بررسی محتوا و بسامد واژگان در ضرب المثل ها و چیستان های عامیانهٔ دوسیران
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))
راضیه موسوی خو
1
,
عهدیه رئیسی
2
1 - دکترای فرهنگ و زبانهای باستانی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، ایرانشهر، ایران
کلید واژه: ضربالمثل, چیستان, فرهنگ عامه, روستای دوسیران, ادب محلی.,
چکیده مقاله :
ضربالمثلها سخنان کوتاهی هستند که دربردارندهٔ پندهای اخلاقی و اجتماعیاند و برای تأکید و تأثیر بیشتر سخن استفاده میشوند. مردم دوسیران نیز، گاهی در گفتههای خود برای تأکید و تأثیر بیشتر و زیبایی سخن، از ضربالمثلها استفاده میکنند. روستای دوسیران در 50 کیلومتری شمال غرب کازرون در بخش کوهمرهٔ فارس قرار دارد. در این پژوهش، ضربالمثلها و چیستانهای عامیانهٔ دوسیران، از منظر محتوا و بسامد اصطلاحات و واژگان، بررسی شدهاند تا به این پرسشها پاسخ داده شود: فراوانی اصطلاحات و واژگان در ضربالمثلها و چیستانهای دوسیران چگونه است؟ بیشترین و کمترین فراوانی مربوط به کدام واژگان است و نشاندهندهٔ چیست؟ محتوای کلی ضربالمثلها و چیستانهای دوسیران چیست؟ دادههای این پژوهش با تحقیقات میدانی جمعآوری شده است. ضربالمثلها و چیستانهای دوسیرانی، دو دستهاند: مَثَلها و چیستانهای فارسی که به گویش دوسیرانی بیان میشوند؛ و آنهایی که خاص منطقهٔ دوسیراناند. محتوای مَثلها، که بیانی استعاری و گاه کنایی دارند، تعلیمی و اندرزی است. بیشترین فراوانی واژگان به ترتیب مربوط به واژگان مرتبط با عناصر طبیعت، اعضای بدن و حیوانات است که از تأثیر شیوهٔ معیشتی، دامداری و زیستبوم جغرافیایی این روستا در شکلگیری عناصر فرهنگ عامه نشان دارد. صعبالعبور بودن این روستا سبب شده که کمبسامدترین واژگان، نام اقوام و شهرها و مشاغل باشد.
Proverbs are short sayings that contain moral and social counsel and are used to add emphasis, effectiveness, and beauty to speech. The people of Dusiran also frequently use proverbs in their speech for greater emphasis, impact, and aesthetic appeal. Dusiran village is located 50 kilometers northwest of Kazerun in the Kuhmareh district of Fars Province. This research examines the folk proverbs and riddles of Dusiran from the perspective of their content and the frequency of their terms and vocabulary to answer the following questions: What is the frequency of terms and words in the proverbs and riddles of Dusiran? Which words have the highest and lowest frequency, and what does this indicate? What is the general content of Dusiran's proverbs and riddles? The data for this study was collected through field research. Dusirani proverbs and riddles fall into two categories: 1) Persian proverbs and riddles expressed in the Dusirani dialect, and 2) those unique to the Dusiran region. The content of the proverbs, which often employ metaphorical and sometimes allusive expressions, is didactic and advisory. The highest word frequencies are related to terms associated with natural elements, body parts, and animals, respectively, reflecting the influence of the village's livelihood patterns, animal husbandry, and geographical ecosystem on the formation of its folk culture elements. The village's inaccessibility has resulted in the least frequent words being the names of ethnic groups, cities, and occupations.
آرمان، علیرضا، علویمقدم، مهیار، تسنیمی، علی، و الیاسی، محمود (1398). نگاشتهای استعارهای حیوانات در ضربالمثلهای برآمده از متون ادب فارسی. فرهنگ و ادبیات عامه، 7(26)، 207-240. doi: 20.1001.1.23454466.1398.7.26.10.8
استریناتی، دومینیک (1380). مقدمهای بر نظریۀ فرهنگ عامه. ترجمه ثریا پاکنظر. تهران: گام نو.
پراپ، ولادیمیر (1368). ریختشناسی قصههای پریان. ترجمۀ فریدون بدرهای. تهران: توس.
جهانشاهی، ایرج (1377). چیستانها. تهران: ناظمی.
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دهخدا، علیاکبر (1388). امثال و حکم.تهران: امیرکبیر.
ذوالفقاری، حسن (1384). داستانهای امثال. تهران: مازیار.
رزمآرا، حسینعلی (1330). فرهنگ جغرافیایی ایران. جلد هفتم، تهران: چاپخانه ارتش.
شکورزاده بلوری، ابراهیم (۱۳۷۲). ده هزار مثل فارسی و پنج هزار معادل آنها. مشهد: آستان قدس رضوی.
شمیسا، سیروس (۱۳۷۰). انواع ادبی، تهران: باغ آینه.
شهبازی، عبدالله (1366). ایل ناشناخته (پژوهشی در کوهنشینان سرخی فارس). تهران: نشر نی.
مظفری، مسلم، و رستمی ابوسعیدی، علی اصغر (۱۳۹۷). بررسی ضربالمثلهای ادبیات محلی شهرستان جیرفت. ادبیات و زبانهای محلی ایرانزمین، 8(۴)، 129-148. doi: 20.1001.1.2345217.1397.8.4.6.4
