تجزیه‌وتحلیل چندمتغیره عملکرد دانه و اجزا آن در ژنوتیپ‌های آفتابگردان (Helianthus annuus L.) تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش رطوبتی

محورهای موضوعی : پژوهش نامه کشاورزی

علی صارمی راد ¹ , خداداد مصطفوی ²

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، کرج، ایران.
2 - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/02/12 تاریخ پذیرش : 1397/05/19 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: رگرسیون, آفتابگردان, تجزیه به عامل‌ها,

چکیده مقاله :

با توجه به نقش بسزای آفتابگردان در زندگی بشری، به‌منظور بررسی روابط میان عملکرد دانه و سایر صفات مؤثر بر آن، تعداد 12 ژنوتیپ در دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش رطوبتی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395 مورد کشت و مطالعه قرار گرفت. صفات ارتفاع بوته و وزن صد دانه در شرایط آبیاری مطلوب و صفات قطر ساقه و دانه، ارتفاع بوته و طول و عرض برگ در شرایط تنش دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطوح 1 و 5 درصد با عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام در شرایط عدم تنش رطوبتی نشان داد که تنها دو صفت عرض دانه و طول دانه وارد مدل رگرسیونی شدند و 80 درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند اما در شرایط تنش دو صفت ارتفاع بوته و قطر دانه به مدل رگرسیونی وارد شدند و 91 درصد تغییرات را تبیین نمودند. در تجزیه به عامل‌ها چهار عامل مستقل در شرایط نرمال و سه عامل مستقل در شرایط تنش به ترتیب 62/69 و 16/74 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. با در نظر گرفتن نتایج به‌دست‌آمده در شرایط تنش رطوبتی ارتفاع بوته و قطر دانه و در شرایط عدم تنش صفات مربوط به مشخصات دانه (عرض و طول دانه و وزن صد دانه) بهترین صفات ارزیابی‌کننده ژنوتیپ‌های آفتابگردان بودند.

چکیده انگلیسی:

Considering the important role of sunflower in human life, in order to investigate the relationship between grain yield and other traits, 12 genotypes were cultivated in two conditions under favorable irrigation conditions and moisture stress in a randomized complete block design with three replications in 2015. Plant height and 100 seed weight in optimum irrigation condition and stem diameter, grain diameter, plant height, leaf length and leaf width were significantly and positively correlation with grain yield at 1 and 5% levels. The results of stepwise regression analysis in non-stress conditions showed that only two grain width and grain length traits were enteredinto the regression model and explained 80% of grain yield changes. However, under stress conditions, two traits of plant height and grain diameter were enteredinto the regression model and 91% of the changes explained. In factor analysis, four independent factors under normal conditions and three independent factors under stress conditions were 69.62% and 74.16% of total data changes. Considering the results obtained in terms of moisture stress, plant height and grain diameter, and under non stress conditions, traits related to seed characteristics (grain width, grain length and 100 seed weight) were the best traits for evaluating sunflower genotypes.