بررسی آیین‌ها و آلات بزم در شاهنامه

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

فاطمه شرفی ¹ , سید علی اکبر شریعتی فر ² , علی عشقی سردهی ³

1 - دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/10 تاریخ پذیرش : 1399/09/29 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: کلید واژه‌ها: شاهنامه فردوسی, اسکندرنامه نظامی, آیین‌ها و آلات,

چکیده مقاله :

چکیده پژوهش حاضر درصدد بررسی آیین‌ها و آلات بزم در شاهنامه است. از این منظر پس از بسط فضای مفهومی ‌موضوع، به بررسی آیین‌ها و آلات بزم خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روش‌تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است. یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارند که اولاً، در شاهنامه فردوسی از جنگ‌ها و مبارزات پهـلوانان سخن به میان آمده است که در میان این ابیات با فزونی آیین‌ها و آلات بزم رو‌به‌رو می‌شویم، ثانیاً فردوسی از هنر بزم خود برای پروراندن داستـان‌های حماسی خود به نحو احسن استفاد نموده‌اند که در میان شاعران معاصر و شاعران بعد از خود کم‌نظیر وحتّی بی‌نظیر است، ثالثاً؛ موسیقی بزم شاهنامه نسبت به موسیقی رزم آن- با توجّه به موضوع رزمی شاهنامه- از بسامد پایینی برخوردار است، با این حال سازهای بزمی و رزمی همسو با هم در جای جای شاهنامه مشاهده می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Abstract        Present research is to investigate the banquet instruments and ceremonies in the Shahnameh. From this viewpoint – having extended the thematical space of the subject – will deal with the banquet instruments and ceremonies. In accord with the present documentary of this research, its method is descriptive – analytical and is based on the literary studies. The findings of this research show that in the Shahnameh of Ferdowsi which has been narrated about the wars and struggles of the heroes that the readers encounter with the frequency of rites and warfares; secondly, Ferdowsi has created his epical stories by using his art of fights and rites in the best way which are unique among the contemporary poets. The last point is that the music in the banquet is of low frequency comparing with war musical instruments; Anyhow one can see both in every event of the Shahnameh.  

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مأخذ

الف: کتابنامه

1- درویشی، محمّدرضا، (1380)، دایره المعارف سازهای ایران، تهران: ماهور، چاپ اوّل.

2- ___________ ، (1380)، شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، جلد اوّل، تهران: آموزش انقلاب، چاپ پنجم.

3- ___________، (1380)، شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، جلد اوّل، مهری بهفر، تهران: هیرمند، چاپ اوّل.

4- فردوسی، ابوالقاسم، (1375)، شاهنامة فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ سوم، تهران: قطره.

6- مشحون، حسن، (1380)، تاریخ موسیقی ایران، تهران، نشر نو، چاپ اوّل.

 

ب: مقالات

6- اردلانی، شمس­الحاجیه، (1391)، «کارکرد عنصر موسیقی و جایگاه رامشگران در شاهنامه فردوسی»، مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شمارة 34، تابستان، صص:161-182.

7- جنابی وهاب، اصغر، (1396)، «نقش موسیقی در تصاویر شعری شاهنامه»، [e-mail]

8- خانی سمسکنده، زخرف، (1388)، «بررسی سازهای رزم و بزم در شاهنامه فردوسی»، پایان‌نامه دانشگاه تهران.

9- قاسمی، آرش، (1393)، «سازشناسی در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی»، مرکز موسیقی حوزه هنری.

10- قلاوندی، زیبا؛ طیّبی، سرور، (1396)، «بزم و طرب و آیین‌های آن در اشعار غنایی قرن چهارم و پنجم»، نهمین همایش ملّی پژوهش­های زبان و ادبیّات فارسی.