تهران.

- شفائی، احمد. (1371).مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران: نوین.

- شفیعی، محمود. (1343).شاهنامه و دستور (دستور زبان فارسی بر پایۀ شاهنامۀ فردوسی)، تهران: نیل.

- عماد افشار، حسین. (1372).دستور و ساختمان زبان فارسی، تهران: دانش‌گاه علامه طباطبایی.

- فردوسی، ابوالقاسم. (1376). شاهنامه، براساس چاپ مسکو، به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

- کلباسی، ایران. (1371).ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

- مرزبان‌راد، علی. (1370).دستور سودمند، تهران: جهاد دانش‌گاهی شهید بهشتی.

-  ناتل خانلری، پرویز. (1372).دستور تاریخی زبان فارسی، به‌کوشش دکتر عفت مستشارنیا. تهران: توس.

- Ализодаи СамарқандӣСаидризо. (2006). Сарфу наҳви тоҷикӣ. – Душанбе.

-  Ахмадова У. (1970). Аффиксҳои муштараквазифа ва  мавқеи онҳо дар таълими забони модарӣ //Мактаби советӣ.
     

- Нисорӣ Хоҷа Ҳасан. (1998) Чаҳор гулзор. (Таҳиягарони матн муаллифони пешгуфтор ва мураттибони луғат ва тавзеҳот Усмон Назир ва Давлатбек Хоҷаев). -Душанбе.

-  Грамматикаи забони адабии ҳозираи тоҷик. (1985). Душанбе: Дониш.