بررسی شاخصه‌های تراژیکی داستان رستم فرّخزاد در نبرد قادسیّه بر مبنای شاهنامة فردوسی

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

نرگس اصغری گوار ¹ , علی رمضانی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، اهر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/05/07 تاریخ پذیرش : 1396/09/30 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: تراژدی, بن مایه, کلید واژه‌ها: شاهنامه, رستم فرّخزاد, نبرد قادسیه,

چکیده مقاله :

چکیده در این نوشته سعی شده است ماجرای جنگ قادسیّه در شاهنامه فردوسی مورد بررسی قرار گیرد تا ویژگی‌ها و شاخصه‌های تراژیکی آن آشکار شود. طرز روایت فردوسی از این واقعه، متفاوت با کتب تاریخی چون تاریخ طبری و تاریخ یعقوبی است. او با لحنی حماسی و وطن پرستانه به نقل داستان می‌پردازد و از این رو، عناصر تراژدی ساز همچون: براعت استهلال یا پیش درآمد غم‌انگیز، پیشگویی، نقش تقدیر، عنصر شخصیّت، تضادّ و کشمکش و در نهایت فاجعه، در ساختار داستان قابل مشاهده می‌باشد. با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی می‌توان چنین نتیجه گرفت که فردوسی با استفاده از عوامل مذکور، وجه تراژیکی به نبرد قادسیّه بخشیده و بن‌مایه‌های مناسب، این امکان را فراهم می‌کند که داستان مذکور را به عنوان آخرین تراژدی سروده شده در شاهنامه محسوب کرد.

چکیده انگلیسی:

Abstract         We've tried, in this article, to study the Gadesiyyeh battle in the Shahnameh which is different from what is narrated in the " Tarikhe Tabari " and the " Tarikhe Ya'goobi ". Ferdowsi narrates the event in a patriotic and epic way. So, the tragic events like the forecasting, the role of fate, the element of character, conflict and ultimately the tragedy are observable in the story. By descriptive-analytic method, we can conclude that Ferdowsi has endowed a tragic aspect to the theme of Gadesiyyeh battle and it is the last tragedy composed in the Shahnameh.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

1-انوری، اوحدالدّین، (1364)، دیوان، به تصحیح محمّد‌تقی مدرّس رضوی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.

۲- حمیدیان، سعید، (1393)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران، ناهید، چاپ چهارم.

۳- خالقی مطلق، جلال، (1381)، عناصر درام در برخی از داستان‌های شاهنامه، سخن‌های دیرینه، به کوشش علی دهباشی، تهران، افکار.

۴- خنجی، امیرحسین، (بی تا)، فروپاشی شاهنشاهی ساسانی، نشر الکترونیک، وبگاه ایران تاریخ.

۵- داد، سیما، (1380)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید.

۶- داوسن،اس.و، (1377)، درام، مترجم فیروزه مهاجر، تهران، انتشارات مرکز، چاپ اوّل.

۷- ذبیح نیا عمران،آسیه و اکبری، منوچهر، (۱۳۹۲)، تراژدی در اساطیر ایران و جهان، تهران، سخن.

۸- زرّین کوب، عبدالحسین، (1389)، نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.

۹- -_____________ ، (1381)، نامور نامه، تهران، سخن.

۱۰- سرامی، قدمعلی، (1388)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

۱۱- شمیسا، سیروس(1389)، انواع ادبی، تهران، میترا، چاپ چهارم.

۱۲- ---------(1376)، نگاهی تازه به بدیع، تهران، فردوسی، چاپ نهم.

1۳- صفا، ذبیح الله، (1363)، حماسه سرایی در ایران، تهران، چاپخانه سپهر، چاپ چهارم.

1۴- صناعی، محمود، (1389)، فردوسی، استاد تراژدی، گلچینی از دیرینه‌ها، نامه فرهنگستان، تابستان 84، ش26:140 تا 170

1۵- کزّازی، میر جلال‌الدّین، (1390)، نامه باستان، جلد نهم، تهران، سمت.

1۶- لوکاچ، گئورگ، (۱۳۷۷)، متافیزیک تراژدی، مترجم مراد فرهادپور، تهران، سروش

1۷- مجمل االتواریخ و القصص، (1318)، به تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران، کلاله خاور.

۱۸- یعقوبی، احمد بن اسحاق، (1382)، تاریخ یعقوبی، مترجم محمّد ابراهیم آیتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نهم.