فراداستان تاریخ‌ نگارانه با تکیه بر مهرۀ سرخ سیاوش کسرایی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

معصومه صادقی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/02/02 تاریخ پذیرش : 1396/06/19 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: رستم و سهراب, سیاوش کسرایی, کلید واژه‌ها: فرا داستان تاریخ‌نگارانه, مهرۀ‌ سرخ,

چکیده مقاله :

چکیده در این مقاله خوانشی نو از ویژگی‌های فراداستان تاریخ ‌نگارانه که از رایج‌ترین انواع داستان‌های پسامدرن است، صورت گرفته است. در فراداستان شاعر یا نویسنده شخصیّت‌ها و حوادث را از تاریخ اقتباس می‌کند، امّا با تحریف رویدادهای تاریخی و استفاده از عنصر خیال، تاریخ را به شکلی دیگر و با روایت و نگرشی نو به تصویر می‌کشد. در این پژوهش که بر پایة شیوه توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است، منظومه مهرة سرخ سرودۀ سیاوش کسرایی، از شاعران نامدار معاصر، با هدف نشان دادن ویژگی‌های فراداستان تاریخ ‌نگارانه در این اثر بررسی می‌شود. کسرایی شاعری اجتماعی است و مهرة سرخ یکی از آثار اجتماعی – انتقادی او محسوب می‌شود. وجود مؤلّفه‌های فراداستان همچون ماهیّت خودآگاه، شکست سیر روایی، جعل تاریخ و اسطوره و زمان ‌پریشی در این اثر نشان از آن دارد که این منظومه را می‌توان از بهترین نمونه های فراداستان تاریخ‌ نگارانه به‌ شمار‌آورد.

چکیده انگلیسی:

Abstract           This essay is concerned with historiographical infra – story which is one of the most common types of post modern stories. In infra story the writer distorts the characters and events from the history. However, he mingles historical events with imaginary elements and illustrates a new story . This research scrutinizes the historical infra-story characteristics in the " red symbol " which is a prose work composed by Siavash Kasraee, one of the famous contemporary poets. Kasraee is a social poet and the red symbol is considered as one of his critical social works. This is an analytical-descriptive research and holds components such as self awareness of nature, the failure of narrating trend, altering the history, myth and time. This prose work is regarded as a prominent historical infra story.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

• پاینده، حسین، (1390)، داستان کوتاه در ایران، تهران، افراز.


• پیرنجم الدّین، حسین؛ شهبازی، شیما، (1391)، «نشانه شناسی تاریخ نگاری پسانوگرا: «اسطوره‌های مدرن» رولان بارت و فراداستان تاریخ نگارانه لیندا هاچن»، همایش ملی نقد ادبی، دوره 2، صص 87- 104.


• پیروز غلامرضا؛ رضوانیان، قدسیّه؛ ملک، سروناز. (1393)، «فراداستان تاریخ نگارانه؛ مطالعة موردی: مارمولکی که ماه را بلعید»، فصلنامه ادب پژوهی، شماره 27، صص 163-186.


• تدینی، منصوره، (1388)، پسامدرنیسم در ادبیّات داستانی در ایران(داستان‌های پسامدرن)، تهران، نیلوفر، جلد سوم.

5-  جهادی حسینی، سیّد امیر، (1395)، «بررسی نقش مایه­های مشترک در اسطوره­های برادر کشی»، فصلنامة ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، سال 12، شماره 42، صص 43-80.

6- حسن، ایهاب و دیگران، (1381)، ادبیّات پسامدرن، تدوین و ترجمه: پیام یزدانجو، تهران، مرکز.   

7- خوش‌خلقت، حسین، (1389)، «نقد و بررسی فراداستان در رمان تاوان، اثر مک ایوان»، کتاب ماه و ادبیّات، شمارۀ 159، صص 114-117.

8-  رجب زاده طهماسبی و دیگران، (1395)، «فراداستان تاریخ نگارانه در نمایشنامۀ اژدهاک از سه­برخوانی اثر بهرام بیضایی»، نشریّة هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 21، ش 1، صص 25- 33.

9-  شمس لنگرودی، محمّد، (1370)، تاریخ تحلیلی شعر نو، تهران، نشر مرکز.

10- شمیسا، سیروس، (1390)، نقد ادبی، تهران، میترا.

11-  کسرایی، سیاوش، (1387)، مجموعه اشعار، تهران، نادر.

12-  کشکولی، قاسم، (1379)، ناهید، تهران، قصیده.

13- گلشیری، سیاوش، (1395)، ««دربارۀ سرخ سفید» سومین رمان مهدی یزدانی خرّم فراداستان تاریخ­نگارانه؟!»، روزنامه فرهیختگان، شماره 2083، ص 14. 

14- مقدادی، بهرام، (1387)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر)، تهران، فکر روز.

15- لوئیس، بری و دیگران، (1383)، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گزینش و ترجمه: حسین پاینده، تهران، روزنگار.

16- وُو، پاتریشیا، (1390)، فراداستان، ترجمه شهریار وقفی‌پور، تهران، چشمه.

17- هاچن، لیندا و دیگران، (1383)، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان: فراداستان تاریخ نگارانه: سرگرمی روزگار گذشته، گزینش و ترجمه: حسین پاینده، تهران، روزنگار.

• Bressler, Charles, (2007), Leterary Criticism, An Intrroduction to Theory.


• Hutcheon, Linda, (1999), Apoetices of postmodernism(History, Theory, Fiction), New York and: Routledge.practice. New jersey, Pearson Education, INC.


• Waugh, Patricia, (2001), Metafiction: The Theory and Practice of Self Conscious Fiction, New York, Methuen & Co .I.td.