بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد بادرشبو ( Dracocephalum moldavica L) .سطوح مصرف نیتروژن و عناصر کم مصرف

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

اسمعیل آبکار ¹ (دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران)
اسمعیل نبی زاده ² (استادیار، دانشکده کشاورزی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران)
محسن رشدی ³ (دانشیار، دانشکده کشاورزی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/06/22 تاریخ پذیرش : 1398/07/29 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: روی, آهن, بادرشبو, درصداسانس, ماده تر,

چکیده مقاله :

به منظوربررسی خصوصیات زراعی و عملکرد بادرشبو سطوح مصرف نیتروژن و عناصر آهن، بور و روی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های 1395 و 1396 در شهرستان خوی اجرا گردید. فاکتور اول شامل سه سطح مصرف کود نیتروژن به ترتیب قبل از کاشت، نصف قبل از کاشت و نصف یک ماه بعد کاشت، یک سوم قبل از کاشت و یک سوم یک ماه بعد از کاشت و یک سوم 45 روز بعد از کاشت و فاکتور دوم نیز مصرف عناصر کم مصرف در پنج سطح شامل تیمارهای عدم مصرف، آهن با بور، آهن با روی بور با روی، آهن با بور و روی بترتیب غلظت2،2 و 3درهزاربود. طبق نتایج حاصله افزایش رشد و عملکرد با کاربرد کودها مشاهده گردید، به طوری که بیشترین ارتفاع بوته 3/70 سانتی متر طی دو مرحله، تعداد شاخه های جانبی 4/6 شاخه، عملکرد ماده تر80/10805 کیلوگرم در هکتار، عملکرد ماده خشک 80/2898 کیلوگرم در هکتار طی سه مرحله، درصد اسانس 59/0 % و عملکرد اسانس 33/16 کیلوگرم در هکتار در تیمار مصرف نیتروژن طی دو مرحله و عناصر کم مصرف آهن، بور و روی مشاهده گردید. اگر چه تیمار دوم مصرف نیتروژن همراه با مصرف عناصر ریزمغذی بور و روی بیشترین درصد اسانس 59/0 % را به خود اختصاص داده است اما مصرف سایر عناصر ریزمغذی نیز باعث افزایش درصد اسانس شده است. در ضمن بالاترین عملکرد ماده تر در تیمار مصرف نیتروژن طی سه مرحله به میزان 10805/7کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

چکیده انگلیسی:

ضFor evaluation of agronomical characteristics and dragonhead yield in different levels of nitrogen and microelements spraying (Fe, B, Zn). Expermental was conducted in factorial in the based of randomized complete block design with three replications in 3 km west Khoy city at 2016 and 2017. The first one consisted of three levels of recommended nitrogen fertilization, respectively, before planting, half before planting and half a month later planting, one third before planting and one-third one month after planting, and one-third 45 days after planting and the second factor was the use of low-level elements in five levels including non-consuming treatments, iron with boron, iron with zinc boron, zinc. Acoording to the results, growth and yield increase was observed using fertilizers, so that the highest plant height was 70.30 cm in two stages the number of external branches was 6.6, the yield of 10805 kg / kg per capita, dry matter yield of 828.88 kg / ha in three stages, essential oil percentage of 59/0% and essential oil yield of 16.33 kg / ha in nitrogen application in two stages and low iron, boron and was observed. Although the second treatment of nitrogen (half before planting and half after sowing) combined with the of boron and zinc micronutrients, the highest percentage of essential oil was 59.5%, but the consumption of other micronutrients also increased the essential oil content. Meanwhile, the highest material yield of nitrogen in nitrogen application was obtained at 1080.77 kg / ha during three stages.

منابع و مأخذ:

امیدبیگی، ر. 1374. رهیافت­های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول، انتشارات فکرروز. 215 صفحه.

امیدبیگی، ر. 1384. تولید فرآوری گیاهان دارویی. انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. 347 صفحه

باقری، م.، ا. گلپور.، ا. شیوانی زاده.، ح. زینلی و م. جعفرپور. 1387. بررسی اثرات تاریخ کاشت و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی در شرایط اصفهان. مجله پژوهش در علوم کشاورزی. 4 (1): 40- 29.

پشت دار، ع.، ر. ابدالی مشهدی.، س. ع. سیادت و ع. بخشنده. 1395. اثر نوع و میزان کود نیتروژن، بر عملکرد و کارایی مصرف آب و نیتروژن در نعناع فلفلی. مجله علوم زراعی ایران. 18 (1): 31- 14.

پیرزاد، ع.، پ. طوسی و ر. درویش­زاده. 1392. اثر محلول­پاشی عناصر آهن و روی بر صفات گیاهی و میزان اسانس آنیسون (Pimpinella anisum L.). مجله علوم زراعی ایران. 15 (1): 23- 12.

جعفری، ف.، ا. گلچین و س. شفیعی.1392 . تأثیر کاربرد نیتروژن و محلول­پاشی آمینو­ کلات ­آهن بر عملکرد و شاخص­های رشد گیاه دارویی شوید (Anethum graveolans L.). علوم و فنون کشت­های گلخانه­ای. 5 (17): 12- 1.

چهره­گشا، ع. 1393. ارزیابی تأثیر کودهای زیستی نیتروژن، آهن، روی و ساکاروز بر عملکرد و میزان اسانس بادرشبو. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی. 65 صفحه.

چیت­ساز، م.، ف. نجات­زاده و ا. ابراهیم­زادگان. 1395. بررسی تأثیر آبیاری و تغذیه روی بر رشد و میزان عملکرد اسانس­گیاه دارویی نعناع فلفلی.­ مجله تازه­های بیوتکنولوژی سلولی و مولکولی. 6 (23): 46- 39.

حسنی، ع. 1385. بررسی تأثیر کم­آبی بر رشد، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی بادرشبو. فصل­نامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 22 (3): 261-256.

حیدری، ن.، ک. مشایخی و ب. کامکار. 1390. اثر محلول­پاشی عنصر بور و ساکارز روی خصوصیات کمی و کیفی بوته­های گوجه­فرنگی رقم سوپرا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. 85 صفحه.

خیراندیش، ا.، م. رشدی و س. یوسف زاده. 1394. مطالعه تأثیر سطوح تنش خشکی و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی بادرشبو. مجله تولید گیاهان زراعی. 9 (1): 125- 109.

درزی، م. ر. 1386. بررسی تأثیر کاربرد کودهای زیستی برعملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی رازیانه به منظور دستیابی به یک سیستم زراعتی پایدار. رساله­ دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. 165 صفحه.

رحیم­زاده، س.، ی. سهرابی.، غ. حیدری.، ع. ر. عیوضی و س. طاهر حسینی. 1392. تأثیر کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی بر جذب عناصر پر مصرف، کم مصرف و درصد اسانس در گیاه دارویی بادرشبو. مجله پژوهش­های زراعی ایران. 11 (1): 190- 179.

زینلی، ح.، ح. حسینی و م. شیرزادی. 1393. بررسی اثرات کود نیتروژن و زمان برداشت بر روی صفات زراعی، اسانس و منتول نعناع فلفلی. دو ماهنامه گیاهان دارویی و معطر ایران. 3 (3): 495- 486.

سیلیسپور، م. 1388. بررسی اثرات مصرف عناصر آهن و روی در خصوصیات کمی و کیفی گندم آبی و تعیین حد بحرانی آن­ها در خاک­های رشت و ورامین. مجله پژوهش و سازندگی زراعت و باغبانی. 76: 124.

شعبان­زاده، ش. و م. گلوی. 1390. تأثیر محلول­پاشی عناصر ریزمغذی و دور آبیاری بر ویژگی­های زراعی و عملکرد سیاه­دانه. مجله تنش­های محیطی در علوم زراعی. 4 (1): 9- 1.

صفرعلیزاده، ا. 1390. بررسی­ تأثیر ­کودهای آلی بر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد اسانس دانه بادرشبو. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی. 104 صفحه.

صفی­خانی، ف. 1386. تأثیر تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو تحت شرایط مزرعه. رساله دکتری زراعت. دانشگاه رامین اهواز. صفحه 241- 235.

عباس­زاده، ب. 1384. تأثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و روش­های مصرف آن بر میزان اسانس گیاه بادرنجبویه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. 92 صفحه.

علیزاده سهرابی، ع.، ا. شریفی­عاشور­آبادی.، ا. ح. شیرانی­راد.، ا. ر. ولدآبادی.، ا. آبادی­فراهانی و ب. عباس­زاده. 1386. تأثیر مقادیر و روش­های مختلف مصرف نیتروژن بر تعدادی از ویژگی­های کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه. فصل­نامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 23 (3): 431- 416.

کامکار، ب.، ع. ر. صفاهانی لنگرودی و ر. محمدی. 1390. کاربرد مواد معدنی در تغذیه گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 500 صفحه.

کوچکی، ع. و غ. ح. سرمدنیا. 1386. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 400 صفحه.

گرگینی شبانکاره، ح.، م. ر. اصغری پور و ب. فاخری. 1394. ارزیابی اثر کودهای زیستی بر شاخص­های رشد و اسانس بادرشبو تحت تنش کم آبی. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی. 23: 194- 185.

مظفریان، و. 1386. فرهنگ نامه گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 392 صفحه.

یارنیا، م. 1390. فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات دانشگاه آزاد تبریز. 458 صفحه.

یوسف زاده، س.، س. مدرس ثانوی.، ف. سفید کن.، ا. اصغرزاده.، ا. قلاوند.، م. رشدی و ا. صفرزاده. 1392. تأثیر کود بیولوژیک، آزوکمپوست و نیتروژن بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی بادرشبو در دو منطقه کشور. فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 29 (2): 459- 438.

Abd El-Wahab, M. A. 2008. Effect some trace elements on growth, yield and chemical constituents of Trachyspermum ammi L. (Ajowan) plants under Sina conditions. Res. J. of Agric. and Biol. Sci. 4 (6): 717- 724.

Asad, A and R. Rafique. 2000. Effect of zinc, copper, iron and manganese on the yield components of when in Tehsil Peshawar. Pakistan J. Biology. szi. 3 (10): 1615- 1620.                                                                                                            

Azzaz, N. A., E. Massan and E. H. Hamad. 2009. The chemical constituent and vegetative and yielding characteristics of fennel plants treated with organic and bio-fertilizer instead of mineral fertilizer. Aust. J. of Basic and Applied Sci. 3: 579- 587.

Fageria, N. K., V. C. Baligar., and R. P. Clark. 2002. Micronutrients in crop production. Adv. Agron. 77: 185- 268.

Fageria, N. K., N. A. Slaton., and V. C. Baligar. 2003. Nutrient management for improving lowland rice productivity and sustainability. Adv. Agron. 80: 63- 152.

Franz, Ch. 1983. Nutrient and water management for medicinal and aromatic plants. Acta Hort. 132: 203- 216.

Huber, D. M., and I. A. Thompson. 2007. Nitrogen and plant disease. In: Mineral nutrition and plant disease, L. E. Datnoff., W. H. Elmer., and D. M. Huber. Eds., 31- 44. St. Paul. MN: The American Phytopathological Society. 

Norozpoor, O and P. Rezvani Mogaddam. 2005. Effect of different in irrigation intervals and plant density on yield component of blank cumin (Nigella sativa). Iranian J. Field Crops. Res. 3: 305- 315.

Sell, C. S. 2003. A Fragrant Introduction to Terpenoid Chemistry. The Royal Society of Chemistry, Thomas Graham House, Science Park, Milton Road, Cambridge, UK. 410 Pp.

Youssef, A. A., A. E. Edris and A. M. Gomaa. 2004. A comparative study between some plant growth regulators and certain growth hormons producing microorganisms on growth and essential oil composition of salvia officinalis L. Plant Annals of Agric. Sci. 49: 299- 311.

Zhao, J. 2006. The effect of nitrogen fertilization on spearmint. J. Essential oil Res. 18: 452- 455.