تجزیه و تحلیل همبستگی، رگرسیون و علیت عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام کلزا (Brassica napus L.)

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

ذبیح‌اله هاشمی ¹ , احمدرضا گل پرور ² , محمد رسولی ³

1 - کارشناس ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان

تاریخ دریافت : 1394/09/12 تاریخ پذیرش : 1394/09/12 تاریخ انتشار : 1387/06/01

کلید واژه: تجزیه علیت, رگرسیون گام به گام, کلزا, تجزیه همبستگی, انتخاب غیرمستقیم,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی روابط بین صفات مختلف با عملکرد دانه و تعیین بهترین شاخص‌های انتخاب غیرمستقیم در زمینه بهبود ژنتیکی عملکرد دانه در ارقام کلزا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بر روی 17 رقم از گونه .Brassica napus L و با سه تکرار صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب همبستگی برای عملکرد دانه نشان داد این صفت دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با صفات تعداد روز از کاشت تا ساقه‌دهی، تعداد روز از کاشت تا پایان گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن دانه و عملکرد روغن بود. تجزیه رگرسیون گام به گام صفت عملکرد دانه گیاه به عنوان متغییر وابسته و سایر صفات به عنوان متغییرهای مستقل حاکی از توجیه 9/98 درصد از تغییرات این صفت توسط صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد روز از کاشت تا شروع گلدهی و تعداد دانه در غلاف بود. نتایج تجزیه علیت بر روی کلیه صفاتی که دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه بودند حاکی از کارآئی بالای صفات وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، روز تا ساقه‌دهی و تعداد دانه در غلاف به عنوان معیارهای انتخاب غیرمستقیم در بهبود ژنتیکی این صفت در ارقام کلزا به خصوص در نسل های مقدماتی برنامه‌های اصلاحی بود.

چکیده انگلیسی:

     In order to assessment of relationship among grain yield and different traits and determination of the best indirect selection criteria for genetic improvement of grain yield in canola a randomized complete block design with three replications was conducted using 17 cultivars. Correlation coefficient analysis of grain yield showed positive and significant relationship between selected trait with traits days to shooting, days from planting to full flowering, plant height, number of grain/pod, 1000 grains weight, biological yield, harvest index, grain oil percent and oil yiel. Step-wise regression of grain yield as dependent variable and the other traits as independent variables revealed that 98.9% of variation exists in grain yield accounted for by the traits biological yield, harvest index, days to flowering initiation and number of grain/pod. Path analysis for grain yield based on traits that correlated positively and significantly with this trait designed high efficiency of traits 1000 seeds weight, biological yield, harvest index, days to shooting and number of grain/pod as indirect selection criteria for genetic improvement of this trait in canola cultivars especially in early generations of breeding programs.

منابع و مأخذ:

1- باقری، ح. ر.، صفری، س.، حیدریان، ع. و یوسفیان، ز. 1386. بررسی روابط بین صفات و تجزیه ضرایب مسیر برای عملکرد دانه و روغن ارقام کلزا. مجموعه مقالات اولین سمپوزیوم کلزا و روغن کانولا. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. 300 صفحه.

2- فرهودی، ر.، کوچک‌پور، م.، و صفاهانی لنگرودی، ع. ر. 1386. بررسی مکانیسم‌های تحمل به شوری در سه رقم کلزا. مجموعه مقالات اولین سمپوزیوم کلزا و روغن کانولا. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. 300 صفحه.

3-Agrama, H. A. S. 1996. Sequential path analysis of grain yield and its components in maize. Plant Breeding. 115: 343-346.

4-Algan, N. and Aygün, H. 2001. Correlation between yield and yield components in some winter rape genotypes. In Turkish. The journal of Ege University.  Agricultural Faculty. 38 (1): 9-15.

5-Board, J. E., Kang, M. S. and Harville, B. G. 1997. Path analysis identify indirect selection criteria for yield of late planted soybean. Crop Sci. 37: 879-884.

6-Çalışkan, M. E., Mert, A., Mert, M. and İşler, N. 1998. Important agronomic characters of some rapeseed cultivars and effects of these characters on yield formation in Hatay ecological conditions. J. Agricultural Faculty MKU. 3 (2): 127-142.

7-Dawari, N. H  and Luthra, O.  P. 1991. Character association studies under high and low environments in wheat (Triticum aestivum L.). Indian. J. Agric. Res. 25: 68-72.

8-Dewey, D. R. and Lu., K. H. 1959. A correlation and path-coefficient analysis of components of crested wheat-grass and production. Agron. J. 51: 515-518.

9-Farshadfar, E., Galiba, G., Kozsegi, B.  and Sutka, J. 1993. Some aspects of the genetic analysis of drought tolerance in wheat. Cereal Research Communications. 21: 323-330.

10- Fathi, G. S., Siadat, A.  and Hemaiaty, S. S. 2003. Effect of sowing date on yield and yield components of three oilseed rape varieties. Acta. Agronomica. Hungarica. 51: 249-255.

11-Li, C. C. 1956. The concept of path coefficient and its impact on population genetics. Biometrics.12:190-210.

12-Özer, H., Oral, E.  and Doğru, Ü. 1999. Relationships between yield and yield components on currently improved spring rapeseed cultivars. Tr. J.of Agriculture and Forestry. 23: 603-609.

13-Rai, M., Kerkhi, S. A., Nagvi, P. A., Pandy, S.  and Vashishta, A. K. 1993. Path analysis for quality components in linseed (Linum usitatissimum L.). Indian. J. Genet. 53 (4): 381-386.

14-Rao, C. S., Rao, A. V.  and Prasad, A.  S.  R. 1991.  Effect of inadmissible paths in path analysis. Indian. J. Agric. Sci. 61: 471-475.

15-Sheikh, F. A., Rather, A. G. and Wani, S. A. 1999. Genetic variability and inter-relationship in Toria (Brassica campestris L. var. Toria). Advances in Plant Sciences. 12 (1):139-143.

16-Tang, Z. L., Li, J. K., Zhang, X. K., Chen, L and wang, R. 1997. Genetic variation of yellow-seeded rapeseed lines (Brassica napus L.)) from different genetic sources. Plant breeding. 116: 471-474.

17-Yap, T. C. and Harvey, B. L. 1972. Inheritance of yield components and morpho-physiological traits in barley (Hordeum vulgare L.). Crop Sci. 12: 283-286.