بررسی عوامل فرهنگی و فردی مؤثر بر مشارکت سیاسی: مطالعه موردی؛ مشارکت شهروندان استان ایلام در انتخابات نمایندگی مجلس شورای اسلامی دوره یازدهم

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

اعظم عموزاده ¹ , منوچهر کرد زنگنه ² , امیرعلی درستی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه علوم اجتماعی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
3 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/06/30 تاریخ پذیرش : 1402/07/25 تاریخ انتشار : 1402/09/30

کلید واژه: مشارکت سیاسی, عوامل فردی, استان ایلام, عوامل فرهنگی, انتخابات مجلس شورای اسلامی,

چکیده مقاله :

امروزه مشارکت سیاسی از مهم‌ترین مؤلفه‌های توسعه سیاسی و رأی دادن و مشارکت در انتخابات نیز از مؤلفه‌های مهم مشارکت سیاسی محسوب می‌شود. تحقیقات مختلف نشان داده است که مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناختی بر رفتار انتخاباتی افراد تأثیرگذار است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل فرهنگی و فردی تأثیرگذار بر مشارکت سیاسی شهروندان استان ایلام در انتخابات نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم است. پژوهش حاضر به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر شهروندان واجد شرایط رأی دادن در استان ایلام بودند که از طریق فرمول کوکران 384 نفر به روش خوشه‌ای انتخاب شده‌اند. بدین منظور استان ایلام به چهار خوشه (شمال، جنوب، شرق و غرب) تقسیم‌ شده است. برای اعتبار ابزار از روش روایی صوری و پایایی نیز با آزمون آلفای کرونباخ 0.91 حاصل شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز از آزمون رگرسیون به کمک نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهند که عوامل فرهنگی و فردی بر مشارکت مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان ایلام تأثیر مثبت و معناداری دارند. در این ‌بین رسانه‌های اجتماعی، سبک رسانه‌ای، عوامل انگیزشی، خانواده، دوستان و همچنین ویژگی‌های نامزد انتخاباتی بر مشارکت مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان ایلام تأثیر مثبت و معناداری داشته‌اند.

منابع و مأخذ:

- احمدي سفيدان، حسین؛ نصيرزاده، زهرا (1399). «بررسی وضعیت مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری دوره اول و دوم«، انجمن مطالعات سیاسی حوزه، 6(29): 252-231.
- امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ رهبرقاضی، محمودرضا؛ عیسی‌نژاد، امید؛ مرندی، زهره (1391). «بررسی رابطه میان احساس محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، دانش سیاسی، 7(1): 68-37.
- امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ کرمی‌راد، جواد (1391). «تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار انتخاباتی با نگاهی به ایران»، پژوهش‌های سیاسی، 1(3): 38-10.
- آلموند، گابریل؛ جی، بینگهام جونیور؛ رابرت جی، مونت (1377). چارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی، ترجمه علیرضا طیب، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
- بایی لاشکی، مریم؛ پیشگاهی فرد، زهرا (1388). «تحليل رفتار انتخاباتي ايرانيان (مورد مطالعه حوزه انتخابيه نوشهر و چالوس در انتخابات دوره 8 مجلس شوراي اسلامی)»، جغرافیای انسانی، 1(3): 114-93.
- پالیزبان، محسن (1390). «بررسی میزان تمایل به مشارکت سیاسی دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامه سیاست، 41(2): 49-33.
- جمعه‌پور، محمود؛ خاکساری، علی (1388). «شناسایی و تعیین شاخص‌های مشارکت جوانان در فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، 2(2): 33-13.
- حاجی‌پور، سیمین (1395). «بررسی رفتار انتخاباتی شهروندان تهرانی، مطالعه موردی شورای شهر تهران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 12(3): 105-61.
- حیدری فرد، محمد؛ سلیمانی مقدم، پرویز؛ پاهکیده، اقبال؛ مرادی، نظیر (1397). «جغرافیای انتخابات و نقش عوامل انگیزشی و منابع اجتماعی بر مشارکت سیاسی شهروندان، مطالعه موردی: انتخابات مجلس شورای اسلامی شهر شاهو»، پژوهشهای جغرافیای سیاسی، 3(2): 147-126.
- دارابی، غلامعباس (1386). مشارکت انتخاباتی، مطالعه موردی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی.
- رسولی قهرودی، مهدی؛ علوی تبار، علیرضا؛ زابلی، ساحل (1398). «تأثیر تبلیغات سیاسی منفی بر رفتار رأی‌دهی و مشارکت انتخاباتی (مطالعه موردی: دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در تهران)»، دانش سیاسی، 15(2): 464-443.
- رهبرقاضی، محمود رضا؛ فدایی، مرضیه (1396). «انتخابات مجلس شورای اسلامی سال 94: نقش رسانه‌ها در رفتار انتخاباتی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه اصفهان)»، پژوهش‌های ارتباطی، 24(1): 91-65.
- شعبانی، مرتضی؛ سیمبر، رضا؛ اخضریان کاشانی؛ محمد رضا. (1401). بررسی تأثیر میدان اجتماعی بر نگرش رأی‌دهندگان نسبت به سیاستگذاری‌های نهادهای انتخاباتی در شهر رشت. فصلنامه مطالعات سیاسی، 14(56)، 1-24.
- شفیعی سیف آبادی، محسن (1400). بررسی دلایل کاهش میزان مشارکت مردمی در انتخابات 1400 و آینده رفتار انتخاباتی شهروندان؛ برپایه نظریه مشارکت سیاسی میلبراث و نظریه سناریو نویسی شوارتز. پژوهشنامه علوم سیاسی، 16(3)، 61-108.
- صفری، مصطفی (1396). «راهکارهای مشارکت‌مردم در روند سیاسی حاکمیت، موانع و محدودیت‌ها»، چهارمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه تهران، 30 آذر، 7-1.
- عبداله، عبدالمطلب؛ توکل نیا، پرویز. (1401). بررسی علل و عوامل کاهش مشارکت سیاسی در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی. جستارهای سیاسی معاصر، 13(2), 147-177.
- عالم، عبدالرحمان (1377). بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی.
- عبدالله، عبدالمطلب (1396). «تأثیر مؤلفه‌های مذهبی بر رفتار رأی‌دهی و مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علوم سیاسی، 20(77): 54-29.
- عبداللهی نژاد، علیرضا؛ قاسمی نژاد، ابوذر؛ صادقی، جواد (1395)، «رسانه‌های اجتماعی و مشارکت سیاسی در انتخابات، رابطه استفاده از فیس بوک، تلگرام، اینستاگرام و مشارکت سیاسی دانشجویان در انتخابات هفتم اسفند 1394»، مطالعات رسانه‌های نوین، 2(5): 73-34.
- فجری، حسینعلی؛ باسینی، شهرام (1400). «تبیین جامعه شناختی انواع فرهنگ سیاسی مردم شهر بروجن»، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 11(4): 149-121.
- کشاورز، سعید؛ عربی، علی (1399). «ایرانیان و مشارکت سیاسی: فراتحلیل انتقادی مطالعات انجام شده در زمینه مشارکت سیاسی در ایران»، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 10(35): 299-277.
- مسعودنیا، حسین؛ محمدی‌فر، مراد؛ گلمراد، نجات؛ فروغی، عاطفه (1391). «بررسی عوامل اجتماعی-روانشناختی مؤثر بر مشارکت سیاسی استادان دانشگاه مورد مطالعه: دانشگاه اصفهان»، جامعه‌شناسی کاربردی، 23(48): 124-103.
- محمدزاده راوندی، مهدی؛ مهکویی، حجت؛ صابری، حمید. (1401). تبیین رابطۀ جامعه‌پذیری سیاسی و سرمایۀ ‌اجتماعی با مشارکت سیاسی شهروندان (مطالعۀ موردی: شهروندان شهرستان‌های کاشان و آران و بیدگل). کاشان شناسی، 15(2): 47-64.
- نصیری، حسام؛ کاظمی پور، شهلا؛ کفاشی، مجید (1398)، «تبیین جامعه شناختی رابطه بین انواع مشارکت سیاسی با طبقات اجتماعی در شهر مهاباد»، دوفصلنامه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(1): 218-191.
- نورانی، زهرا؛ شیری، طهمورث؛ علی محسنی، رضا (1396). «بررسی آثار شبکه‌هاي اجتماعی بر مشارکت شهروندان تهرانی با مداخله سرمایه فرهنگی و اعتماد اجتماعی»، مطالعات میان فرهنگی، 12(23): 85-61
- نیکفر، جاسب؛ اکبری، سارا (1394). «بررسی رفتار انتخاباتی شهروندان شهر نورآباد؛ در نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی»، مدیریت شهری، 40: 349-328.
- نیکفر، جاسب؛ جابری‌پور، ثمانه (1398). «فروپاشی خرده گفتمان عشیره‌ای و رفتار انتخاباتی در انتخابات مجلس شورای اسلامی؛ مطالعۀ موردی: حوزۀ انتخابی بویراحمد در دورۀ نهم انتخابات مجلس شورای اسلامی»، جامعه‌شناسی کاربردی، 30(74): 84-65.

- Alelaimat, M. S. (2019). “Factors affecting political participation (Jordanian universities students’ voting: field study 2017-2018)”, Review of Economics and Political Science, Available at: https://www.emerald.com/insight/content/doi.
- Alesina, A. & Giuliano, P. (2009). “Family Ties and Political Participation”, IZA Discussion Paper, No. 4150, pp: 1-28.
- Christensen, H. S., Järvi, T., Mattila, M. , & Schoultz, Å. V. (2021). “How Voters Choose One Out of Many: A Conjoint Analysis of the Effects of Endorsements on Candidate Choice”, Political Research Exchange, Vol. 3, pp: 1-22.
- Bedock, C. (2020). Citizens' contrasting aspirations about their political system: entrustment, participation, identification and control. Frontiers in Political Science, 2, 563351
- Kwan, J. Y. (2022). ‘Democracy and Active Citizenship Are Not Just About the Elections’: Youth Civic and Political Participation During and Beyond Singapore’s Nine-day Pandemic Election (GE2020). Young, 30(3), 247-264.
- Kayran, E. N. & Nadler, A. L. (2022). Non-citizen voting rights and political participation of citizens: evidence from Switzerland. European Political Science Review, 14(2), 206-225.
- Kitanova, M. (2019). "Youth Political Participation in the EU: Evidence from a Cross-National Analysis", Journal of Youth Studies, Vol. 23, No. 7, Pp: 819-836.
- Lazarsfeld, p. (1994). Bernard berelson, hazel gaudet, the people choice, cilumbia university press.
- Rumbidzai, Kandawasvika-Nhundu (2021), “The Role of Political Parties on Women’s Participation and Representation”, International IDEA Technical Paper, Available at: https://www.idea.int/sites.
Saei, A. (2020). "Democratization in Iran: Analyzing Electoral Competition and Participation (1906 –2013)", Geopolitics Quarterly, Vol. 16, No. 4, Pp: 190-208.