اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم بوته بر کمیت و کیفیت بذور گندم

محورهای موضوعی : زراعت و اصلاح نباتات

جواد حمزه ئی ¹ , سید محسن سیدی ² , افشار آزادبخت ³ , ایوب فصاحت ⁴

1 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان.
2 - دکترای اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان.
3 - دانش آموخته دکتری علوم علفهای هرز دانشگاه محقق اردبیلی.
4 - 4دکتری اکولوژی گیاهان زراعی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، البرز.

تاریخ دریافت : 1396/04/09 تاریخ پذیرش : 1397/06/11 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: پروتئین, عملکرد بیولوژیک, عملکرد دانه, کارایی مصرف نیتروژن, شاخص کلروفیل,

چکیده مقاله :

به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد گندم آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 91-1390 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح کودی (40، 80، 120 و 160 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و تراکم-های بوته (150، 300 و 450 در متر مربع) بودند. بر اساس تجزیه داده‌ها، اثر کود و تراکم بر کلیه صفات به‌جز شاخص برداشت معنی‌دار شد. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که با افزایش کود نیتروژن ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین افزایش یافتتند، اما با افزایش تراکم بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین کاهش یافتند. صفاتی همانند تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد دانه و عملکرد پروتئین به‌‌طور معنی‌داری تحت‌تأثیر اثر متقابل کود در تراکم قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین (به‌ترتیب 500 و 50/68 گرم در متر مربع) در تیمار 160 کیلوگرم کود نیتروژن تراکم در 300 بوته در متر مربع به دست آمد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، به‌نظر می‌رسد تراکم 300 بوته در مترمربع و مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای دستیابی به بیشترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین گندم مناسب است.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effect of nitrogen fertilizer and plant density on wheat yield and yield component an experiment was done as factorial bases on randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station, Faculty of Agriculture, University of Bu-Ali Sina, during 2011-12 growing season. Experimental factors were: fertilizer levels (0, 40, 80, 120 and 160 kg N ha-1) and plant density (150, 300 and 450 plant m2). According to the data analysis, effect of nitrogen and plant density on all traits except harvest index were significant. Means comparison showed by increasing at N fertilizer; plant height, grain number per spike, 1000-seeds weight, biological yield, chlorophyll index and protein percentage were increased. But, by increasing at plant density; grain number per spike, 1000-seeds weight, chlorophyll index and protein percentage were decreased. The traits such as spike number per m2, grain yield and protein yield were affected by fertilizer × density interaction, significantly. The highest grain yield and protein yield (500 and 68.50 g m-2, respectively) were achieved at 160 kg N fertilizer × 300 plant per m2 treatment. So, pay attention to the results of present research, it seems that density of 300 plants with consumption of 120 kg N ha-1 is suitable for producing maximum grain and protein yields of wheat.