طراحی و تبیین الگوی ساختاری چابک‌سازی مالی فرایند زنجیره تأمین شرکت‌ها با رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری

محورهای موضوعی : مهندسی مالی

سید محمدرضا خلیل‌زاده ¹ (گروه حسابداری، واحد علی‌آبادکتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آبادکتول، ایران.)
پرویز سعیدی ² (گروه حسابداری، واحد علی‌آبادکتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آبادکتول، ایران.)
آرش نادریان ³ (گروه حسابداری، واحد علی‌آبادکتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آبادکتول، ایران.)
ابراهیم عباسی ⁴ (گروه حسابداری و مالی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/11/06 تاریخ پذیرش : 1401/06/01 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: مدل‌یابی معادلات ساختاری, فرایند زنجیره تأمین, چابک‌سازی مالی,

چکیده مقاله :

هدف: با پژوهش حاضر باهدف طراحی الگوی چابک‌سازی مالی فرایند زنجیره تأمین شرکت‌ها با رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری انجام شده است.روش‌شناسی پژوهش: روش پژوهش توصیفی- کاربردی و از نظر هدف نیز اکتشافی-کیفی است. جامعه آماری این پژوهش شامل، مدیران و کارشناسان و اساتید دانشگاهی بوده که تعداد نمونه‌ها بر اساس روش نمونه‌گیری کرجسی و مورگان 384 نفر انتخاب شده است. ابزار گردآوری اطلاعات به‌صورت پرسش‌نامه نیمه‌ساختاریافته بوده است. برای تعیین روایی پرسش‌نامه از رویکرد تحلیل محتوا و مصاحبه با خبرگان دانشگاهی و برای تعیین پایایی پرسش‌نامه هم از روش ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و همچنین برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تبیین الگوی پژوهش ابتدا از روش دلفی فازی برای یافتن گویه‌های مؤثر پژوهش حاضر استفاده گردید. سپس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی مرتبه اول، تحلیل عاملی مرتبه دوم و مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM) برای تعیین و تبیین الگوی نهایی پژوهش استفاده شده است.یافته‌ها: یافته‌های فرضیه اول این پژوهش نشان داد که بین شرایط علی و مقوله محوری رابطه معنی‌داری مثبت وجود دارد. نتیجه فرضیه دوم نیز رابطه معنی‌داری مثبت را بین عوامل زمینه‌ای و مقوله محوری نشان می‌دهد. نتیجه فرضیه سوم نشان داد که بین عوامل مداخله‌گر و مقوله محوری رابطه معنی‌داری مثبت وجود دارد. نتیجه فرضیه چهارم نشان داد که بین مقوله محوری و راهبردهای کلیدی رابطه معنی‌داری مثبت وجود دارد. در خصوص نتیجه فرضیه پنجم یافته‌ها نشان داد که بین راهبرد و پیامدهای مورد انتظار رابطه معنی‌داری مثبت وجود دارد.اصالت / ارزش افزوده علمی: باتوجه‌به نتایج حاصل در این پژوهش، می‌توان گفت که بر اساس هرکدام از عوامل درون‌سازمانی، فناورانه و انسانی در فرایند زنجیره تأمین شرکت‌های تجاری می‌توان به پیامدهای مورد انتظار الگوی چابک‌سازی مالی دست‌یافت.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The current study was conducted with the aim of designing a model of financial agility in the supply chain process of companies through the structural equation modeling approach.Methodology: The research method is descriptive-applied and exploratory-qualitative in terms of its purpose. The statistical population of this study included managers, business experts, and university professors. The sample included 384 participants who were selected based on Karjesi and Morgan sampling method. The data collection instrument was a semi-structured questionnaire. To determine the validity of the questionnaire, the content analysis approach and interviews with academic experts were used, and to determine the reliability of the questionnaire, both Cronbach's alpha coefficients and composite reliability were used. To analyze the data and explain the research model, first, the fuzzy Delphi method was used to find the effective items of the present study. Then, using exploratory factor analysis, first-order factor analysis, second-order factor analysis, and structural equation modeling (SEM) were used to determine and explain the final model.Findings: The findings of the first hypothesis of this study showed that there is a significant positive relationship between the causal conditions and the central category. The result of the second hypothesis showed a significant positive relationship between contextual factors and the central category. The result of the third hypothesis indicated that there is a significant positive relationship between the intervening factors and the central category. The result of the fourth hypothesis showed that there is a significant positive relationship between core category and key strategies. Regarding the result of the fifth hypothesis, the findings showed that there is a significant positive relationship between the strategy and the expected outcomes.Originality / Value: According to the results obtained in this study, it can be said that based on each of the intra-organizational, technological and human factors in the supply chain process of commercial companies, the expected outcomes of the financial agility model can be achieved.

منابع و مأخذ:

اسلامی مفیدآبادی، حسین؛ رهنمای رود پشتی، فریدون؛ وکیلی فرد، حمیدرضا؛ نیکومرام، هاشم؛ طبیبی، سیدجمال‌الدین. (1398). طراحی الگوی آمیختۀ تصمیمات مالی در راستای توسعۀ بازارهای مالی ایران (مورد مطالعه: بازار سرمایه ایران). دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 12(43)، 39-1.

اسلامی مفیدآبادی، حسین؛ وکیلی فرد، حمیدرضا؛ نیکومرام، هاشم؛ طبیبی، سید جمال‌الدین. (1399). طراحی الگوی تصمیمات مالی مشارکت کنندگان خرد وکلان نظام مالی در راستای توسعه بازارهای مالی ایران. دانش سرمایه‌گذاری، 9(36)، 179-143.

آقایی، میلاد؛ آقایی، رضا. (1393). ارائه الگوی مفهومی چابکی سازمانی. رشد فناوری، 10(39)، 43-37.

جوان کیانی، آرزو؛ محمد جعفری، مرجان. (1394). طراحی شاخص کلی کارایی زنجیره‌تأمین (OSCE) یک کارگاه تولیدی مبتنی بر مدل مرجع عملیات زنجیره‌تأمین (SCOR) و مدل تحلیل سلسله‌مراتبی، دومین کنفراس بین المللی مدیریت و مهندسی صنایع.

خلیل‌زاده، رضا؛ سعیدی، پرویز؛ نادریان، آرش؛ عباسی، ابراهیم. (1400). طراحی الگوی چابک‌سازی مالی فرایند زنجیره تأمین. تصمیم‌گیری و تحقیق در عملیات، 6(3)، 463-445.

رضایی دولت آبادی، حسین؛ مهرآذین، سمیرا. (1392). تحلیل نقش حسابداری مدیریت در ایجاد مزیت رقابتی برای سازمانها، در محیط‌های متغییر و پویا. حسابداری و منافع اجتماعی، 3(1)، 99-89.

صابری زنوزی اصل، رضا؛ حسن‌زاده، تورج. (1393). ارزیابی عملکرد زنجیره‌تأمین مدیریت شهری بر اساس مدل SCOR  مورد مطالعه: سامانه 137 یکی از مناطق شهرداری تهران، دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در عمران، معماری و مدیریت شهری.

صباغیان طوسی، امید؛ مرادی، زهرا؛ یزدانی، شهره. (1401). انتخاب الگوی بهینه تأثیر متغیرهای تأمین مالی خارجی بر اقلام تعهدی اختیاری در شرکت‌های با فرصت‌های سرمایه گذاری بالا و پایین. پیشرفت‌های مالی و سرمایه گذاری، 3(7)، 72-47.

فکورثقیه، امیرمحمد؛ الفت، لعیا؛ فیضی، کامران؛ امیری، مقصود. (1393). مدلی برای قابلیت ارتجاعی زنجیره تأمین برای رقابت‌پذیری درشرکت‌های خودروسازی ایران. مدیریت تولید و عملیات، 5(1)، 164-143.

فهیم، سعیده؛ حسنی، محمد؛ قلاوندی، حسن؛ قلعه‌ای، علیرضا. (1398). ارائه مدل چابک‌سازی سازمانی دانشگاه رازی کرمانشاه. چشم انداز مدیریت دولتی، 10(1)، 239-214.

قاسمی، قاسم؛ خدامی پور، احمد؛ شمس الدینی، کاظم. (1401). نقش عدم اطمینان سیاست‌های اقتصادی در ارتباط بین افشای داوطلبانۀ اطلاعات و عدم تقارن اطلاعاتی. پیشرفت‌های مالی و سرمایه گذاری، 3(6)، 52-31.

کریمی دستجردی، داود؛ اکبری جوکار، محمدرضا؛ فیض‌آبادی، جواد. (1388). توسعه و تبیین یک پیکربندی برای طبقه بندی زنجیره‌های تأمین با استفاده از رویکرد منبع محور در صنعت خودرو. مدیریت صنعتی، 1(2)، 138-121.

محمدی قمی، سیده سحر؛ حکمت، سیاوش؛ اسلامی، زهرا (1395). سیر پیشرفت فناوری های مالی و تأثیر آن بر آینده صنعت بانکداری: تحلیل استراتژیک. فصلنامه روند، 23(73)، 122-91.

معبودی، مهدی؛ جوانشیر، حسن؛ رشیدی، ابوسعید؛ ولی پور، پیمان. (1388). بررسی تأثیر به‌کارگیری مدیریت زنجیره تأمین بر رضایت مشتری در صنعت نساجی. مجله علمی پژوهشی علوم و تکنولوژی نساجی. 5(1)، 23-13.

مولوی، بهنام؛ اسماعیلیان، مجید؛ انصاری، رضا. (1392). ارائه روشی جهت اولویت‌بندی استراتژی‌های چابکی سازمان با استفاده از تکنیک تاپسیس و سیستم استنتاج فازی. مدیریت صنعتی، 5(1)، 138-123.

میرسپاسی، ناصر؛ فرشچی، شبنم. (1391). چابک سازی بانک‌ها و تهیه ابزاری برای سنجش میزان چابکی سازمانی در بانک‌های دولتی ایران (سنجش میزان آمادگی بانک صادرات ایران). آینده پژوهی مدیریت، 23(96)، 24-11.

Aghaee, M., Aghaee. R. (2013). Presenting a conceptual model of organizational agility. Technology Growth, 10(39), 37-43. [In Persian]

Altschuller, S., Gelb, D. S., & Henry, T. F. (2010). IT as a resource for competitive agility: an analysis of firm performance during industry turbulence. Journal of International Technology and Information Management, 19(1), 1.‌

Banker, R. D., Chang, H., Janakiraman, S. N., & Konstans, C. (2004). A balanced scorecard analysis of performance metrics. European Journal of Operational Research, 154(2), 423–436.

‌Beamon, B. M. (1998). Supply chain design and analysis: Models and Methods. International Journal of Production Economics, 55(3), 281–294.

‌Beath, C., & Ross, J. (2002). Beyond the Business Case: Strategic IT Investment (No. 323).‌

Beugré, C. D., & Das, N. (2013). Limited capital and new venture creation in emerging economies: A model of crowd-capitalism. SAM Advanced Management Journal, 78(3), 21.‌

Bhagwat, R., & Sharma, M. K. (2007). Performance measurement of supply chain management: A balanced scorecard approach. Computers & Industrial Engineering, 53(1), 43–62.

Bigliardi, B., & Bottani, E. (2010). Performance measurement in the food supply chain: a balanced scorecard approach. Facilities, 28(5/6), 249–260.

Bui, T. N. (2020). Supply chain finance, financial development and profitability of real estate firms in Vietnam. Uncertain Supply Chain Management, 37–42.

Burtch, G., Ghose, A., & Wattal, S. (2013). An Empirical Examination of the Antecedents and Consequences of Contribution Patterns in Crowd-Funded Markets. Information Systems Research, 24(3), 499–519.

Cai, S., Jun, M., & Yang, Z. (2009). Implementing supply chain information integration in China: The role of institutional forces and trust. Journal of Operations Management, 28(3), 257–268.

Calatayud, A., Mangan, J., & Christopher, M. (2018). The self-thinking Supply Chain. Supply Chain Management: An International Journal, 24(1).

‌Christopher, M. (2000). The agile supply chain. Industrial Marketing Management, 29(1), 37–44.

Dove, R. (2001). Response ability: the language, structure, and culture of the agile enterprise. J. Wiley.

‌Dyer, L., & Shafer, R. A. (1998). From Human Resource Strategy to Organizational Effectiveness: Lessons from Research on Organizational Agility. Ecommons.cornell.edu.

Eslami Mofid Abadi, H., Rahnamay Roodposhti, F., Vakilifard, H., NikooMaram, H., & Tabibi, S. (2019). The Pattern Design of Financial Decisions Mix of in the Development of Iranian Financial Markets (The case of Iranian capital market). Financial Knowledge of Securities Analysis, 12(43), 1-39. [In Persian]

Eslami Mofid Abadi, H., Vakilifard, H., Nikoomaram, H., & Tabibi, S. (2020). The Designing A model of Financial Decisions of Micro and Macro Financial Participations of financial system to Development Financial Markets in Iran. Journal of Investment Knowledge, 9(36), 143-179. [In Persian]

Fahim, S., Hasani, M., Ghalavandi, H., & Ghalaei, A. (2019). Presenting the model of Organizational Structure agility Razi University of Kermanshah. Public Administration Perspaective, 10(1), 214-239. [In Persian]

Fakoor Sagihe, A. M., Olfat, L., Feizi, K., & Amiri, M. (2014). A model of Supply chain resilience for competitiveness in Iranian automotive companies. Production and Operations Management, 5(1), 143-164. [In Persian]

Ghasemi, G., Khodamipour, A., & Shamsadini, K. (2022). The Role of economic policy uncertainty in the relationship between voluntary disclosure of information and information asymmetry. Advances in Finance and Investment, 3(6), 31-52. [In Persian]

‌Gligor, D. M., Holcomb, M. C., & Feizabadi, J. (2016). An exploration of the strategic antecedents of firm supply chain agility: The role of a firm's orientations. International Journal of Production Economics, 179, 24-34.

Gligor, D. M., Holcomb, M. C., & Stank, T. P. (2013). A Multidisciplinary Approach to Supply Chain Agility: Conceptualization and Scale Development. Journal of Business Logistics, 34(2), 94–108.

Goldman, S. L., Nagel, R. N., & Preiss, K. (1995). Agile competitors and virtual organizations: strategies for enriching the customer. Van Nostrand Reinhold, Cop.

Gunasekaran, A., Papadopoulos, T., Dubey, R., Wamba, S. F., Childe, S. J., Hazen, B., & Akter, S. (2017). Big data and predictive analytics for supply chain and organizational performance. Journal of Business Research, 70, 308–317.

‌Gunasekaran, A., Patel, C., & McGaughey, R. E. (2004). A framework for supply chain performance measurement. International Journal of Production Economics, 87(3), 333–347.

Gunasekaran, A., Patel, C., & Tirtiroglu, E. (2001). Performance measures and metrics in a supply chain environment. International Journal of Operations & Production Management, 21(1/2), 71–87.

Harland, C. M., Lamming, R. C., Zheng, J., & Johnsen, T. E. (2001). A Taxonomy of Supply Networks. The Journal of Supply Chain Management, 37(4), 21–27.

‌Hormozi, A. M. (2001). Agile manufacturing: the next logical step. Benchmarking: An International Journal, 8(2), 132–143.

Hsu, Y.-L., Lee, C.-H., & Kreng, V. B. (2010). The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications, 37(1), 419–425.

Jalalvand, F., Teimoury, E., Makui, A., Aryanezhad, M. B., & Jolai, F. (2011). A method to compare supply chains of an industry. Supply Chain Management: An International Journal, 16(2), 82–97.

Javan Kiani, A; Mohammad Jafari, M. (2014). The design of the general index of supply chain efficiency (OSCE) of a production workshop based on the reference model of supply chain operations (SCOR) and the hierarchical analysis model, the second international conference on management and industrial engineering.  [In Persian]

Karimi Dastjerd, D. I., Akbari Jokar, M. R., & Feizabadi, J. (2009). Developing a Configuration for Classifying Supply Chains Based on RBV in Automotive Industry. Industrial Management Journal, 1(2), 121-138. [In Persian]

Khlilzade, R., Saeidi, P., Naderian, A., & Abbasie, I. (2021). Designing a model for financial agility of supply chain process. Journal of Decisions and Operations Research, 6(3), 445-463. [In Persian]

Kidd, P. T. (1995). Agile manufacturing: forging new frontiers. Wokingham, England Addison-Wesley.

Loh, S. W. (2008). Supply chain performance and financial success of selected companies on bursa Malaysia (Doctoral dissertation, University of Malaya).‌

Lu, Y., & Ramamurthy, K. (Ram). (2011). Understanding the Link Between Information Technology Capability and Organizational Agility: An Empirical Examination. MIS Quarterly, 35(4), 931.

Lyytinen, K., & Rose, G. M. (2006). Information system development agility as organizational learning. European Journal of Information Systems, 15(2), 183–199.

Maboudi, M; Juanshir, H; Rashidi, A; Valipour, P. (2009). Investigating the effect of applying supply chain management on customer satisfaction in the textile industry. Scientific Research Journal of Textile Science and Technology. 5(1), 13-23. [In Persian]

Mathiassen, L., & Pries-Heje, J. (2006). Business agility and diffusion of information technology. European Journal of Information Systems, 15(2), 116–119.

Mirsepaci, N., & Farshchi, S. (2012). Agile development banking and providing an instrument for Measuring organizational agility in Iranian state-own banks. Future study Management, 23(96), 11-24. [In Persian]

Mohammadi Qomi, S; Hekmat, S; Eslami, Z (2015). The progress of financial technologies and its impact on the future of the banking industry: a strategic analysis. Trend Quarterly, 23(73), 91-122. [In Persian]

Molavi, B., Esmaelian, E., & Ansari, A. (2013). Proposing a New Approach for Prioritization of Organizational Agility Strategies Using FTOPSIS and Fuzzy Inference System. Industrial Management Journal, 5(1), 123-138. [In Persian]

Oliveira-Dias, D., Maqueira-Marín, J. M., & Moyano-Fuentes, J. (2022). The link between information and digital technologies of industry 4.0 and agile supply chain: Mapping current research and establishing new research avenues. Computers & Industrial Engineering, 167, 108000.

‌Otto, A., & Kotzab, H. (2003). Does supply chain management really pay? Six perspectives to measure the performance of managing a supply chain. European Journal of Operational Research, 144(2), 306–320.

Overby, E., Bharadwaj, A., & Sambamurthy, V. (2006). Enterprise agility and the enabling role of information technology. European Journal of Information Systems, 15(2), 120–131.

Ravichandran, T. (2018). Exploring the relationships between IT competence, innovation capacity and organizational agility. The Journal of Strategic Information Systems, 27(1), 22–42.

Rezaei Dolatabadi, H., Maher azin, S. (2013). Analyzing the role of management accounting in creating a competitive advantage for organizations in changing and dynamic environments. Journal of Accounting and Social Interests, 3(1), 89-99. [In Persian]

Roberts, N., & Grover, V. (2012). Investigating firm’s customer agility and firm performance: The importance of aligning sense and respond capabilities. Journal of Business Research, 65(5), 579–585.

Rowe, G., Wright, G., & Bolger, F. (1991). Delphi: A reevaluation of research and theory. Technological Forecasting and Social Change, 39(3), 235–251.

Sabaghiyan Toosi, O., Moradi, Z., & Yazdani, S. (2022). Selecting The Optimal Model For Impact of External Financing Variables on Voluntary Discretionary Accruals in Companies with High and Low Investment Opportunities. Advances in Finance and Investment, 3(7), 47-72. [In Persian]

Saberi Zanouzi Asl, R. Hassanzadeh, T. (2013). Evaluation of urban management supply chain performance based on the SCOR model studied: System 137, one of the districts of Tehran municipality, the second national conference of applied researches in civil engineering, architecture and urban management. [In Persian]

Sambamurthy, V., Bharadwaj, A., & Grover, V. (2003). Shaping Agility through Digital Options: Reconceptualizing the Role of Information Technology in Contemporary Firms. MIS Quarterly, 27(2), 237.

Seiler, A., Papanagnou, C., & Scarf, P. (2020). On the relationship between financial performance and position of businesses in supply chain networks. International Journal of Production Economics, 227, 107690.

Soni, G., & Kodali, R. (2010). Internal benchmarking for assessment of supply chain performance. Benchmarking: An International Journal, 17(1), 44–76.

Stewart, G. (1995). Supply chain performance benchmarking study reveals keys to supply chain excellence. Logistics Information Management, 8(2), 38–44.

Swafford, P. M., Ghosh, S., & Murthy, N. (2008). Achieving supply chain agility through IT integration and flexibility. International Journal of Production Economics, 116(2), 288–297.

‌Tallon, P. P., & Pinsonneault, A. (2011). Competing Perspectives on the Link Between Strategic Information Technology Alignment and Organizational Agility: Insights from a Mediation Model. MIS Quarterly, 35(2), 463-486.

‌Tapscott, D., Ticoll, D., & Lowy, A. (2000). Digital capital. Ubiquity, 2000(May), 3.

Tarafdar, M., & Qrunfleh, S. (2017). Agile supply chain strategy and supply chain performance: complementary roles of supply chain practices and information systems capability for agility. International Journal of Production Research, 55(4), 925–938.

Tsai, L.-C., Zhang, R., & Zhao, C. (2020). Can international supply chain induce a return premium? Evidence from U.S. leading high-technology firms and Taiwan stock market. Finance Research Letters, 32, 101088.

Um, K.-H., & Kim, S.-M. (2019). The effects of supply chain collaboration on performance and transaction cost advantage: The moderation and nonlinear effects of governance mechanisms. International Journal of Production Economics, 217, 97–111.

‌Van Oosterhout, M., Waarts, E., & van Hillegersberg, J. (2006). Change factors requiring agility and implications for IT. European Journal of Information Systems, 15(2), 132–145.

Wagner, S. M., & Kemmerling, R. (2014). Supply chain management executives in corporate upper echelons. Journal of Purchasing and Supply Management, 20(3), 156–166.

‌Wagner, S. M., Grosse-Ruyken, P. T., & Erhun, F. (2012). The link between supply chain fit and financial performance of the firm. Journal of Operations Management, 30(4), 340–353.

Weill, P., Subramani, M., & Broadbent, M. (2002). IT Infrastructure for Strategic Agility. SSRN Electronic Journal.

Wheeler, B. C. (2002). NEBIC: A Dynamic Capabilities Theory for Assessing Net-Enablement. Information Systems Research, 13(2), 125–146.

Wisner, P. (2011). Linking supply chain performance to a firm’s financial performance. Supply chain management review.‌

Yusuf, Y. Y., Gunasekaran, A., Adeleye, E. O., & Sivayoganathan, K. (2004). Agile supply chain capabilities: Determinants of competitive objectives. European Journal of Operational Research, 159(2), 379–392.