ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب
محورهای موضوعی : بازارها و نهادهای مالی
شبنم کاظمی
1
,
حسنعلی آقاجانی
2
,
سید احمد جعفری کلاریجانی
3
,
عین الله دیری
4
,
محمدحسن شکی
5
1 - گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
2 - گروه مدیریت، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
4 - گروه ریاضیات و آمار، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
5 - گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
کلید واژه: درآمدهای پایدار, شهرداریها, فراترکیب, نظام درآمدی شهرداریها,
چکیده مقاله :
هدف: از دغدغه‌های مديران شهری در ايران و در سراسر دنيا، تأمین منابع درآمدی پایدار برای شهرداریها است؛ زیرا کسب درآمد پایدار در شهرداریها از اموری است که تأثير عمده‌ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد. يکی از علل عدم تحقق درآمد پایدار شهرداریها نداشتن شناخت درست در تأمین منابع درآمدی است. این پژوهش با هدف ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب انجام شده است.
روش‌شناسی پژوهش: بدین‌منظور با تکنیک فراترکیب و روش هفت‌مرحله‌ای سندلوسکی و بارسو (Sandelowski and Barroso, 2006) و با استفاده از مبانی نظری و پژوهشهای پیشین از سال‌های 1392 تا 1402 شمسی و 2013 تا 2023 میلادی، 248 منبع شناسایی شده است و پس از چند مرحله نقد و بررسی اطلاعات در انجام فراترکیب، 35 مقاله نهایی باقی ماند.
یافته‌ها: پس از کدگذاری باز، محوری و مقوله‌گذاری، تعداد 3 بعد منابع مالی تعریف‌شده شهرداریها، ایجاد صنایع درآمدزا، مدیریت مالی درآمدهای پایدار و 6 کد محوری عوارض و مالیات، درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان، توسعه توریسم و گردشگری، مدیریت پسماند، سرمایهگذاری و اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها و 72 کد باز تعیین و معرفی شده‌اند. مناسب‌ترین منبع درآمدی در حوزه اقتصاد شهری را مي‌توان اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها دانست که زیربنای رشد اقتصادی را برای همه شهرداریها فراهم مي‌سازد.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: نتایج این پژوهش به درک کامل ویژگی‌های مدل درآمدهای پایدار در شهرداریها و توسعه مدل و کاستی‌های مربوط به آن کمک می‌کند.
Purpose: A key concern for urban managers in Iran and globally is the provision of sustainable revenue sources for municipalities, as stable income generation is essential for delivering urban services to citizens. One of the major barriers to achieving sustainable municipal income lies in the lack of proper understanding of revenue generation mechanisms. This study aims to present a comprehensive model of sustainable municipal revenues using the metasynthesis technique.
Research Methodology: To achieve this goal, the study applied the metasynthesis method based on the seven-step approach proposed by Sandelowski and Barroso (2006). Drawing on theoretical foundations and prior research from 2013 to 2023 (1392–1402 SH), a total of 248 sources were initially identified. After successive screening and critical appraisal phases, 35 final studies were selected for synthesis.
Findings: Through open, axial, and selective coding, the analysis identified three key dimensions of municipal financial resources: (1) defined financial sources, (2) creation of income-generating industries, and (3) financial management of sustainable income. Furthermore, six core categories were derived: taxes and levies, service-based revenues, tourism and urban development, waste management, investment, and structural reform of municipal income systems. In total, 72 open codes were classified. Among these, the most strategic and foundational income source in urban economics was identified as the structural reform of the municipal revenue and finance system, which underpins long-term economic growth for municipalities.
Originality / Value: This study contributes to a deeper understanding of the features and components of a sustainable municipal income model, providing a conceptual framework for urban financial policy-making and addressing current gaps in the literature
Aghazadeh, M., Mirehei, M., Estelaji, A., & Tavakolan, A. (2020). A sustainable tourism-based income model for municipalities' (Using the meta-synthesis approach). Arid Regions Geographic Studies, 10(38), 71-93. [In Persian]
Agnesia, D. (2024). Optimizing Restaurant Tax Collection for Enhanced Regional Income and Fiscal Sustainability: A Case Study of Batam City. Indonesia Accounting Research Journal, 11(3), 184-193.
Aram, A., & Shahvazi, A. (2022). Analysis of Strategies for securing sustainable income sources in Metropolitan Tehran. Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 103-114. [In Persian]
Barsam, L., Moghani, B., & Khabazi, M. (2019). Evaluation of Municipals Funds And Feasibility of Sustainable Urban Resources (Case Study: Jiroft City). Geography and Human Relationships, 2(3), 181-203. [In Persian]
Bartolacci, F., Paolini, A., Quaranta, A. G., & Soverchia, M. (2018). Assessing factors that influence waste management financial sustainability. Waste management, 79, 571-579.
Beidaghi, A., Vatanparast, M. R., & Sadr Ara, M. (2022). Managers' money beliefs and financing attitudes. Advances in Finance and Investment, 3(9), 107-134. [In Persian]
Bharadwaj, B., Rai, R. K., & Nepal, M. (2020). Sustainable financing for municipal solid waste management in Nepal. Plos one, 15(8), e0231933.
Biitir, S. B., & Assiamah, J. K. (2015). Mobilising sustainable local government revenue in Ghana: modelling property rates and business taxes. Commonwealth Journal of Local Governance, (16/17), 224-241.
Conger, B., Dahlby, B., & McMillan, M. (2016). Municipal revenue generation and development in the Calgary and Edmonton Metropolitan Regions. SPP Research Papers, 9(39).
Danesh Jafari, D., Babajani, J., & Karimi Osbuei, S. (2014) Stability analysis of financial resources and income of Tehran municipality. Urban Economics and Management, 2(7), 15-34. [In Persian]
Eslambulchi, A., Emami, A., Jozei, N., & Maroufi, F. (2018). Prioritization of municipalities'strategies for sustainable income and financing resources. European Journal of Management and Marketing Studies, 3(1).
Faraji, A., Khodadadi, M., Nematpour, M., Abidizadegan, S., & Yazdani, H. R. (2021). Investigating the positive role of urban tourism in creating sustainable revenue opportunities in the municipalities of large-scale cities: the case of Iran. International Journal of Tourism Cities, 7(1), 177-199.
Feyzi Totkeleh, Z., Doostar, A., & Samsam Bozorgi, R. (2021). Investigating the sources of municipal revenue in order to provide a solution to increase sustainable revenue. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(18), 135-146. [In Persian]
Ghadami, M., Sayed Rezaei, M., & Azadi, S. (2013). A review on legal principle of municipality revenue sources with emphasis on tolls. Urban Structure and Function Studies, 1(4), 27-52. [In Persian]
Gholipor, R., Darvishzadeh, M., & Pirannejad, A. (2019). Identification of the Methods, Resources and Barriers of Achieving Sustainable Urban Income (Case Study: Urmia Municipality). Journal of Public Administration, 11(1), 151-178. [In Persian]
Hajilou, M., Mirehei, M., & Pileh Var, M. (2017). Studying Sustainable Revenue Sources of Municipalities (Case: Shabestar, East Azerbaijan Province). IUESA, 5(20), 1-22. [In Persian]
Hajilou, M., Mirehei, M., & Pilevar, M. (2019). Analysis of Municipalitys Revenue Sources, with an Emphasis on Sustaianable Revenues (Case Study: Qom City). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 14(3), 677-695. [In Persian]
Hasanzadeh, E., & Bahrami, B. (2021). Investigating the status of income generation mix to achieve sustainable income in the Municipality of Saqqez. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(16), 172-196. [In Persian]
Hendriks, C. J. (2018). Municipal financing for sustainable development: A case of South Africa. Local Economy, 33(7), 757-774.
Hosseinikhah, H., Mohamadidoost, S., & Sadeghi, A. (2022). An Explanation of Methods for Supplying Sustainable Municipal Finances with an Emphasis on Creative City: A Case Study on Yasouj Municipality. Urban Structure and Function Studies, 9(30), 97-126. [In Persian]
Jamrasi, D., Ghorbanpoor, H., & Salavatchi, M. (2022). Investigating the provision of sustainable income of municipalities for urban management. Geography and Human Relationships, 4(4), 223-241. [In Persian]
Jamshidi, A. R., Rahimi Sekkeravani, M., & Ahmadi Ghandomani, M. (2015). Sustainable revenues necessary for the development, construction, and dynamic and efficient management of Shiraz Municipality. Modern Urban Management, 3(8), 1-24. [In Persian]
Kazemi Laksar, H., Khavari Nasir Mahaleh, A., & Samsam Bozorgi, R. (2021). Assessing the sustainability of financial resources in municipalities. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(18), 199-208. [In Persian]
Maleki, S., Mansoorzadeh, A. M.,& Koushki, M. (2017). Presenting a model for stabilizing the income system and managing the development of Safiabad city. Urban Development Studies, 2(6), 75-94. [In Persian]
Maryami Yaghoubian, M., Najafi Moghaddam, A., Haghshenaskashani, F., & Nasrolahi, B. (2023). Designing paradigmatic model of investors' behavior at the capital market with an emphasis on local indicators. Advances in Finance and Investment, 4(3), 1-24. [In Persian]
Mesgari, S., Naimi Sadigh, A., Abdolshah, M. (2018). Investigating the factors affecting the income of municipalities and providing appropriate strategies for sustainable revenue. GeoRes, 33(2), 73-89. [In Persian]
Moloto, K. A., & Lethoko, M. X. (2018). Municipal financial viability and sustainability in South Africa: A case of Molemole local municipality, Limpopo Province, South Africa. In The 3rd Annual International Conference on Public Administration and Development Alternatives.
Mortazavie, K. (2017). Urban Economics and Sustainable Revenues. Social Research, 9(35), 146-180. [In Persian]
Negintaji, Z., Hoseini, H., & Hoseini, F. (2013). Sustainable Revenue, urban management challenges in realizing Vision 1404 (With an emphasis on revenues from investment and participation of citizens in Tehran). Urban Studies, 11(32), 197-210. [In Persian]
Puron-Cid, G., & Gil-Garcia, J. R. (2022). Are smart cities too expensive in the long term? Analyzing the effects of ICT infrastructure on municipal financial sustainability. Sustainability, 14(10), 6055-6077.
Rasouli, A. N. (2022). Providing solutions for securing sustainable urban revenue sources; Case study: Mahabad Municipality. Journal of Urban Design Studies and Urban Research, 5(18), 41-52. [In Persian]
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company.
Sefidrou, A. A., Mojtaba Zadeh, H., & Nadiri, M. (2023). Future studies of driving force on sustainable urban incomes in municipalities (Case study: District 22 of Tehran Metropolis). JFCV, 3(4), 1-15. [In Persian]
Shouri, M., & Noahdi, R. (2018). Sustainable Income Sources for Municipalities in Iran. Geography and Human Relationships, 1(3), 325-334. [In Persian]
Sohrabi, R., & Safari, A. (2019). Identification and ranking of the most important methods of stable incoming procurement of municipal by using MCDM techniques (Case study: Hamadan Municipalit. Urban Economics, 4(2), 91-110. [In Persian]
Trenovski, B., Merdzan, G., & Peovski, F. (2022). Municipal Revenue Determinants in the South-Eastern European Economy: Evidence from North Macedonia. Studia Regionalne i Lokalne, 1(87), 22-36.
Tsai, F. M., Bui, T. D., Tseng, M. L., & Wu, K. J. (2020). A causal municipal solid waste management model for sustainable cities in Vietnam under uncertainty: A comparison. Resources, Conservation and Recycling, 154, 104599.
Vossughi, F., Mozaffari, G., Papoli Yazdi, M. H., & Hataminejad, H. (2017). Proposal of Financing the Revenue System of Municipalities and Proposing a Framework (Case Study: Tehran Municipality). GeoRes, 31(4), 24-44. [In Persian]
Wällstedt, N., Grossi, G., & Almqvist, R. (2014). Organizational solutions for financial sustainability: A comparative case study from the Swedish municipalities. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 26(1), 181-218.
Journal of Advances in Finance and Investment Volume 6, Issue 1, 2025 pp. 165-192. Paper type: Research paper
|
Presenting the model of sustainable incomes of municipalities by using metasynthesis
Shabnam Kazemi1, Hasanali Aghajani2, Sied Ahmad Jafari Kolarijani3,
Einollah Deiri4, Mohammadhasan Shakki5
Received: 07/02/2024 Accepted: 05/11/2024
Extended Abstract
Introduction
Securing sustainable income sources for municipalities has been a paramount concern for urban managers, both in Iran and globally. This issue gained prominence following the initiation of Iran’s First Development Plan in 1989, accompanied by policy shifts aimed at minimizing the government's role in allocating specific funds to municipalities. In recent years, municipalities have faced a critical shortage of appropriate financial resources, an increasing demand for service provision and an inevitable reliance on unsustainable income sources. This situation has been further exacerbated by a lack of foresight among urban managers and the absence of a comprehensive, long-term strategic plan. As a result, a significant portion of municipal revenues is derived from unsustainable sources.
Adhering to the principles of sustainable development necessitates a transition toward sustainable income generation. The path to recovery is undoubtedly challenging. Addressing these issues requires collaborative efforts, including academic engagement with field experts and scholars, as well as public dialogue with key urban stakeholders (namely, citizens) to coordinate essential actions across relevant institutions in order to implement urban policies and programs effectively.
The body of existing literature and research highlights a broad consensus among municipal managers on the importance of sustainable income. Nonetheless, there remains a notable absence of guiding frameworks or policy documents on this matter. This study aims to develop a model for sustainable municipal income generation using the metasynthesis method.
Literature Review
Sustainable income is defined as revenue streams that are consistent, beneficial and favorable. Consistency refers to resilience against economic and social volatilities, both in terms of timing and scale (Agnesia, 2024). Its beneficial nature is essential for promoting urban well-being and for preventing adverse environmental impacts. Favorability implies that such income generates positive societal outcomes, supports economic and social equity, is readily accessible and contributes to sustainable urban development (Puron-Cid and Gil-Garcia, 2022).
Fundamentally, sustainable income should not entail long-term costs; that is, it should not lead to a recurring cost-generation cycle over time (Beidaghi et al., 2022). Furthermore, beyond its continuity, sustainable income must yield positive contributions without inflicting harm on the urban lifecycle (Hajilou et al., 2019).
Research Methodology
The research statistical population encompassed all studies related to sustainable income in municipalities conducted between 2013 and 2023. The data utilized in this study are qualitative, typically reflecting attributes or characteristics within the statistical population. This qualitative research adopts the metasynthesis technique. The seven-stage methodology proposed by Sandelowski and Barroso (2006) was employed for the metasynthesis process.
By reviewing theoretical foundations and prior research, the study identified key indicators and components essential for generating sustainable income within municipalities. Regarding research validity, to ensure transferability (the extent to which the findings can be applied to other contexts) the research process, from sampling to data interpretation, was meticulously delineated. To establish reliability (the degree to which findings are supported by peer review) expert professors provided supervision and guidance throughout the data collection phase, thereby validating the researcher's interpretations.
Efforts to enhance the study’s confirmability were made through rigorous and repeated examination and revision of the data, interpretations and findings. The Kappa statistic was employed to assess reliability.
Results
The initial phase of the metasynthesis involved formulating the research questions. Subsequently, a comprehensive search for keywords related to the generation of sustainable income for municipalities was conducted across various domestic and international scholarly databases to identify articles relevant to the metasynthesis approach.
In the third phase, a total of 248 research papers were retrieved from the aforementioned sources using the defined keywords. Each paper was rigorously evaluated for accuracy, credibility and relevance to ensure the precise selection of studies for review. This selection process was guided by the alignment of each source’s title with the research objectives, an analysis of abstracts to identify the employed methods and reported outcomes and a thorough content review to determine relevance to the current study. Ultimately, 35 articles utilizing qualitative, quantitative and mixed-method approaches were selected for inclusion.
During the fourth stage, information from the selected articles was organized based on citation details, including authors’ names and publication years, along with the specific components identified in each article. This process resulted in the extraction of 162 distinct concepts. In the fifth phase, open coding was applied to all extracted variables. These were then assessed for semantic relatedness and similarity and subsequently categorized systematically, leading to the identification of corresponding axial codes.
The axial codes were further categorized, resulting in the formation of overarching themes. In the sixth step, the validity of this stage of the research was assessed through two content validity approaches. The first approach involved referencing components and factors from previously established models, thereby contributing to the internal validity of the proposed model. The second approach consisted of conducting focus group sessions with five subject-matter experts, during which the model was presented for critical review. The consistency observed across expert evaluations reinforced the model’s validity.
To assess reliability, the Kappa statistic was employed, yielding a value of 0.808 with a significance level below 0.05. This result rejects the null hypothesis of independence among the extracted codes, thereby confirming their reliability.
Informed by the findings of the seventh phase (alongside the synthesis of prior studies and the derived codes) the framework for generating sustainable municipal income was classified into three principal domains: municipal financial resources, the establishment of income-generating industries and the financial management of sustainable revenues. Additionally, six axial codes were identified: fees and taxes, revenue from citizen service charges, tourism development, waste management, investments and the restructuring of municipal financial and revenue sources. This process ultimately led to the identification and introduction of 72 open codes.
Discussion and Conclusion
The findings of the present research, synthesizing results from prior studies in the field, reveal that municipalities’ financial resources consist of various taxes, fees and revenues generated from service charges levied on citizens. This array of revenue sources includes property and asset-related fees, taxes on vacant properties and land, value-added taxes and levies on the production or sale of goods.
Moreover, the establishment and maintenance of infrastructure (such as streets, roads, multi-level parking facilities and multipurpose recreational centers serving educational, athletic, artistic and cultural functions) constitute viable income streams for municipalities. Drawing on international best practices in revenue collection can offer Iranian municipalities effective strategies to tap into these sources.
Managing sustainable income requires strategic investment and the restructuring of municipalities’ financial and revenue frameworks to ensure long-term viability and growth. Reforming the income and financial resource structure of municipalities emerges as one of the most viable strategies within urban economics, underpinning economic development across all municipalities.
Initiatives such as establishing a municipal income reserve fund for times of economic crisis, devising strategies to streamline the collection of general fees, introducing new service charges for waste management and green space maintenance, upgrading thoroughfares and promoting civic participation through the issuance of participatory bonds for recreational development prove instrumental in this regard.
Furthermore, enhancing the tax assessment and collection framework, aligning industrial development (such as factory construction) with municipal responsibilities and marketing locally produced goods and materials significantly reinforce the system’s effectiveness. The emergence of income-generating industries has the potential to propel cities toward a more sustainable trajectory, given their regional and national significance. This inherent adaptability, along with the resulting diversity of conditions, necessitates broader policy consideration at the national level.
Conflict of Interest
The authors of this article declared no conflict of interest regarding the authorship or publication of this article.
Keywords: Metasynthesis, Municipal Income System, Municipalities, Sustainable Incomes.
JEL Classification: R51, Y90, R5.
پیشرفت‌های مالی و سرمایهگذاری
سال ششم، بهار 1404 - شماره 1
صفحات 192-165
نوع مقاله: پژوهشی
ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب
شبنم کاظمی6، حسنعلی آقاجانی7، سید احمد جعفری کلاریجانی8، عین‌الله دیری9، محمدحسن شکی10
تاریخ دریافت: 18/11/1402 تاریخ پذیرش: 15/08/1403
چکیده
هدف: از دغدغه‌های مديران شهری در ايران و در سراسر دنيا، تأمین منابع درآمدی پایدار برای شهرداریها است؛ زیرا کسب درآمد پایدار در شهرداریها از اموری است که تأثير عمده‌ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد. يکی از علل عدم تحقق درآمد پایدار شهرداریها نداشتن شناخت درست در تأمین منابع درآمدی است. این پژوهش با هدف ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب انجام شده است.
روش‌شناسی پژوهش: بدین‌منظور با تکنیک فراترکیب و روش هفت‌مرحله‌ای سندلوسکی و بارسو (Sandelowski and Barroso, 2006) و با استفاده از مبانی نظری و پژوهشهای پیشین از سال‌های 1392 تا 1402 شمسی و 2013 تا 2023 میلادی، 248 منبع شناسایی شده است و پس از چند مرحله نقد و بررسی اطلاعات در انجام فراترکیب، 35 مقاله نهایی باقی ماند.
یافته‌ها: پس از کدگذاری باز، محوری و مقوله‌گذاری، تعداد 3 بعد منابع مالی تعریف‌شده شهرداریها، ایجاد صنایع درآمدزا، مدیریت مالی درآمدهای پایدار و 6 کد محوری عوارض و مالیات، درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان، توسعه توریسم و گردشگری، مدیریت پسماند، سرمایهگذاری و اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها و 72 کد باز تعیین و معرفی شده‌اند. مناسب‌ترین منبع درآمدی در حوزه اقتصاد شهری را مي‌توان اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها دانست که زیربنای رشد اقتصادی را برای همه شهرداریها فراهم مي‌سازد.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: نتایج این پژوهش به درک کامل ویژگی‌های مدل درآمدهای پایدار در شهرداریها و توسعه مدل و کاستی‌های مربوط به آن کمک می‌کند.
کلیدواژه‌ها: درآمدهای پایدار، شهرداریها، فراترکیب، نظام درآمدی شهرداریها.
طبقه‌بندی موضوعی: R51, Y90, R5.
1- مقدمه
علاقه به شهرها در سراسر جهان روزبه‌روز در حال افزايش است. ايجاد زيرساخت‌ها و زيربناها و اجراي طرح‌هاي توسعه شهري با نگرش واقع‌بينانه به مسائل و مشکلات و نارسايي‌هاي کنوني شهرها، مستلزم کسب درآمدهاي پايدار براي شهرداري‌ها است (Trenovski et al., 2022). يکي از دغدغه‌هاي شهرداري‌ها در سراسر جهان ايجاد منابع کافي درآمد و تأمين هزينه‌هاي اداره و توسعه شهر است که از طرق مختلف از قبيل اخذ عوارض و ماليات، فروش خدمات شهري، صدور پروانه و نظارت ساختماني و... به دست مي‌آيد (Puron-Cid and Gil-Garcia, 2022). براین‌اساس، چگونگي و ترکيب تأمين منابع درآمدي شهرداري‌ها به‌منظور ارائه بهينه خدمات مزبور امري ضروري به نظر مي‌رسد. به‌طورکلي آنچه تمامي شهرداري‌ها در حوزه درآمدي در پي آن هستند، ايجاد ساختاري نظام‌يافته و منسجم است که منجر به کسب درآمدي پايدار براي شهرداري شود (Kazemi Laksar et al., 2021). کسب درآمد در شهرداریها از اموری است که تأثير عمده‌ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد؛ اگر شهرداریها نتوانند درآمد کافی به دست آورند، نخواهند توانست تأسيسات ضروری در شهر را ايجاد و اداره کنند (Bharadwaj et al., 2020).
يکی از دغدغه‌های مديران شهری در ايران و در سراسر دنيا، تأمين منابع درآمدی برای شهرداریها بوده و اين وضعيت از ابتدای برنامه اول توسعه در سال 1368 در ايران و با اجرای سياست تعديل و کم‌رنگ‌شدن نقش دولت در دادن تخصيص اعتبار به شهرداریها پررنگ می‌گردد. سياست قطع کمک‌های دولتی که بدون درنظرگرفتن منابع درآمدی جايگزين صورت گرفت، مشکلات عديده‌ای را برای شهرداریها به وجود آورد (Hasanzadeh and Bahrami, 2021). يکی از علل عدم تحقق درآمد شهرداریها نداشتن شناخت درست در تأمين منابع درآمدی است که در اين چندساله اخير راحت‌ترين راه کسب درآمد در کلان‌شهرها فروش تراکم بوده و عامل اصلی آن نيز نقش دولت در آزادگذاشتن شهرداری در جهت تأمين منابع درآمدی است (Maryami Yaghoubian et al., 2023). در سه دهه گذشته و با اجرای سياست خودکفايی و خوداتکايی شهرداریها و بدون پيش‌بينی منابع درآمدی جايگزين، بخش‌های درآمدی شهرداریها در وضعيت ناپايداری قرار دارند (Aghazadeh et al., 2020). فقدان نگرش جامع به منابع درآمدی شهرداریها در قالب نظام کلان اقتصادی کشور، تغييرات و مداخلات موردی و اجرای سياست خوداتکايی و خودکفايی شهرداریها باعث شده بخش درآمدی شهرداری در وضعيت ناپايداری قرار گيرد (Barsam et al., 2019).
يکی از سياست‌های اصولی مدنظر شورای شهر و شهرداریها، بايد حرکت در اين مسير باشد که سهم بالای درآمدهای ناپايدار کاهش پيدا کند؛ زيرا در حال حاضر قسمت عمده‌ای از منابع مالی شهرداری از اين طريق به دست می‌آيد و اين در حالی است که اين وضعيت، آسيب فراوانی به کيفيت زندگی شهری مردم وارد کرده است (Sohrabi and Safari, 2019). در سال‌هاي اخير به جهت فقدان منابع مالي مناسب و ضرورت خدمات‌رساني و از طرفي تحقق‌پذيري و اجتناب‌ناپذيري درآمدهاي ناپايدار و عدم آينده‌نگري مديران شهري و عدم وجود برنامه استراتژي بلندمدت، بخش عمده درآمد شهرداري از طريق منابع ناپايدار درآمدي بوده است؛ درحالی‌که اگر مديريت شهري بخواهد در چارچوب اصول توسعه پايدار حرکت کند، بايد متکي به درآمدهاي پايدار باشد. برای احياگری مسير بسيار دشواری را بايد طی کرد؛ به همين منظور بايد با طرح اين مسئله در فضای علمی با کارشناسان، خبرگان و حتی در فضای عمومی با ذی‌نفعان اصلی شهر يعنی شهروندان و انجام هماهنگی‌های لازم در بين دستگاه‌های ذی‌ربط، در اين مسير و در جهت تحقق برنامه‌ها و سیاست‌ها گام برداشت.
رسولی (Rasouli, 2022) پژوهشی با هدف مطالعه و شناخت منابع مالی و درآمدی شهرداری مهاباد طی سال‌های 1393 تا 1399 انجام دادند. فیضی توتکله و همکاران (Feyzi Totkeleh et al., 2021) به بررسی منابع تأمین درآمدهای شهرداریها در راستای ارائه راهکار برای افزایش درآمد پایدار پرداختند. کاظمی لاکسار و همکاران (Kazemi Laksar et al., 2021) در بررسی میزان پايداری منابع مالي در شهرداریها دریافتند پایدارترین نوع درآمد برای شهرداری که قابلیت اجرایی نیز دارد دریافت سهم مناسبی از مالیاتهای دولت چه در قالب مالیات بر ارزش‌افزوده و چه به‌صورت انتقال درصدی از مالیاتهای ملی به‌عنوان سهم شهرداری می‌باشد. حسنزاده و بهرامی (Hasanzadeh and Bahrami, 2021) به بررسی وضعیت ترکیب درآمدزایی با نیل بر درآمدهای پایدار در شهرداری شهر سقز پرداختند. آقازاده و همکاران (Aghazadeh et al., 2020) پژوهشی با هدف طراحی مدل درآمد پایدار شهرداری قم مبتنی بر گردشگری انجام دادند. حاجیلو و همکاران (Hajilou et al., 2019) تحلیلی بر وضعیت منابع درآمدی شهرداریها با تأکید بر درآمدهای پایدار (مطالعه موردی: شهر قم) پرداختند. کلیه مطالعات انجام‌شده در داخل کشور گویای این است که اهمیت درآمدهای پایدار برای مدیران شهرداریها وجود دارد؛ اما سازمان‌های متولی، سندی در این راستا در دسترس ندارند. باتوجه‌به بررسی‌هاي انجام‌شده در پژوهشهای داخل ایران در زمینه درآمدهای شهرداریها، پژوهشهای جامعی بر اساس مرور سیستماتیک پژوهشهای پیشین صورت نگرفته است؛ لذا ازاین‌جهت یک خلأ پژوهشی موجود می‌باشد و می‌توان این بررسی را به‌عنوان موضوع و روشی نو در مدیریت شهری در نظر گرفت. پژوهش حاضر ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب را بررسی می‌کند.
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
درآمدهای شهرداری منافع مالی و غيرمالی است که شهرداریها در جهت تأمين نيازها و هزينه‌هاي خود به دست می‌آورند (Wällstedt et al., 2014). درآمد پايدار، به درآمدهايی گفته می‌شود که مداوم، سالم و مطلوب باشند. مداوم‌بودن به اين معنا که نوسانات اقتصادی و اجتماعی، تأثيری در دريافت و ميزان آن نداشته باشد (Agnesia, 2024). سالم‌بودن ازاین‌جهت است که سلامت شهری را تضمين کند و آثار زيست‌محيطی منفی نداشته باشد. مطلوب‌بودن نیز به اين معنا که آثار اجتماعی مثبت داشته باشد، عدالت اقتصادی و اجتماعی را رعايت کند، سهل‌الوصول باشد و توسعه پايدار شهری را تضمين نمايد (Puron-Cid and Gil-Garcia, 2022). حداکثر درآمد قابل‌دسترس در يک دوره زمانی با تضمين ايجاد همان سطح درآمد در دوره آينده در شرايطی که نظام اقتصادی با محدوديت‌های منابع، نيروی کار، سرمايه‌های توليدی توسط بشر و سرمايه‌های طبيعی مواجه است (Shouri and Noahdi, 2018). درآمدهای پايدار بايد به‌گونه‌ای تعريف شوند که دستيابی به آن‌ها، شرايط کيفی شهر را به‌عنوان يک پديده زنده در معرض تهديد و تخريب قرار ندهد. به‌عبارت‌دیگر، مطلوب‌بودن و سالم‌بودن درآمد حائز اهميت است (Mortazavie, 2017). در واقع درآمد پايدار باید به‌گونه‌ای باشد که در بلندمدت هزينه‌ای در بر نداشته باشد (Beidaghi et al., 2022). به عبارتی، در بلندمدت موجب ايجاد سيکل هزينه‌زايی نشود. درآمد پايدار باید علاوه بر مستمربودن، به چرخه زندگی شهری خدشه وارد نکند (Hajilou et al., 2019). شيوه‌هاى كسب درآمد و تأمين هزينه شهر در شهرهاى بزرگ كشورهاى پيشرفته داراى تفاوت‌هاى اساسى با شهرهاى بزرگ كشور ما مى‌باشد (Sefidrou et al., 2023). در تعدادى از اين شهرها از جمله مواردى در آلمان، شهردارى‌ها به دليل آنكه از طريق درآمدهاى محلى خود قادر به تأمين كليه هزينه‌هاى شهر و شهردارى نمی‌باشند، در مقاطعى از كمك‌هاى دولتى استفاده می‌نمايند و در برابر آن، سياست‌هاى دولت مركزى در قبال نحوة اداره شهرها نيز اعمال می‌گردد (Faraji et al., 2021). بخش عمده درآمد در سطح محلى تعدادى از شهرها در ايالات متحده آمريكا از راه گرفتن ماليات از اراضى و املاك شامل عرصه و اعيان دريافت می‌گردد (Tsai et al., 2020). در سوئد، كمك‌هاى دولت به شهردارى در چارچوب برنامه‌هاى خاص بوده و دولت در زمينه سياست‌هاى كلان و نحوه اداره شهر مبتنى بر سياست‌هاى كلان كشور در زمينه توسعه شهر، دستور كار لازم را به شهرداریها صادر می‌نمايد. اين برنامه شامل مواردى همچون به‌حداقل‌رساندن مقدار پسماندهاى شهرى، بازيافت و تبديل مجدد آن و توليد انرژى از زباله بود (Bartolacci et al., 2018). در شيوه اداره شهرهاى كشورهاى جهان، چون شهروندان نقش اصلى در انتخاب اعضاى انجمن شهر و شهردار دارند؛ لذا در عمل همه‌گونه مشاركت و همكارى را در تأمين هزينه‌هاى شهر، پرداخت عوارض و ماليات‌ها كه نقش عمده و اساسى در كاهش هزينه‌هاى شهرداریها دارند، می‌نمايند (Maleki et al., 2017). آرام و شهوازی (Aram and Shahvazi, 2022) اذعان داشتند که پایدارترین نوع درآمد برای شهر تهران که قابلیت اجرایی نیز دارد دریافت سهم مناسبی از مالیاتهای دولت چه در قالب مالیات بر ارزش‌افزوده و چه به‌صورت انتقال درصدی از مالیاتهای ملی به‌عنوان سهم شهرداری می‌باشد.
رسولی (Rasouli, 2022) در پژوهشی به ارائه راهکارهای تأمین منابع درآمدهای پایدار شهری در شهرداری مهاباد پرداختند. عمده‌ترین منبع درآمدی شهرداری مهاباد درآمدهای حاصل از فروش اموال در حدود 37 درصد از کل درآمدها بوده است. این منبع درآمدی که در واقع جزء منابع ملی و ثروت شهروندان محسوب می‌شود، می‌تواند با اجارهداری یا اجرای طرحهای سرمایهگذاری به درآمدهای پایدار برای شهرداری بدل شوند. باتوجه‌به نقش گردشگری فرهنگی شهر مهاباد پیشنهاد شده است که شهرداری مهاباد با مشارکت بخش خصوصی بر اجرای طرحهای درآمدزای تجاری و تفریحی در شهر مهاباد مبادرت کند. از طرفی توریسم‌درمانی با وجود ارزانی خدمات ارائه‌شده به بیماران و اسکان طولانی‌مدت توریست‌ها در استان به‌منظور تکمیل دوره درمان خود، می‌تواند درآمد قابل‌توجهی عاید اقتصاد شهری و شهرداری کند. فیضی توتکله و همکاران (Feyzi Totkeleh et al., 2021) به بررسی منابع تأمین درآمدهای شهرداریها در راستای ارائه راهکار برای افزایش درآمد پایدار پرداختند. نتايج پژوهش نشان می‌دهد از الزامات اوليه شهرداریها براي ارائه خدمات مناسب از جمله ايجاد و حفظ و نگهداري معابر و راهها، ايمني عمومي، جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها، تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم، جمعآوري زباله و ايجاد محيط شهري مطلوب، همچنين ارائه سيماي مناسب‌تری از فضاهاي شهري، طراحي فضاهاي گذران اوقات فراغت مردم و ارتقاي سطح کالبدي و فيزيکي شهرها، به‌صورت مستقيم به درآمدهاي پايدار می‌باشد. کاظمی لاکسار و همکاران (Kazemi Laksar et al., 2021) در بررسی میزان پايداری منابع مالي در شهرداریها دریافتند پایدارترین نوع درآمد برای شهرداری قابلیت اجرایی نیز دارد. دریافت سهم مناسبی از مالیاتهای دولت چه در قالب مالیات بر ارزش‌افزوده و چه به‌صورت انتقال درصدی از مالیاتهای ملی به‌عنوان سهم شهرداری می‌باشد. پس از آن، پایدارترین منابع درآمدی و مالی قابل‌استفاده به‌ترتیب درجه پایداری عبارتند از: درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان (خدمات حمل‌ونقل، حق پارک، ورودیه به مراکز تفریحی و سرگرمی متعلق به شهرداری، اجاره بهای تأسیسات شهرداری و...)، تأمین مالی از طریق خصوصیسازی خدمات و زیرساختهای شهری)، جمعآوری پسماندهای شهری، احداث پارکینگ‌های طبقاتی و مراکز تفریحی و سینما (جهت کاهش هزینه‌های شهری، انواع عوارض محلی (شهری) به استثنای عوارض ساخت‌وساز و مازاد تراکم و عوارض املاک و نوسازی و سپس انواع عوارض بر املاک و دارایی مانند عوارض نوسازی. ترنووسکی و همکاران (Trenovski et al., 2022) در پژوهشی به بررسی عوامل تعیین‌کننده درآمد شهرداری در اقتصاد اروپای جنوب شرقی از مقدونیه شمالی پرداختند و اذعان داشتند که پایداری مالی شهرداری مستلزم ایجاد درآمد ثابت است. نتایج کلی نشان می‌دهد که مخارج سرمایهای، شفافیت شهرداری و سطح توسعه، عوامل تعیین‌کننده معنادار درآمدهای شهرداری در هر دو مدل برآوردشده هستند. استفاده از چنین دانشی در مورد واکنش‌های درآمدی شهرداری می‌تواند به دولت‌ها کمک کند تا سیاست‌هایی را تدوین کنند که تمرکززدایی مالی پایدار و مؤثر را فراهم می‌کند و فشار بر دولت‌های مرکزی در اقتصادهای در حال توسعه را کاهش می‌دهد. بهارادواج و همکاران (Bharadwaj et al., 2020) به بررسی تأمین مالی پایدار برای مدیریت زباله جامد شهری در نپال پرداختند و معتقدند که تأمین مالی خدمات پسماند جامد شهری یکی از چالش‌های کلیدی شهرهای کشورهای در حال توسعه است و از زباله‌های پلاستیکی، یکی از اجزای خدمات پسماند جامد شهری، برای بررسی امکان ایجاد درآمد برای تأمین مالی مدیریت خدمات پسماند جامد شهری در شهرداری‌های نپال استفاده کردند. نتایج نشان می‌دهد که بازیافت مواد پلاستیکی می‌تواند درآمدی ایجاد کند که معادل 38/1 برابر هزینه مدیریت مرتبط با زباله‌های پلاستیکی زمانی است که راندمان جمعآوری به 7/66 درصد برسد. افزایش 1 درصدی نرخ بازیافت و راندمان جمعآوری می‌تواند به‌ترتیب 64/4 درصد و 06/2 درصد از هزینه‌های مدیریت زباله‌های پلاستیکی را پوشش دهد. علاوه بر این، افزایش مالیات بر مواد پلاستیکی وارداتی نیز می‌تواند انگیزه بازیابی زباله‌های پلاستیکی برای بازیافت و استفاده مجدد باشد. مالیات 1 درصدی اضافی بر واردات پلاستیک برای پوشش مدیریت زباله‌های مرتبط با پلاستیک در زمانی که نرخ بهره‌وری بازیافت و جمعآوری زباله‌های پلاستیکی پایین باشد، کافی است. این تمرین بازیابی پلاستیک می‌تواند به مواد دیگری مانند کاغذ و فلز گسترش یابد تا امکان تأمین مالی پایدار مدیریت خدمات پسماند جامد شهری و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی در کشورهای در حال توسعه مانند نپال را به طور کامل درک کند. هندریکس (Hendriks, 2018) در پژوهشی به بررسی تأمین مالی شهرداری برای توسعه پایدار در آفریقای جنوبی پرداخت. نظریه موجود نشان داده شده است که بودجه‌های دولت محلی نقش مهمی در ارائه خدمات به نفع فقرا ایفا می‌کند. با این حال، کمبود بودجه در تمام مناطق آفریقای جنوبی دیده می‌شود و در نتیجه شهرداریها نمی‌توانند به‌درستی کار کنند و به نیازهای ساکنان خود رسیدگی کنند؛ یافته‌ها حاکی از آن بود که دو اصل پایه برای تعیین درآمد حکومت‌های محلی وجود دارد که عبارتند از: درآمد ناشی از منابع داخلی: این منبع، برای تأمین مالی ارائه خدمات اولیه به شهروندان توسط حکومت‌های محلی کسب می‌شود و در واقع منابعی هستند که از فرآیندهای جاری درون‌شهری به دست می‌آیند و تعیین ملاک‌های دریافت و جمعآوری آن معمولاً بر عهده حکومت محلی است؛ مانند مالیاتها و عوارض دریافتی از شهروندان. درآمد ناشی از منابع خارجی: منابعی هستند که محل تأمین آن‌ها معمولاً نهادهای خارج از چارچوب حاکمیتی حکومت محلی است و حکومت محلی، نقش کم‌رنگ‌تری در تصمیم‌گیری برای میزان و نحوه دریافت آن دارد؛ مانند کمک‌های میان‌حکومتی.
باتوجه‌به مبانی نظری و پیشینه پژوهش، سؤال اصلی به این صورت بیان شده است:
ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخصهای درآمدهای پایدار شهرداریها کدام هستند؟
3- روش‌شناسی پژوهش
جامعه آماری پژوهش شامل تمامی پژوهشهای مرتبط با بحث درآمدهای پایدار در شهرداریها در سال‌های 1392 تا سال 1402 شمسی و 2013 تا 2023 میلادی می‌باشد. داده‌های پژوهش حاضر کیفی هستند که این نوع داده‌ها اغلب با صفت یا ویژگی در جامعه آماری در رابطه هستند. این پژوهش به‌صورت کیفی و با استفاده از تکنیک فراترکیب انجام شده است. به‌منظور انجام فراترکیب از روش هفت‌مرحله‌ای سندلوسکی و بارسو (Sandelowski and Barroso, 2006) استفاده شده است. فراترکیب روشی کیفی مبتنی بر مرور سیستماتیک مطالعات کتابخانه‌ای برای شناختی ژرف پیرامون پدیده موردمطالعه است. روش فراترکیب یک روش پژوهش کیفی محسوب می‌شود که ابزار گردآوری داده‌های آن مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی پیشینه پژوهش است. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار مکس‌کیودا استفاده شده است؛ نرم‌افزاری است که برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی طراحی شده است و این به کاربران اجازه می‌دهد تا مقادیر زیادی از داده‌ها مانند رونوشت‌ها یا اسناد قانونی را کدنویسی و سازماندهی کنند تا الگوها و مضامین را شناسایی کنند. با استفاده از مبانی نظری و پژوهشهای پیشین، شاخصها و مؤلفه‌های درآمدهای پایدار شهرداریها شناسایی شد. جهت روایی پژوهش برای رسيدن به قابليت انتقال پژوهش) يافته‌های پژوهش تا چه حد به محيط‌های ديگر تعميم‌پذير است (پژوهشگر به شرح مبسوط فرآيند پژوهش از مرحله نمونه‌گيری تا تفسير اطلاعات پرداخته است)، به‌منظور دستيابي به قابليت اطمينان تا چه حد يافته‌های پژوهشگر را ساير افراد بررسي‌کنندة آن تأييد مي‌کنند (پژوهشگر از راهنمايي و نظارت اساتيد صاحب‌نظر در سرتاسر فرآيند گردآوری داده‌ها برای تأييد تفسيرهای پژوهشگر استفاده کرده است). برای افزايش قابليت تأييدپذيری پژوهش، پژوهشگر تلاش کرد تا از طريق مرور و بازبيني‌های دقيق و چندين‌باره داده‌ها، تفسيرها و يافته‌های اين مطالعه، حاصل شود. جهت پایایی نیز از شاخص کاپا استفاده شد که در گام ششم پژوهش ارائه شد. مراحل انجام پژوهش در شکل (1) نشان داده شده است.
Figure (1) Steps of research
4- تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
گام‌های انجام پژوهش در ادامه آمده است.
گام نخست انجام فراترکیب، تنظیم سؤال‌های پژوهشی است. برای تنظیم سؤال پژوهش، جدول (1) تنظیم شده است.
جدول (1) تنظیم سؤالات درآمدهای پایدار شهرداریها
Table (1) Setting questions for sustainable incomes of municipalities
سؤالات | پاسخ‌ها |
چه چیزی؟ | استنتاج ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخصهای درآمدهای پایدار شهرداریها |
چه کسی؟ (جامعه موردمطالعه) | مقالات و پایان‌نامه‌های موجود در پایگاههای علمی |
چه زمانی؟ | 2013 تا 2023 میلادی - 1392 تا 1402 شمسی |
چگونگی؟ | روش سندلوسکی و بارسو (Sandelowski and Barroso, 2006) |
گام دوم، مرور ادبیات درآمدهای پایدار شهرداریها به شکل نظام‌مند است. کلیدواژه‌های مرتبط با درآمدهای پایدار شهرداریها، در چندین پایگاه علمی داخلی و خارجی به‌منظور دستیابی به مقالات مرتبط و مناسب برای فراترکیب موردجستجو قرار گرفته‌اند. برای شفاف‌سازی هرچه بیش‌تر روند طی‌شده در این مرحله، پایگاههای بررسی‌شده و معیارهای جستجو در جدول (2) و جدول (3) آورده شده‌اند.
جدول (2) پایگاههای علمی مورد بررسی
Table (2) Scientific databases examined
جمعآوری مقالات از منابع داخلی و خارجی | پایگاههای اطلاعاتی | |
منابع | داخلی | |
خارجی | ||
خلاصه مطالب مذکور در قالب شاخصها و معیارهای اولیه بررسی مقالات در جدول (3) نمایش داده شده است.
جدول (3) شاخصها و معیارهای اولیه بررسی مقالات
Table (3) Indicators and primary criteria for reviewing articles
شاخصها | معیار پذیرش | معیار عدم پذیرش |
دوره زمانی انجام پژوهش | مقالات و پژوهشهای چاپ‌شده از سال 2013 تا 2023 میلادی - 1392 تا 1402 شمسی | پژوهشهایی که قبل از سال 1392 و 2013 به چاپ رسیدهاند. |
زبان پژوهش | فارسی و انگلیسی | زبانهای دیگر به‌غیراز فارسی و انگلیسی |
نوع مقالات | پژوهشهای چاپ‌شده در پایگاههای علمی | سایر (مقالاتی که در روزنامهها و وبلاگ‌ها چاپ شده است) |
موضوع | درآمدهای پایدار شهرداریها و کلیدواژه‌های مشابه | موضوعاتی غیر از درآمدهای پایدار شهرداریها |
نوع مجله | ایندکس‌شده در پایگاههای علمی | سایر |
با استفاده از مطالب ذکرشده، پژوهشگر در انتها موفق به یافتن 248 مقاله شد که این مقالات وارد گام سوم فراترکیب جهت تجزیه‌وتحلیل بیش‌تر و گزینش نهایی شدند.
گام سوم، جستجو و انتخاب مقاله‌های مناسب است. در بین 248 منبع که بر اساس واژه‌های کلیدی در سایت‌های ذکرشده استخراج شد به لحاظ تعیین دقت، اعتبار و اهمیت و نیز به‌منظور ارزیابی و گزینش دقیق‌تر پژوهشهای مورد بررسی، منابع بر اساس هماهنگی و هم‌خوانی عنوان با پژوهش حاضر، بررسی چکیده به‌منظور بررسی روش‌های تحلیل و یافته‌ها، بررسی محتوا منابع به‌منظور هم‌خوانی با پژوهش حاضر بررسی شدند و در نهایت 35 مقاله با روش‌های کیفی، کمی و آمیخته (کمی - کیفی) وارد فرآیند پژوهش شدند. شکل (2) فرآیند جستجو و انتخاب متون مناسب را بر اساس عنوان، چکیده و محتوای مقالات ارزیابی‌شده نشان می‌دهد.
شکل (2) مقالات منتخب بعد از غربال‌سازی اولیه
Figure (2) Selected articles after initial screening
گام چهارم، استخراج اطلاعات متون است. اطلاعات مقاله‌ها بر اساس مرجع مربوط به هر مقاله شامل نام و نام خانوادگی نویسنده به همراه سال انتشار مقاله و اجزای هماهنگی بیان‌شده در هر مقاله طبقه‌بندی شد. در این قسمت 162 مفهوم استخراج شد. نتایج به‌دست‌آمده از این مرحله در جدول (4) نشان داده شده است.
جدول (4) استخراج مفاهیم از مطالعات
Table (4) Extraction of concepts from studies
کد | پژوهش | درآمدهای پایدار شهرداریها |
پژوهشهای داخلی | ||
1 | آرام و شهوازی (Aram and Shahvazi, 2022) | مالیات بر ارزش‌افزوده - انتقال درصدی از مالیاتهای ملی به‌عنوان سهم شهرداری |
2 | رسولی (Rasouli, 2022) | اجارهداری - اجرای طرحهای سرمایهگذاری - اجرای طرح گردشگری فرهنگی - توریسم‌درمانی |
3 | جمراسی و همکاران (Jamrasi et al., 2022) | تدوین راهکارهای تسهیل اخذ عوارض عمومی - تشكیل یک صندوق ذخیره درآمدی شهرداری برای مواقع بحران اقتصادی - تعریف اخذ عوارض جدید از شهروندان نظیر عوارض پسماند، فضای سبز و توسعه معابر - واگذاری مشارکتی اموال شهرداری به سرمایهگذاران خصوصی - جلب مشارکت شهروندان با انتشار اوراق مشارکت در توسعه فضاهای تفریحی - استفاده از ظرفیتهای قانون نوسازی شهری - ایجاد نهادهای مالی مشترک بین شهرداری و بانکهای خصوصی - روزآمدسازی اطلاعات املاک و اخذ مالیات از املاک فاقد ساکن - ایجاد اشتغالهای پایدار و کارآفرینیهای کوچک |
4 | حسینی‌خواه و همکاران (Hosseinikhah et al., 2022) | مدیریت جامع دکل‌ها و آنتن‌ها - مشارکت و سرمایهگذاری شهرداری از شرکتهای دانش‌بنیان و همچنین استارتآپها - احداث پارکینگ طبقاتی - مجتمع تجاری |
5 | سفیدرو و همکاران (Sefidrou et al., 2023) | اقتصاد سبز - گردشگری شهری - سرمایهگذاری خارجی - بهینه‌سازی در حوزه فناوری - توسعه فضاها - صنایع فرهنگی |
6 | فیضی توتکله و همکاران (Feyzi Totkeleh et al., 2021) | ايجاد و حفظ و نگهداري معابر و راهها - ايمني عمومي - جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها - تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم - جمعآوري زباله و ايجاد محيط شهري مطلوب - همچنين ارائه سيماي مناسب‌تری از فضاهاي شهري - طراحي فضاهاي گذران اوقات فراغت مردم - ارتقاي سطح کالبدي و فيزيکي شهرها |
7 | کاظمی لاکسار و همکاران (Kazemi Laksar et al., 2021) | درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان (خدمات حمل‌ونقل، حق پارک، ورودیه به مراکز تفریحی و سرگرمی متعلق به شهرداری، اجاره‌بهای تأسیسات شهرداری و...) - تأمین مالی از طریق خصوصیسازی خدمات و زیرساختهای شهری (جمعآوری پسماندهای شهری) - احداث پارکینگ‌های طبقاتی و مراکز تفریحی و سینما (جهت کاهش هزینه‌های شهری) - انواع عوارض محلی و شهری به‌استثنای عوارض ساخت‌وساز و مازاد تراکم و عوارض املاک و نوسازی - انواع عوارض بر املاک و دارایی مانند عوارض نوسازی |
8 | حسنزاده و بهرامی (Hasanzadeh and Bahrami, 2021) | ﻋﻮارض ﺑﺮ ﺧﻮدرو - معاینه فنی خودرو - ﻋﻮارض ﺑﺮ ﻛﺴﺐ ﭘﻴﺸﻪ فعالان اقتصادی - جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها - تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم |
9 | آقازاده و همکاران (Aghazadeh et al., 2020) | ایجاد ساختار مدیریتی مطلوب در توسعه گردشگری شهری - توسعه و تجهیز زیرساختهای حمل‌ونقل شهری - توسعه و نگاه درآمدی و خدماتی به گردشگری سلامت - ایجاد مدیریت در محیط‌های تفریحی و گردشگری شهری |
10 | حاجیلو و همکاران (Hajilou et al., 2019) | گردشگری مذهبی - توریسم‌درمانی - اجارهداری - اجرای طرحهای سرمایهگذاری |
11 | برسم و همکاران (Barsam et al., 2019) | دریافت بهای خدمات ارائه‌شده شهرداری به شهروندان - مالیات بر املاک و دارایی - مالیات انتقالی از دولت به شهرداری - سایر عوارض - راه‌اندازی صندوقهای سرمایهگذاری جهت تأمین مالی - کمک‌های بلاعوض دولت - مشارکت‌بخش غیردولتی جهت تأمین پروژههای انتفاعی شهری |
12 | سهرابی و صفری (Sohrabi and Safari, 2019) | عوارض بر ساختمانها و اراضی - عوارض بر پروانههای کسب و فروش |
13 | شعوری و نوعهدی (Shouri and Noahdi, 2018) | پروژههای عمرانی - استفاده از پتانسیلهای مردمی در تعریف پروژههای توسعه‌ای و نیز درآمدزا - تخصیص برخی از مالیاتهای محلی به شهرداریها - توسعه توریسم و گردشگری |
14 | مسگری و همکاران (Mesgari et al., 2018) | منابع درآمدی عوارض گاز، تلفن، برق و آب‌بهای مشترکین - مالیات بر ارزش‌افزوده - عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی - سهم شهرداری از عوارض وصولی متمرکز - عوارض گذرنامه - عوارض جرائم رانندگی - عوارض ثبت‌نام آزمایش رانندگی - عوارض بر قراردادها |
15 | ملکی و همکاران (Maleki et al., 2017) | ممنوعیت هرگونه تخفیف و بخشودگی حقوق و عوارض شهرداریها توسط دولت - گسترش برنامههای آموزشی و ترویجی - ایجاد زمینه تفاهم و همکاری بین مردم و شهرداری - تأسیس یک اتاق فکر - برگزاری جشنواره خوش‌حسابی در زمینه پرداخت عوارض - مشارکت بخش خصوصی در پروژههای شهرداری - مدیریت پسماند |
16 | قلی‌پور و همکاران (Gholipor et al., 2019) | سرمایهگذاری - برون‌سپاری - مدیریت مالی - فناوری اطلاعات - ارزیابی سازمان - پژوهش - واگذاری اختیارات دولتی - نیروی انسانی - ارتباطات - عوارض - زمین و ساختمان - مدیریت هزینه - اوراق - تبلیغات |
17 | مرتضوی (Mortazavie, 2017) | قانون مالیات بر ارزش‌افزوده - سرمایهگذاری در بخش‌های مختلف - مشارکت بخش خصوصی |
18 | حاجیلو و همکاران (Hajilou et al., 2017) | عوارض بر ساختمانها و اراضی - مالیات بر ارزش‌افزوده |
19 | وثوقی و همکاران (Vossughi et al., 2017) | کنترل، کاهش و حذف تدریجی منابع درآمدی ناپایدار و ناسالم - مدیریت، بهبود و افزایش نقش منابع درآمدی پایدار |
20 | جمشیدی و همکاران (Jamshidi et al., 2015) | تبدیل زمینهای وقف به احسن - کاربری مناسب زمین‌ها و واگذاری به شهروندان - ایجاد پارک‌ها و تأسیسات تفریحی - مراکز و واحدهای تجاری محلهای - مراکز چندمنظوره آموزشی، ورزشی، هنری و فرهنگ - ساخت کارخانه‌های تولیدی متناسب با وظایف شهرداریها و فروش کالاها و مصالح تولیدی |
21 | دانش جعفری و همکاران (Danesh Jafari et al., 2014) | مالیات انتقالی از دولت به شهرداری؛ چه در قالب مالیات بر ارزش‌افزوده و چه به‌صورت انتقال درصدی از مالیات ملی - دریافت بهای خدمات - انواع عوارض محلی |
22 | قدمی و همکاران (Ghadami et al., 2013) | عوارض دریافتی توسط شهرداریها - مالیات بر ارزش‌افزوده |
23 | نگین‌تاجی و همکاران (Negintaji et al., 2013) | درآمدهای ناشی از سرمایهگذاری و مشارکت شهروندان - مالیات بر ارزش‌افزوده |
پژوهشهای خارجی | ||
24 | ترنووسکی و همکاران (Trenovski et al., 2022) | درآمدهای مالیاتی - تأمین کالاهای سرمایهای - افزایش مشارکت در سطوح مختلف جامعه |
25 | پرون - سید و گیل - گارسیا (Puron-Cid and Gil-Garcia, 2022) | واگذاری اختیارات دولتی - نیروی انسانی - ارتباطات - عوارض گاز، تلفن، برق و آب‌بهای مشترکین - مالیات بر ارزش‌افزوده |
26 | فرجی و همکاران (Faraji et al., 2021) | برنامه‌ریزی گردشگری - دیپلماسی گردشگری - صنایع‌دستی - گردشگری سلامت - گردشگری رویدادی - بازاریابی گردشگری شهری |
27 | بهارادواج و همکاران (Bharadwaj et al., 2020) | بازیافت مواد پلاستیکی - افزایش مالیات بر مواد پلاستیکی وارداتی |
28 | تسای و همکاران (Tsai et al., 2020) | مدیریت زباله جامد شهری - بهینه‌سازی در حوزه فناوری - واگذاری مشارکتی اموال شهرداری به سرمایهگذاران خصوصی |
29 | بارتولاسی و همکاران (Bartolacci et al., 2018) | تفکیک و بازیافت زباله - ایجاد کارخانه‌های بازیافت - جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها - تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم |
30 | مولوتو و لدوکو (Moloto and Lethoko, 2018) | درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان - تأمین مالی از طریق خصوصیسازی خدمات و زیرساختهای شهری |
31 | اسلامبالچی و همکاران (Eslambulchi et al., 2018) | اصلاح ساختار نظام درآمد پایدار و منابع مالی شهرداریها - مدیریت استراتژیک درآمد پایدار و منابع مالی - اصلاح ساختار سیستم تشخیص و وصول مالیات - مشارکت بخش خصوصی |
32 | هندریکس (Hendriks, 2018) | مالیاتها و عوارض دریافتی از شهروندان - کمک‌های میان‌حکومتی - جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها - تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم |
33 | کانگر و همکاران (Conger et al., 2016) | مالیات بر دارایی و توسعه - عوارض توسعه مسکونی - مالیات بر ارزش‌افزوده |
34 | بیتیر و آسیاماه (Biitir and Assiamah, 2015) | دریافت هزینه‌های مجوز فعالیت تجاری - مالیات کسب‌وکار - جمعآوري و دفع مناسب فاضلاب‌ها - تأمين و توزيع آب آشاميدني سالم |
35 | والستد و همکاران (Wällstedt et al., 2014) | سرمایهگذاری - دریافت بهای خدمات ارائه‌شده شهرداری به شهروندان - مالیات بر املاک و دارایی |
گام پنجم، تجزیه‌وتحلیل و تلفیق یافته‌ها است. در این مرحله برای تمامی متغیرهای استخراج‌شده کدهای باز در نظر گرفته شد سپس بر اساس قرابت معنایی و شباهت کدهای باز دسته‌بندی شده و برای آن‌ها کدهای محوری مربوط مشخص شده‌اند. کدهای محوری نیز دسته‌بندی شده و مقوله‌ها شکل گرفت. بر اساس تحلیل‌های صورت‌گرفته و تحلیل محتوای مقالات، 35 مقالة نهایی انتخاب شدند و در مجموع 3 مقوله و 6 کد محوری و 72 کد باز برای درآمدهای پایدار شهرداریها کشف و برچسب‌گذاری شدند. یافته‌ها در این مرحله نشان داد در مطالعات گذشته تاکنون چنین مطالعة نظام‌مندی انجام نگرفته است.
جدول (5) تجزیه‌وتحلیل و تلفیق یافته‌ها
Table (5) analysis and synthesis of findings
مقوله | کد محوری | کد باز | فراوانی |
منابع مالی تعریف‌شده شهرداریها | عوارض و مالیات | مالیات بر ارزش‌افزوده | 11 |
انتقال درصدی از مالیاتهای ملی به‌عنوان سهم شهرداری | 3 | ||
مالیات انتقالی از دولت به شهرداری | 5 | ||
اخذ مالیات از املاک فاقد ساکن و اراضی | 5 | ||
عوارض بر املاک و دارایی | 5 | ||
مالیات بر املاک و دارایی | 4 | ||
عوارض بر خودرو | 4 | ||
عوارض بر کسب پیشه فعالان اقتصادی | 4 | ||
عوارض بر پروانههای کسب و فروش | 4 | ||
عوارض گاز، تلفن، برق و آب‌بهای مشترکین | 6 | ||
عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی | 4 | ||
سهم شهرداری از عوارض وصولی متمرکز | 2 | ||
عوارض گذرنامه | 4 | ||
عوارض جرائم رانندگی | 4 | ||
عوارض ثبت‌نام آزمایش رانندگی | 4 | ||
عوارض بر قراردادها | 4 | ||
عوارض نوسازی و توسعه مسکن | 4 | ||
مالیات کسب‌وکار | 3 | ||
درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان | احداث پارکینگ طبقاتی | 2 | |
احداث مجتمع تجاری | 2 | ||
ایجاد و حفظ نگهداری معابر و راهها | 1 | ||
ارتقای سطح کالبدی و فیزیکی شهرها | 1 | ||
خدمات حمل‌ونقل | 1 | ||
حق پارک | 1 | ||
ورودیه به مراکز تفریحی و سرگرمی متعلق به شهرداری | 1 | ||
اجاره‌بهای تأسیسات شهرداری | 4 | ||
احداث مراکز تفریحی | 3 | ||
تأمین و توزیع آب آشامیدنی | 5 | ||
جمعآوری و دفع مناسب فاضلاب | 5 | ||
معاینه فنی خودرو | 1 | ||
ایجاد مراکز چندمنظوره آموزشی، ورزشی، هنری و فرهنگی | 2 | ||
ایجاد صنایع درآمدزا | توسعه توریسم و گردشگری | اجرای طرح گردشگری فرهنگی | 1 |
توریسم‌درمانی | 2 | ||
گردشگری شهری | 3 | ||
نگاه درآمدی و خدماتی بر گردشگری سلامت | 2 | ||
گردشگری مذهبی | 1 | ||
دیپلماسی گردشگری | 2 | ||
صنایع‌دستی | 1 | ||
گردشگری رویدادی | 1 | ||
بازاریابی برای گردشگری | 2 | ||
صنایع فرهنگی | 1 | ||
مدیریت پسماند | جمعآوری زباله به‌صورت تفکیک‌شده | 3 | |
بازیافت مواد پلاستیکی | 2 | ||
افزایش مالیات بر مواد پلاستیکی وارداتی | 1 | ||
مدیریت زباله جامد شهری | 1 | ||
ایجاد کارخانه‌های بازیافت | 1 | ||
مدیریت مالی درآمدهای پایدار | سرمایهگذاری | اجارهداری | 2 |
اجرای طرحهای سرمایهگذاری | 5 | ||
سرمایهگذاری شهرداری از شرکتهای دانش‌بنیان | 1 | ||
مشارکت در استارتآپها | 1 | ||
ایجاد و سرمایهگذاری در اشتغالهای پایدار با کارآفرینیهای کوچک | 2 | ||
ایجاد اقتصاد سبز | 1 | ||
سرمایهگذاری خارجی | 1 | ||
سرمایهگذاری در حوزه فناوری | 3 | ||
توسعه و تجهیز زیرساختهای حمل‌ونقل شهری | 1 | ||
تأمین کالاهای سرمایهایی | 1 | ||
واگذاری مشارکتی اموال شهرداری به سرمایهگذاران خصوصی | 8 | ||
راه‌اندازی صندوقهای سرمایهگذاری جهت تأمین مالی | 1 | ||
اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها | تدوین راهکارهای تسهیل اخذ عوارض عمومی | 1 | |
تشكیل یک صندوق ذخیره درآمدی شهرداری برای مواقع بحران اقتصادی | 1 | ||
تعریف اخذ عوارض جدید از شهروندان نظیر عوارض پسماند، فضای سبز و توسعه معابر | 1 | ||
جلب مشارکت شهروندان با انتشار اوراق مشارکت در توسعه فضاهای تفریحی | 2 | ||
استفاده از ظرفیتهای قانون نوسازی شهری | 2 | ||
ایجاد نهادهای مالی مشترک بین شهرداری و بانکهای خصوصی | 1 | ||
ممنوعیت هرگونه تخفیف و بخشودگی حقوق و عوارض شهرداریها توسط دولت | 1 | ||
ایجاد زمینه تفاهم و همکاری بین مردم و شهرداری | 3 | ||
تأسیس یک اتاق فکر | 1 | ||
برگزاری جشنواره خوش‌حسابی در زمینه پرداخت عوارض | 1 | ||
تبدیل زمینهای وقف به احسن | 1 | ||
کاربری مناسب زمین‌ها و واگذاری به شهروندان | 1 | ||
اصلاح ساختار سیستم تشخیص و وصول مالیات | 1 | ||
ساخت کارخانجات تولیدی متناسب با وظایف شهرداریها و فروش کالاها و مصالح تولیدی | 1 |
گام ششم، کنترل کیفیت است. روایی این بخش از پژوهش، از طریق روایی محتوا حاصل شده که این امر از دو جنبه صورت گرفته است. جنبة اول، استفاده از اجزا و عوامل مدل‌هاي ارائه‌شدة پیشین است که خود به روایی مدل منجر شده است. جنبة دوم، تشکیل جلسه گروه کانونی و ارائه مدل در این جلسه‌ها با 5 نفر خبره است که عدم تغییر مدل، نشان‌دهنده روایی مدل طراحی شده است. ازآنجایی‌که در مراحل طراحی مدل، معیارهاي مدل‌هاي پیشین به‌عنوان کد در نظر گرفته شد و با درنظرگرفتن شباهت‌هاي معنایی بین کدها، اقدام به ادغام آن‌ها و ایجاد مفاهیم شده است؛ بنابراین به‌منظور سنجش پایایی مدل طراحی‌شده از شاخص کاپا استفاده شده است روش کاپا به بررسی اندازه توافق و هماهنگی دو فرد، پدیده و یا منبع تصمیم‌گیری که به‌صورت جداگانه مورد اندازه‌گیری قرار گرفته‌اند، می‌پردازد. شاخص کاپا بین صفر تا یک نوسان دارد و هرچه مقدار سنجه به عدد یک نزدیک‌تر باشد، نشان می‌دهد توافق بین رتبه‌دهندگان وجود دارد؛ باتوجه‌به مقدار شاخص کاپا (808/0) و کوچک‌تربودن عدد معناداری از 05/0 فرض استقلال کدهای استخراجی رد می‌شود. همچنین، استخراج کدها پایایی مناسبی داشته است.
در راستای ارزیابی کدهای استخراجی علاوه بر کاپای کوهن از سه معیار کمی ضریب هولستی، ضریب پی اسکات و آلفای کرپیندروف برای بررسی قابلیت اعتبار، قابلیت انتقال، قابلیت تأیید و اطمینان‌پذیری استفاده شده است. باتوجه‌به مقدار ضریب هولستی (78/0) و ضریب پی اسکات (83/0) و آلفای کرپیندروف (88/0)، مقدار این ضرایب بیش‌تر از 7/0 است که دلالت بر وجود پایایی کدهای استخراجی دارد.
گام هفتم، ارائه یافته‌ها است.
بر اساس مطالعات پیشین و کدهای استخراج‌شده، ابعاد و مؤلفه‌های اصلی درآمدهای پایدار شهرداریها در 3 مقوله منابع مالی تعریف‌شده شهرداریها، ایجاد صنایع درآمدزا، مدیریت مالی درآمدهای پایدار و 6 کد محوری عوارض و مالیات، درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان، توسعه توریسم و گردشگری، مدیریت پسماند، سرمایهگذاری و اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها و 72 کد باز تعیین و معرفی شده‌اند. در انتها پس از انجام مراحل فراترکیب، داده‌های کدگذاری‌شده مندرج در جدول (5)، برای تجزیه‌وتحلیل و دسته‌بندی به نرم‌افزار مکس‌کیودا منتقل و مدل مفهومی اولیه درآمدهای پایدار شهرداریها مشتمل بر مقوله و کدهای محوری و کدهای باز به دست آمده است که در شکل (3) قابل‌مشاهده است.
شکل (3) خروجی نرم‌افزار مکس‌کیودا برای مدل درآمدهای پایدار شهرداریها
Figure (3) Output of the MAXQDA software for the model of sustainable incomes of municipalities
درآمدهای پایدار شهرداریها به مجموعه‌ای از رویکردها، استراتژی‌ها و اقدامات اشاره دارد که شهرداریها برای تأمین منابع مالی موردنیاز برای ارائه خدمات و توسعه شهری انجام می‌دهند. این سیاست‌ها و اقدامات بر اساس پژوهش‌ها و مقالات انجام‌شده در زمینه مدیریت شهری و توسعه پایدار به‌منظور افزایش کارایی، اثربخشی و پایداری درآمدهای شهرداریها طراحی و اجرا می‌شوند. این اقدامات ممکن است شامل بهبود سیستم مالی و مالیاتی، توسعه منابع درآمدزا، افزایش کارایی در مصرف منابع مالی و توسعه منابع غیرمالی مانند توسعه فضای سبز، ترافیک پایدار و توسعه فناوری‌های نوین باشد. درآمدهای پایدار شهرداریها اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا این موضوع بر توسعه و پایداری شهرها تأثیر مستقیم دارد؛ چراکه ایجاد منابع مالی پایدار برای شهرداریها کمک می‌کند تا بتوانند خدمات عمومی و زیرساختهای شهری را به‌صورت مداوم و کیفی ارائه کنند و به توسعه و بهبود زیرساختهای شهری، افزایش کیفیت زندگی شهروندان و توسعه اقتصادی شهر کمک کنند؛ همچنین سیاست‌گذاری درآمدهای پایدار شهرداریها، بهبود مدیریت مالی شهرداریها را تسهیل می‌دهد و از تخصیص بهینه منابع مالی برای اهداف مختلف شهری حمایت می‌کند و می‌تواند به توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک کند.
5- بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با هدف ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب انجام شده است. یافته‌های پژوهش که حاکی از تجزیه‌وتحلیل نتایج پژوهشهای پیشین این حوزه است، نشان می‌دهد که منابع مالی تعریف‌شده شهرداریها انواع مالیات و عوارض و درآمد حاصل از دریافت بهای خدمات ارائه‌شده به شهروندان است. بیش‌ترین منبع درآمدی شهرداری شهرهای ایران ناشي از بخش زمین و ساختمان (فروش تراکم) است و کمک‌های دولتي درصد خیلي کمي را تشکیل مي‌دهد. در کشور ما شیوه‌های تأمین منابع درآمدی شهرداریها روش‌های کسب درآمد شامل فروش مستقیم خدمت، اخذ مالیات محلي، کمک‌های دولتي، وام و استقراض باید از منظر معیارهای بهینگي و سپس عدالت مورد ارزیابي دقیق قرار گرفته تا کفایت آن منبع تأمین مالیاتي مشخص شود. مالیات و وضع عوارض بر املاک و دارایي‌ها، اخذ مالیات از املاک فاقد ساکن و اراضی، مالیات بر ارزش‌افزوده، عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی، ایجاد و حفظ نگهداری معابر و راهها، احداث پارکینگ طبقاتی، احداث مراکز تفریحی و ایجاد مراکز چندمنظوره آموزشی، ورزشی، هنری و فرهنگی مي‌تواند منبع درآمدی مناسبي برای شهرداریها باشد و شهرداری‌های ایران مي‌توانند با استفاده از تجارب سایر کشورها در جهت چگونگي وصول این منبع درآمدی در جهت تأمین منابع جدید درآمدی استفاده کنند. این مقوله با یافته‌های کاظمی لاکسار و همکاران (Kazemi Laksar et al., 2021)، فیضی توتکله و همکاران (Feyzi Totkeleh et al., 2021) و هندریکس (Hendriks, 2018) هم‌راستا است. مسگری و همکاران (Mesgari et al., 2018) معتقد هستند که منابع درآمدی عوارض گاز، تلفن، برق و آب‌بهای مشترکین، مالیات بر ارزش‌افزوده، عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی، سهم شهرداری از عوارض وصولی متمرکز، عوارض گذرنامه، عوارض جرائم رانندگی، عوارض ثبت‌نام آزمایش رانندگی و عوارض بر قراردادها نسبت به منابع درآمدی دیگر پایدارتر هستند. در پژوهش جمشیدی و همکاران (Jamshidi et al., 2015) تبدیل زمینهای وقف به احسن، کاربری مناسب زمین‌ها و واگذاری به شهروندان، ایجاد پارک‌ها و تأسیسات تفریحی، مراکز و واحدهای تجاری محلهای، مراکز چندمنظوره آموزشی، ورزشی، هنری و فرهنگ، ساخت کارخانه‌های تولیدی متناسب با وظایف شهرداریها و فروش کالاها و مصالح تولیدی به‌عنوان راهکار درآمدهای پایدار پیشنهاد شد.
مدیریت مالی درآمدهای پایدار شامل سرمایهگذاری و اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها است. مناسب‌ترین منبع درآمدی در حوزه اقتصاد شهری را مي‌توان اصلاح ساختار نظام درآمد و منابع مالی شهرداریها دانست که زیربنای رشد اقتصادی را برای همه شهرداریها فراهم مي‌سازد و عواملي چون تشكیل یک صندوق ذخیره درآمدی شهرداری برای مواقع بحران اقتصادی، تدوین راه کارهای تسهیل اخذ عوارض عمومی، تعریف اخذ عوارض جدید از شهروندان نظیر عوارض پسماند، فضای سبز، توسعه معابر، جلب مشارکت شهروندان با انتشار اوراق مشارکت در توسعه فضاهای تفریحی، اصلاح ساختار سیستم تشخیص و وصول مالیات و ساخت کارخانه‌های تولیدی متناسب با وظایف شهرداریها و فروش کالاها و مصالح تولیدی و... مي‌تواند سبب کارآمدی این نظام گردد. این مقوله با یافته‌های رسولی (Rasouli, 2022) و ترنووسکی و همکاران (Trenovski et al., 2022) هم‌راستا است.
شهرداریها خود را محدود به مجموعه حداقلی از روش‌های کسب درآمد کرده و سعی می‌کنند با تنوع‌بخشی به آن راهکارها درآمد داشته باشند؛ ایجاد صنایع درآمدزا باعث می‌شود تا شهرها که به واسطه جایگاهی که در مقیاس منطقه‌ای و درونی و در مقیاس ملی دارند به یک وضعیت نسبی پایداری نزدیک شوند و شرایط متفاوتی را داشته باشند که این وضعیت در سطح ملی نیز باید در نظر گرفته شود. تحقق مدیریت پسماند و توسعه توریسم و گردشگری با رفتن به سمت مجموعه‌ای از ظرفیتهای بالقوه و بالفعلی است که هر شهرداری دارد و می‌تواند به‌وسیله این ظرفیت‌ها ادامه حیات بدهد؛ در این صورت می‌توان انتظار داشت که منبع درآمد پایداری برای شهر محقق شود. ممکن است شهری از نظر جلوه‌های طبیعی و ظرفیتهای رابطه با طبیعت دارای پتانسیل خاصی باشد که باید به‌منظور کسب درآمد روی آن با نگاه درآمدی و خدماتی بر گردشگری سلامت، اجرای طرح گردشگری فرهنگی، بازاریابی برای گردشگری سرمایهگذاری کرد. این مقوله با یافته‌های بهارادواج و همکاران (Bharadwaj et al., 2020) هم‌راستا است. حسینی‌خواه و همکاران (Hosseinikhah et al., 2022) نیز در پژوهش خود اذعان داشتند مهم‌ترین الگوریتم‌های خلاق استخراج‌شده جهت درآمدزایی پایدار شهرداری شهر یاسوج شامل مشارکت و سرمایهگذاری شهرداری از شرکتهای دانش‌بنیان و همچنین استارتآپها مبتنی بر راهبرد ساخت، بهره‌برداری و واگذاری11 است؛ مانند احداث پارکینگ طبقاتی، مجمع تجاری و... خواهد بود. بارتولاسی و همکاران (Bartolacci et al., 2018) دریافتند جمعآوری زباله جداگانه ممکن است بر عملکرد مالی شهرداریها تأثیر مثبت بگذارد؛ درحالی‌که گسترش سرزمینی شهرداریها بر سودآوری تأثیر منفی می‌گذارد. پیشنهاد می‌شود دولت در بحث جذب اعتبارات در شهرداریها به‌صورت مشارکت در پروژه‌ها اقدام نماید و هر شهرداری می‌تواند با تأمین اعتبار بودجه برای پروژه اقدام نماید و با حمایت دولت اقدام دارد. هچنین متأسفانه منابع ملی در پایان هر سال مالی تخصیص داده می‌شود که به‌نوعی موجبات تأخیر در انجام قرارداد در پروژه‌ها از سوی شهرداریها می‌گردد؛ لذا باتوجه‌به تورم جامعه و افزایش بی‌رویه قیمت مصالح و تصاعدی‌بودن قرارداد در پروژه، اگر دولت بتواند در ابتدای هر سال مالی، اعتبارات را طی موافقت‌نامه با شهرداریها انجام دهد به‌نوعی باعث کاهش هزینه و اجرای پروژه با تأخیر کم‌تر می‌شود و سرعت پروژه نیز افزایش پیدا می‌کند؛ ولیکن درصورتی‌که در اواخر سال مالی تخصیص داده شود به دلیل کمبود زمان و تعجیل در جذب اعتبارات به این موارد چندان توجه نمی‌گردد.
همچنین برای پژوهشهای آتی، پیشنهاد می‌شود که با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره، مؤلفه‌های معرفی‌شده در این پژوهش، رتبه‌بندی و وزن‌دهی شوند تا اولویت آن‌ها در برنامه‌ریزی مشخص شود. ارائه مدل تعاملی و ساختاری عوامل مؤثر بر درآمدهای پایدار در شهرداریها جهت پژوهشهای آینده پیشنهاد می‌شود. همچنین ارائه مدل ارزیابی نقش ایجاد صنایع درآمدزا بر درآمدهای پایدار شهرداریها نیز برای پژوهشهای آینده مورد پیشنهاد است.
6- تعارض منافع
هیچ‌گونه تعارض منافع در این پژوهش وجود ندارد.
7- منابع
Aghazadeh, M., Mirehei, M., Estelaji, A., & Tavakolan, A. (2020). A sustainable tourism-based income model for municipalities' (Using the meta-synthesis approach). Arid Regions Geographic Studies, 10(38), 71-93. [In Persian]
Agnesia, D. (2024). Optimizing Restaurant Tax Collection for Enhanced Regional Income and Fiscal Sustainability: A Case Study of Batam City. Indonesia Accounting Research Journal, 11(3), 184-193.
Aram, A., & Shahvazi, A. (2022). Analysis of Strategies for securing sustainable income sources in Metropolitan Tehran. Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 103-114. [In Persian]
Barsam, L., Moghani, B., & Khabazi, M. (2019). Evaluation of Municipals Funds And Feasibility of Sustainable Urban Resources (Case Study: Jiroft City). Geography and Human Relationships, 2(3), 181-203. [In Persian]
Bartolacci, F., Paolini, A., Quaranta, A. G., & Soverchia, M. (2018). Assessing factors that influence waste management financial sustainability. Waste management, 79, 571-579.
Beidaghi, A., Vatanparast, M. R., & Sadr Ara, M. (2022). Managers' money beliefs and financing attitudes. Advances in Finance and Investment, 3(9), 107-134. [In Persian]
Bharadwaj, B., Rai, R. K., & Nepal, M. (2020). Sustainable financing for municipal solid waste management in Nepal. Plos one, 15(8), e0231933.
Biitir, S. B., & Assiamah, J. K. (2015). Mobilising sustainable local government revenue in Ghana: modelling property rates and business taxes. Commonwealth Journal of Local Governance, (16/17), 224-241.
Conger, B., Dahlby, B., & McMillan, M. (2016). Municipal revenue generation and development in the Calgary and Edmonton Metropolitan Regions. SPP Research Papers, 9(39).
Danesh Jafari, D., Babajani, J., & Karimi Osbuei, S. (2014) Stability analysis of financial resources and income of Tehran municipality. Urban Economics and Management, 2(7), 15-34. [In Persian]
Eslambulchi, A., Emami, A., Jozei, N., & Maroufi, F. (2018). Prioritization of municipalities'strategies for sustainable income and financing resources. European Journal of Management and Marketing Studies, 3(1).
Faraji, A., Khodadadi, M., Nematpour, M., Abidizadegan, S., & Yazdani, H. R. (2021). Investigating the positive role of urban tourism in creating sustainable revenue opportunities in the municipalities of large-scale cities: the case of Iran. International Journal of Tourism Cities, 7(1), 177-199.
Feyzi Totkeleh, Z., Doostar, A., & Samsam Bozorgi, R. (2021). Investigating the sources of municipal revenue in order to provide a solution to increase sustainable revenue. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(18), 135-146. [In Persian]
Ghadami, M., Sayed Rezaei, M., & Azadi, S. (2013). A review on legal principle of municipality revenue sources with emphasis on tolls. Urban Structure and Function Studies, 1(4), 27-52. [In Persian]
Gholipor, R., Darvishzadeh, M., & Pirannejad, A. (2019). Identification of the Methods, Resources and Barriers of Achieving Sustainable Urban Income (Case Study: Urmia Municipality). Journal of Public Administration, 11(1), 151-178. [In Persian]
Hajilou, M., Mirehei, M., & Pileh Var, M. (2017). Studying Sustainable Revenue Sources of Municipalities (Case: Shabestar, East Azerbaijan Province). IUESA, 5(20), 1-22. [In Persian]
Hajilou, M., Mirehei, M., & Pilevar, M. (2019). Analysis of Municipalitys Revenue Sources, with an Emphasis on Sustaianable Revenues (Case Study: Qom City). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 14(3), 677-695. [In Persian]
Hasanzadeh, E., & Bahrami, B. (2021). Investigating the status of income generation mix to achieve sustainable income in the Municipality of Saqqez. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(16), 172-196. [In Persian]
Hendriks, C. J. (2018). Municipal financing for sustainable development: A case of South Africa. Local Economy, 33(7), 757-774.
Hosseinikhah, H., Mohamadidoost, S., & Sadeghi, A. (2022). An Explanation of Methods for Supplying Sustainable Municipal Finances with an Emphasis on Creative City: A Case Study on Yasouj Municipality. Urban Structure and Function Studies, 9(30), 97-126. [In Persian]
Jamrasi, D., Ghorbanpoor, H., & Salavatchi, M. (2022). Investigating the provision of sustainable income of municipalities for urban management. Geography and Human Relationships, 4(4), 223-241. [In Persian]
Jamshidi, A. R., Rahimi Sekkeravani, M., & Ahmadi Ghandomani, M. (2015). Sustainable revenues necessary for the development, construction, and dynamic and efficient management of Shiraz Municipality. Modern Urban Management, 3(8), 1-24. [In Persian]
Kazemi Laksar, H., Khavari Nasir Mahaleh, A., & Samsam Bozorgi, R. (2021). Assessing the sustainability of financial resources in municipalities. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(18), 199-208. [In Persian]
Maleki, S., Mansoorzadeh, A. M.,& Koushki, M. (2017). Presenting a model for stabilizing the income system and managing the development of Safiabad city. Urban Development Studies, 2(6), 75-94. [In Persian]
Maryami Yaghoubian, M., Najafi Moghaddam, A., Haghshenaskashani, F., & Nasrolahi, B. (2023). Designing paradigmatic model of investors' behavior at the capital market with an emphasis on local indicators. Advances in Finance and Investment, 4(3), 1-24. [In Persian]
Mesgari, S., Naimi Sadigh, A., Abdolshah, M. (2018). Investigating the factors affecting the income of municipalities and providing appropriate strategies for sustainable revenue. GeoRes, 33(2), 73-89. [In Persian]
Moloto, K. A., & Lethoko, M. X. (2018). Municipal financial viability and sustainability in South Africa: A case of Molemole local municipality, Limpopo Province, South Africa. In The 3rd Annual International Conference on Public Administration and Development Alternatives.
Mortazavie, K. (2017). Urban Economics and Sustainable Revenues. Social Research, 9(35), 146-180. [In Persian]
Negintaji, Z., Hoseini, H., & Hoseini, F. (2013). Sustainable Revenue, urban management challenges in realizing Vision 1404 (With an emphasis on revenues from investment and participation of citizens in Tehran). Urban Studies, 11(32), 197-210. [In Persian]
Puron-Cid, G., & Gil-Garcia, J. R. (2022). Are smart cities too expensive in the long term? Analyzing the effects of ICT infrastructure on municipal financial sustainability. Sustainability, 14(10), 6055-6077.
Rasouli, A. N. (2022). Providing solutions for securing sustainable urban revenue sources; Case study: Mahabad Municipality. Journal of Urban Design Studies and Urban Research, 5(18), 41-52. [In Persian]
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company.
Sefidrou, A. A., Mojtaba Zadeh, H., & Nadiri, M. (2023). Future studies of driving force on sustainable urban incomes in municipalities (Case study: District 22 of Tehran Metropolis). JFCV, 3(4), 1-15. [In Persian]
Shouri, M., & Noahdi, R. (2018). Sustainable Income Sources for Municipalities in Iran. Geography and Human Relationships, 1(3), 325-334. [In Persian]
Sohrabi, R., & Safari, A. (2019). Identification and ranking of the most important methods of stable incoming procurement of municipal by using MCDM techniques (Case study: Hamadan Municipalit. Urban Economics, 4(2), 91-110. [In Persian]
Trenovski, B., Merdzan, G., & Peovski, F. (2022). Municipal Revenue Determinants in the South-Eastern European Economy: Evidence from North Macedonia. Studia Regionalne i Lokalne, 1(87), 22-36.
Tsai, F. M., Bui, T. D., Tseng, M. L., & Wu, K. J. (2020). A causal municipal solid waste management model for sustainable cities in Vietnam under uncertainty: A comparison. Resources, Conservation and Recycling, 154, 104599.
Vossughi, F., Mozaffari, G., Papoli Yazdi, M. H., & Hataminejad, H. (2017). Proposal of Financing the Revenue System of Municipalities and Proposing a Framework (Case Study: Tehran Municipality). GeoRes, 31(4), 24-44. [In Persian]
Wällstedt, N., Grossi, G., & Almqvist, R. (2014). Organizational solutions for financial sustainability: A comparative case study from the Swedish municipalities. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 26(1), 181-218.
COPYRIGHTS © 2025 by the author. Published by Islamic Azad University, Esfarayen Branch. This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
|
[1] . Department of Public Administration, QaS.C., Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
[2] . Department of Management, Faculty of Economic and Administrative Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran. (Corresponding Author). aghajani@umz.ac.ir
[3] . Department of Public Administration, QaS.C., Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
[4] . Department of Mathematics and Statistics, QaS.C., Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
[5] . Department of Public Administration, QaS.C., Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
How to cite this paper: Kazemi, S., Aghajani, H., Jafari Kolarijani, S. A., Deiri, E., Shakki, M.. (2025). Presenting the model of sustainable incomes of municipalities by using metasynthesis. Advances in Finance and Investment, 6(1), 165-192. [In Persian]
https://doi.org/10.71729/afi.2025.1088635
[6] 1. گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
[7] 2. گروه مدیریت، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران. (نویسنده مسئول). aghajani@umz.ac.ir
[8] 3. گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
[9] . گروه ریاضیات و آمار، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
[10] . گروه مدیریت دولتی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
استناد: شبنم کاظمی، شبنم؛ آقاجانی، حسنعلی؛ جعفری کلاریجانی، سید احمد؛ دیری، عین‌الله؛ شکی، محمدحسن. (1404). ارائه مدل درآمدهای پایدار شهرداریها با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب. پیشرفت‌های مالی و سرمایهگذاری، 6(1). 192-165.
https://doi.org/10.71729/afi.2025.1088635
[11] . Build, Operate and Transfer (BOT)
