تأثیر تنش خشکی انتهای فصل بر مصرف آب، رشد و عملکرد نخود (Cicer arietinum L.)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

علیرضا نه بندانی ¹ , افشین سلطانی ² , پریسا درویشی راد ³

1 - دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 - دانش آموخته دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

تاریخ دریافت : 1393/08/26 تاریخ پذیرش : 1393/10/15 تاریخ انتشار : 1394/10/11

کلید واژه: تاریخ کشت, ماده خشک, سطح برگ, تنش رطوبتی,

چکیده مقاله :

اکثر کشورهای تولیدکننده نخود از جمله ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار داشته و تنش خشکی در آخر فصل در زمان تشکیل غلاف و پر شدن دانه از مهم ترین عوامل محدودکننده عملکرد این گیاه است. به منظور بررسی تاثیر زمان شروع تنش خشکی انتهای فصل بر نخود، آزمایشی فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با چهار تکرار اجرا شد. تیمارها شامل دو تاریخ کشت 15 دی ماه و 27 بهمن ماه و سه سطح زمان شروع خشکی انتهای فصل در زمان گلدهی، 10 و 20 روز پس از شروع گلدهی و تیمار شاهد با آبیاری مناسب بودند. نتایج آزمایش نشان داد که وقوع خشکی انتهای فصل در مراحل گلدهی و 10 و 20 روز پس از گلدهی به ترتیب سبب کاهش 36، 24 و 15 درصد در آب مصرفی و 31، 23 و 10 درصد در ماده خشک تجمعی نسبت به تیمار شاهد شد. در مجموع در تاریخ کشت اول، وقوع خشکی انتهای فصل در مراحل گلدهی و 10 و 20 روز پس از گلدهی به ترتیب سبب کاهش 79، 71 و 7 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد شد و در تاریخ کشت دوم، وقوع خشکی انتهای فصل در مراحل گلدهی و 10 و 20 روز پس از گلدهی به ترتیب سبب کاهش 57، 57 و 42 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد شد. بنابراین، تاریخ کشت مطلوب و آبیاری تکمیلی در مراحل زایشی می‌تواند گزینه مدیریتی برای کاهش جنبه‌های منفی خشکی انتهای فصل باشد.

چکیده انگلیسی:

Most producing countries chickpea (Cicer arietinum L.), including Iran, are located in arid and semi-arid environments and terminal drought, drought stress in during pod formation and grain filling of the most important factors limiting the yield of the plant is considered. In order to examine the effect of the time of beginning terminal drought of chickpea, a factorial experiment based on randomized complete blocks design with four replication was conducted under greenhouse conditions at the Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran. Treatments consisted of two planting dates (5 Jan and 16 Feb 2004) and the time of beginning of terminal drought (at flowering and 10 and 20 days after flowering and a well-watered treatment (control). Occurrence of terminal drought at flowering and 10 and 20 days later reduced water use by 36, 24 and 15%, respectively, and dry matter production by 31, 23 and 10%, respectively. In the first sowing date, beginning terminal drought at flowering and 10 and 20 days later resulted in 79, 71 and 7% reduction in grain yield, respectively. In the second sowing date, the reductions were 57, 57 and 42%, respectively. So, optimal sowing date and supplementary irrigation at reproductive stages could be a great management option to decrease the negative aspects terminal drought stress.