طراحی الگوی ساختار پویا، پاسخگو و رقابت‌پذیر برای شرکت راه‌آهن ج.ا.ا با رویکرد تطبیقی
محورهای موضوعی : مدیریتفرشاد زادخور 1 , محمدرضا رستمی 2 , اکبر عالم تبریز 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت تطبیقی و توسعه، گروه مدیریت دولتی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
3 - استاد، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: ساختار پویا, ساختار پاسخگو, ساختار رقابت‌پذیر, شرکت راه‌آهن ج.ا.ا,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ساختار پویا، پاسخگو و رقابت‌پذیر برای شرکت راه‌آهن ج.ا.ا انجام شد. روش تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) بود. جامعه آماری در بخش کیفی مدیران عالی و میانی شرکت راه‌آهن ج.ا.ا، اساتید رشته مهندسی راه‌آهن، مهندسی حمل‌ونقل و مدیریت دولتی در مراکز آموزش عالی و متخصصان مرتبط با موضوع و در بخش کمی، کارکنان شرکت راه‌آهن ج.ا.ا در شرکت شمال شرق کشور در سال 1402 بود. در بخش کیفی با روش نمونه¬گیری هدفمند، از 20 خبره به وسیله چک‌لیست نیمه‌ساختاریافته و ساختاریافته نظرسنجی صورت گرفته و در بخش کمی، پرسشنامه محقق‌ساخته¬ 119 گویه¬ای با روش نمونه¬گیری خوشه¬ای نسبی چندمرحله‌ای در بین 327 نفر توزیع شد. برای تعیین روایی در مرحله کیفی، محتوای چک‌لیست مورد تأیید خبرگان قرار گرفت و در مرحله کمی، روایی پرسشنامه¬ها به سه روش صوری، محتوایی و سازه تأیید شد. پایایی ابزار بخش کمی و کیفی نیز تأیید شد. داده¬های کیفی با تکنیک دلفی در نرم‌افزار SPSS و داده¬های کمی با تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری و آزمون‌های تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، فریدمن، اسپیرمن و T تک‌نمونه‌ای در نرم‌افزار Smart PLS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی نهایی دارای 9 بعد، 27 مؤلفه و 119 شاخص به شرح «هوشمندی و چابکی»، «سرمایه انسانی و غیرانسانی»، «عوامل غیرفنی»، «خلاقیت و حاکمیت دانش»، «قوانین و سیاست‌ها»، «عملکرد غیرمالی»، «ساختار تجاری»، «عوامل فنی و تکنولوژیک» و «استراتژی‌های ملی و بین‌المللی» است. نتایج بخش کمی نیز نشان داد که تمامی ابعاد و مؤلفه‌های مدل پژوهش مورد تأیید واقع شدند.
The current research was conducted with the aim of designing a dynamic, responsive and competitive structure model for IRI Railway Company.The research method was mixed exploratory (qualitative-quantitative).The statistical population in the qualitative part is high and middle managers of IRI Railway Company, professors of railway engineering,transportation engineering and public administration in higher education centers and specialists related to the subject,and in the quantitative part,employees of IRI Railway Company in The company was in the northeast of the country in 2023.In the qualitative section,20 experts were surveyed using a semi-structured and structured checklist,and in the quantitative section, a 119-item researcher-made questionnaire was distributed among 327 people using a multi-stage relative cluster sampling method.To determine the validity in the qualitative phase,the content of the checklist was approved by experts,and in the quantitative phase,the validity of the questionnaires was confirmed by three methods: form,content and structure.The reliability of the quantitative and qualitative part of the instrument was also confirmed.Qualitative data were analyzed with Delphi technique in SPSS software and quantitative data were analyzed with structural equation modeling technique and exploratory and confirmatory factor analysis tests,Friedman,Spearman and single sample T in Smart PLS software.The results of the qualitative part indicated that the final model has 9 dimensions,27 components and 119 indicators as described by "intelligence and agility","human and non-human capital","non-technical factors","creativity and knowledge governance","laws and policies","non-financial performance","business structure","technical and technological factors" and "national and international strategies".The results of the quantitative part also showed that all dimensions and components of the research model were confirmed.
آرمان، مانی و شفیعی، محبوبه. (1396). قابلیت¬های رقابتی در شرکت‌های دانش‌بنیان مدلی برای تبیین نقش چابکی استراتژیک و یادگیری استراتژیک. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 25(83)، 50-25.
اردلان، محمدرضا، بهشتی‌راد، رقیه و سلطانزاده، وحید. (1395). امكان استقرار سازمان‌هاي پاسخگوي سريع بر اساس مؤلفه‌های يادگيري سازماني، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، 8(15)، 31-13.
اسلامی‌خواه، زهرا، محمودی، ادریس و درزیان عزیزی، عبدالهادی. (1395). بررسی تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر کسب مزیت رقابتی از طریق استراتژی‌های نوآورانه پایداری در شرکت‌های صنعتی. دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد در قرن 21، تهران، 15-1.
بدیع‌زاده، علی و پولکی، منا. (1395). بررسي و مقايسه تأثير هوشمندي رقابتي بر رقابت‌پذيري شركت‌هاي زودبازده با يكديگر (SMEs) مطالعه موردي: صنايع غذايي در استان تهران). دو فصلنامه دانشگاه شاهد، 23(7)، 94-75.
ترک¬زاده، جعفر و نجفی، زهرا. (1399). تحلیل ساختار عاملی مقیاس توان پاسخگویی به محیط در مدارس دولتی شیراز. فصلنامه مدیریت مدرسه، 8(3)، 216-199.
حیدری، علی، دیواندری، علی، اعرابی، محمد و سیدکلائی، نادر. (1395). رابطه قابلیت¬های پویا و عملکرد شرکت با میانجیگری قابلیت‌های عملیاتی. چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، 27(1395)، 140-125.
حیدری، علی، سیدکلائی، نادر و زاهدیان، مجتبی. (1395). تأثیر سرمایه فکری بر قابلیت¬های سازمانی. چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت استراتژیک، تهران، 18-1.
رشنودی، اصغر، سلطانی، مرتضی، کردنائیج، اسداله و حمیدی‌زاده، علی. (1398). شناسایی و تبیین عوامل کلیدی موفقیت رقابت‌پذیری مناطق آزاد تجاری- صنعتی در سطح بین‌المللی بر اساس روش نظریه زمینه‌ای. اقیانوس‌شناسی، 10(38)، 122-111.
شیرازی، اسکندر. (1402). طراحی مدل سازمان پاسخگو در بخش دولتی به روش آمیخته (مورد مطالعه: سازمان‌های دولتی تبریز). مدیریت سازمان‌های دولتی، 11(4)، 96-79.
صدیقیان، نرگس، حاجی علی اکبری، فیروزه، درودی، هما و لطفی زاده، فرشته. (1402). ارائه الگوی پیامدهای استعاره‌های دیداریِ تبلیغات تعاملی بر رفتار مصرف‌کنندگان با استفاده از تکنیک دلفی. مطالعات رفتار مصرف‌کننده، 10(1)، 213-185.
طیبی ابوالحسنی، امیرحسین و ابراهیمی، مهدی. (1398). بازاندیشی مفهوم قابلیت¬های پویا، مدیریت کسب‌وکارهای بین‌المللی. دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز، 2(1)، 148-103.
عسکری، احمد، طاهرپور کلانتری، حبیب¬اله و میری، عبدالرضا. (1399). معرفی الگوی قابلیت‌های پویا در تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها و خلق مزیت رقابتی در ارتش ج.ا. ایران. راهبرد دفاعی، 18(69)، 91-67.
فروهید، امیراسماعیل و کیوان پور، علی. (1398). تحلیل رقابت‌پذیری قطار حومه‌ای با وسایل نقلیه عمومی غیرریلی و شخصی (مطالعه موردی: مسیر تهران - پرند). جاده. پذیرفته‌شده انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1398.
قجری، سمیه. (1399). تأثیر پاسخگویی و خودکارآمدی شغلی بر رفتار سیاسی کارکنان سازمان‌های دولتی (مطالعه موردی: آموزش‌وپرورش کاشان). مطالعات رفتاری در مدیریت، 11(22)، 31-19.
قهرمانی، علی‌اکبر و مصطفوی، اعظم‌السادات. (1394). تأثیر یادگیری سازمانی بر پاسخگویی اقتصادی و اجتماعی شهرداری تهران (مطالعه موردی: شهرداری مناطق 1، 6، 8، 19 و 22). اقتصاد و مدیریت شهری، 3(12)، 97-77.
لشکری، محمد و احمدی، راضیه. (1390). بررسی مکانیزم‌هاي تعرفه در راه‌آهن ایران و سوئد و ارائه راهکارها و مدل مناسب براي راه‌آهن ج.ا.ا. مجله مطالعات اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، 2(3)، 80-53.
محمودی، عمر. (1397). عدالت ساختاری سرمایه اجتماعی و یادگیری سازمانی با به‌کارگیری مدیریت دانش و هوش عاطفی در اداره شهرداری. مطالعات دانش‌شناسی، 4(16)، 81-47.
مرادی، محمد، مستحفظیان، مینا، قاسمی، حمید و زاهدی، حمید. (1402). ارائه الگوی پویایی سازمانی در وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 22(60)، 46-33.
میرنظامی، فرید، قاسمی، بهروز، ودادی، احمد و علیقلی، منصوره. (1400). تدوین الگوی رقابت‌پذیری بانک‌های ایران با تأکید بر آموزش سرمایه‌های انسانی. انجمن جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش ایران، 14(1)، 50-38.
نوروزی، خلیل، باقری کنی، مصباح‌الهدی، آزادی احمدآبادی، جواد و نوروزی، محمد. (1391). ارتقای قابلیت‌های پویا در دانشکده¬های مدیریت جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعه: دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)). مدیریت در دانشگاه اسلامی، 1(3)، 423-446.
Biesenthal, C., Gudergan, S., & Ambrosini, V. (2019). The role of ostensive and performative routine aspects in dynamic capability deployment at different organizational levels, Long Range Planning, 52(3), 350-365.
D'Aveni, R. A., Dagnino, G. B., & Smith, K. G. (2010). The age of temporary advantage. Strategic Management Journal, 31(13), 1371-1385.
De Mingo, A. C., & Martínez, A. C. (2018). Improving records management to promote transparency and prevent corruption. International Journal of Information Management, 38(1), 256-261.
Ejiogu, A., Ejiogu, C., & Ambituuni, A. (2019). The dark side of transparency: Does the Nigeria extractive industries transparency initiative help or hinder accountability and corruption control?. Journal of the British Accounting Review, 51(5), 1-45.
Fernandes, M.T., & Ribeiro, L. (2010). ExploringAgile Methods in Construction Small and Medium Enterprises: A Case Study, Francisco. Journal of Enterprise Information Management, 23(2), 161-180.
Hartmann, J., & Vachon, S. (2018). Linking environmental management to environmental performance: The interactive role of industry context. Business Strategy and the Environment, 27(3), 359-374.
Kim, J. Y., & Keane, A. (2023). Corporate social responsibility and performance in the workplace: a meta-analysis. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 1-27.
Lee, C, C., Wang, C. W., & Ho, S. J. (2020). Country governance, corruption, and the likelihood of firms’ innovation. Economic Modelling, 92(2020), 326-338.
Norman, D. A., & Verganti, R. (2014). Incremental and Radical Innovation: Design Research versus Technology and Meaning Change. Design Issues, 30(1), 78-96.
Singh, R., Charan, P., & Chattopadhyay, M. (2019). Dynamic capabilities and responsiveness: moderating effect of organization structures and environmental dynamism. DECISION: Official Journal of the Indian Institute of Management Calcutta, 46(4), 301-319.
Teece, D., Peteraf, M., & Leih, S. (2016). Dynamic capabilities and organizational agility: Risk, uncertainty, and strategy in the innovation economy. California Management Review, 58(4), 13-35.
Wang, L. L., & Gao, Y. (2021). Competition network as a source of competitive advantage: The dynamic capability perspective and evidence from China. Long Range Planning, 54(2), 102052.
