بررسی تطبیقی گفتمان‎های دوران چالش سنت و مدرنیته در ایران و ترکیه (با تکیه بر رمان‌های ادبی مشهور)

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

زهرا محمودآبادی ¹ (دانشجوی دکتری جامعه شناسی، گرایش توسعه اقتصادی، , واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
سعید معدنی ² (استادیار گروه جامعه شناسی ، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران)
یعقوب موسوی ³ (دانشیارگروه جامعه شناسی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/10/05 تاریخ پذیرش : 1400/10/05 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: مدرنیته, سنت, کلیدر, تحلیل گفتمان انتقادی, سه گانه اینجه ممد,

چکیده مقاله :

هدف اصلی از نگارش این مقاله بررسی تطبیقی دو رمان کلیدر و سه گانه اینجه ممد(اینجه ممد، شاهین آناوراز، بگذار خارستان بسوزد) است، رمان کلیدر و سه گانه اینجه ممد تقریبا در یک موقعیت زمانی واحد در دو کشور ایران و ترکیه توسط محمود دولت آبادی و یاشار کمال به رشته‌ی تحریر درآمده‌اند. برای رسیدن به این هدف این سوال مطرح شد که آثار مدرن شدن جامعه روستایی در ترکیه و پیامدهای آن در رمان اینجه ممد و آثار مدرن شدن جامعه روستایی در ایران و پیامدهای آن در رمان کلیدربه چه صورتی عنوان شده است؟ برای پرسش به این سوال با تکیه بر چارچوب نظری سنت و مدرنیته با تکیه بر آرای گیدنز و با روش کیفیِ تحلیل گفتمان انتقادی این دو رمان بررسی شده است. در هر دو رمان گفتمان ارباب رعیتی، گفتمان غالب است، در هر دو رمان با گفتمان مردسالارانه نیز مواجه هستیم، که هر دوی این گفتمان‌ها در زمره‌ی گفتمان‌های سنتی قرار می‌‌گیرند. در رمان کلیدر با گفتمان مدرن احزاب با تکیه بر حزب توده مواجه هستیم. اصلاحات رضاخانی در رمان کلیدر، بیش از اصلاحات آتاتورکی در سه گانه اینجه ممد، قابل ملاحظه است و آثار مدرن شدن جامعه در رمان کلیدر بیش از آثار مدرن شدن جامعه در سه گانه ایجه ممد است.

چکیده انگلیسی:

The main purpose of writing this article is a comparative study of the two novels of Kelidar and trilogy of Ince Memed (Ince Memed, My Hawk, They Burn the Thistles), The novel Kelidar and the trilogy of Ince Memed were written by Mahmoud Dolatabadi and Yashar Kamal at the same time in Iran and Turkey. To achieve this goal, the question was raised that how are the effects of the modernization of rural society in Turkey and its consequences in the novel Ince Memed and the effects of modernization of rural society in Iran and its consequences in the novel Kelidar stated? To answer this question, based on the theoretical framework of tradition and modernity, based on Giddens's views, and with a qualitative method of critical discourse analysis, these two novels have been studied. In both novels, the landlord discourse is the dominant discourse. In both novels, we also encounter patriarchal discourse, both of which are among the traditional discourses. In Kelider's novel, we are confronted with the modern discourse of parties relying on the Tudeh Party. Reza Khan's reforms in Kelider's novel are more significant than Atatürk's reforms in Ince Memed trilogy, and the effects of modernization of society in Kelider's novel are more than the effects of modernization of society in Ince Memed trilogy.

منابع و مأخذ:

حمدی، بابک (1389). مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران، مرکز
جهانبگلو، رامین (1374). مدرنیته، دموکراسی و روشنفکران، تهران، مرکز.
جهانبگلو، رامین (1381). موج چهارم، ترجمهی منصور گودرزی، تهران، نی.
دولت آبادی محمود (1368).کلیدر، چاپ ششم، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
روشه، گی (1385)تغییرات اجتماعی، ترجمهی منصور وثوقی، تهران، نشرنی.
رئیس نیا رحیم (1385).ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم، چاپ اول، تهران، نشر مبنا.
صدیق سروستانی، رحمت االله و قادری صلاحالدین (1388).ابعاد فرهنگی، 
اجتماعی، سیاسی هویت دانشجویان بر مبنای مؤلفه های سنتی و مدرن، فصلنامه ی تحقیقات فرهنگی، دوره ی دوم، شماره ی 8.
سگالن، مارتین (1380). جامعه شناسی خانواده، حمید الیاسی، تهران، نشر مرکز.
شولتز، تئودور (1367).گذار از کشاورزی سنتی، ترجمه ی محمد سعید نوری نائینی، تهران، نشر نی. 
صادقی پویا، مهریس (1397). بازنمایی جنسیت در رمان کلیدر، مجلهی تحقیقات فرهنگی ایران، شماره ی 11 ،زمستان1397.
فراست خواه، مقصود (1377).دین و جامعه، تهران، شرکت سهامی انتشار.
فرکلاف، نورمن (1379).تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمهی فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، چاپ اول.
قوام، سید عبدالعلی، اسدی، مشکات (1393).بررسی تطبیقی جایگاه زن در گفتمان های مختلف تاریخ معاصر ایران، فصلنامه ی مطالعات میان فرهنگی، دوره ی 9 ، زمستان 1393، 23 شماره ی، .39 -9 
کمال، یاشار (1353). (اینجه ممد، ترجمهی ثمین باغچه بان، چاپ اول، تهران، نشر اروند.
کمال، یاشار (1366 ،(شاهین آناوارزا، ترجمهی دکتر ایرج نوبخت، چاپ اول، تهران، نشر نی

کمال، یاشار (1368).بگذار خارستان بسوزد، ترجمهی دکتر ایرج نوبخت، چاپ اول، تهران، نشر نی.
 کمالی، لیلا (1395 ). پایان  نامه ی کارشناسی ارشد، بررسی تطبیقی رئالیسم اجتماعی در دو رمان الزلزال نوشته طاهر وطار و اینجه ممد نوشته یاشار کمال، دانشگاه کردستان.
گیدنز،آنتونی (1376). جامعه شناسی، منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1378 ). سنت، ترجمهی ابراهیم موسی پور، فصلنامه ی برگ فرهنگ، سال اول، شماره ی3.
گیدنز، آنتونی (1390).پیامدهای مدرنیته، ترجمهی محسن ثلاثی، تهران، مرکز.
لوییس، پل (1388). دموکراسی در جوامع مدرن، ترجمهی حسن مرتضوی، تهران، آگه.
مجیدی، نصراله (1397). تجلی و انعکاس دن آرام در کلیدر، پژوهشنامه اورمزد، شماره ی 45.
مشفقی، آرش و دیگران (1396). بررسی تطبیقی درون مایه در کلیدر و برادران کارامازوف، فصلنامه ی بهارستان سخن، سال چهاردهم، شماره ی 35 ،بهار1396.
نصر اصفهانی، محمدرضا و دیگران (1388). «نقد جامعه شناختی رمان جای خالی سلوچ، اثر محمود دولت آبادی»، جامعه شناسی کاربردی، زمستان1388 ،شماره ی36.
نوذری، حسینعلی (1379). «صورت بندی مدرنیته و پست مدرنیته»، تهران، نشرنقش جهان.