بررسی تاثیر سطوح مختلف کود فسفاته و باکتری‌های محرک رشد گیاه بر فراهمی برخی عناصر غدایی و شاخص های عملکردی گندم

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

رویا بابایی ¹ , محمد میرزایی حیدری ² , مسعود بازگیر ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
2 - استادیار گروه مهندسی زراعت و اصلاح نباتات، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
3 - استادیار گروه مهندسی زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

تاریخ دریافت : 1395/05/11 تاریخ پذیرش : 1396/05/08 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: ازتوباکتر, گندم, سودوموناس, تلقیح, کود فسفاته,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تاثیر سطوح کود فسفاته و باکتری‌های محرک رشد گیاه بر دسترسی به عناصر غذایی و عملکرد گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در زمینی واقع در شهرستان ایوان استان ایلام اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش عبارت‌اند از پنج سطح کود فسفره (شاهد، 25، 50، 75 و 100 کیلوگرم کود فسفاته در هکتار) و تلقیح بذر با باکتری (T) در چهار سطح: (عدم تلقیح (تیمار شاهد)، تلقیح بذر با ازتوباکتر، تلقیح بذر با سودوموناس، تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس) می‌باشد. نتایج نشان داد که تیمار 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفره همراه با تلقیح بذر با ازتوباکتر و سودوموناس بالاترین تاثیر را در افزایش رشد و عملکرد و اجزای عملکرد گندم پاییزه نشان داد. مقدار نیتروژن دانه گندم با تلقیح بذر ازتوباکتر به صورت معنی‌داری افزایش یافت و به همین دلیل میزان پروتئین دانه نیز افزایش نشان داد. تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد ازتوباکتر و سودوموناس در سطح چهارم کود فسفاته منجر به افزایش 5/43 درصدی نیتروژن دانه و 7/62 درصدی فسفر دانه نسبت به سطح شاهد عدم تلقیح و سطح صفر کود فسفاته گردید. از بین تیمارها، اکثرا تیمار کود تلقیح کود زیستی ازتوباکتر و سودوموناس همراه با 100 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفات بیشترین تاثیر را در افزایش صفات اندازه‌گیری شده این گیاه داشت. اگرچه با افزایش سطوح کود شیمیایی صفات مورد مطالعه افزایش یافت ولی زمانی که از کودهای زیستی همراه با شیمیایی استفاده شد، این افزایش بیشتر بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effect of plant growth promoting bacteria and phosphate fertilizers levels on nutrient availability and yield of wheat, an experiment was conducted as factorial based on completely randomized block design in three replications in a fielf located in Eyvan town, Ilam province. Studied factors include five levels of phosphorous fertilizer (control, 25, 50, 75 and 100 kg/ha phosphate fertilizer) and seed inoculation with bacteria at four levels (no-inoculation (Control), inoculation with Azotobacter, inoculation with Pseudomonas, and inoculation with Azotobacter and Pseudomonas. Results showed that 100 kg P/ha along with seed inoculation with Azotobacter and Pseudomonas showed greatest effect on increase in growth and yield and yield components of autumn wheat. Wheat grain nitrogen content significantly increased by inoculation with Azotobacter and therefore protein content of grain and consequently grain quality increased as well. Seed inoculation with plant growth promoting bacteria at 4th phosphate fertilizer level resulted to increase in grain N and P by 43.5 and 62.7 percent, respectively. Results showed that all fertilizer treatments increased wheat yield compared to control which of them 100 kg/ha P treatment along with inoculation with Azotobacter and Pseudomonas resulted in highest impact on studied growth parameters. Though by increasing P phosphorus level, studied traits increased as well, but the effect was more when applied with biological fertilizers.

منابع و مأخذ:

احتشامی، م. ر. آقا علیخانی، م. چایی چی، م. ر. و ک. خاوازی. ١٣٨٤. تاثیر کودهای زیستی فسفاته بر خواص کمی و کیفی ذرت دانه ای (سینگل کراس٧٠٤) در شرایط کم آبی. نشریه علوم گیاهان زراعی ایران. دوره٤٠، شماره١.

امامی، ع. 1375. روشهای تجزیه گیاه (جلد اول). نشریه شماره 982، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، وزارت کشاورزی، تهران.

بخشائی، س.، ح. رضوانی مقدم و م. گلدانی. 1393. تاثیر کود زیستی نیتروکسین و سطوح مختلف کود شیمیایی نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم. نشریه پژوهشهای زراعی ایران. جلد 12 ، شماره 3: 368-360.

توحیدی مقدم، ح.، ر.ف. قوشچی، ا. حمیدی و پ. کسرایی. 1387. تاثیر کاربرد کود های زیستی بر خصوصیات کمی و کیفی سویای رقم ویلیامز، فصل نامه دانش کشاورزی ایران. جلد 18، شماره 2:  216-205 .

حکم علیپور، س. و ر. سید شریفی. 1389. تاثیر تراکم بوته و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد، کارایی مصرف کود و روند رشد ذرت. مجله دانـش  کشاورزی. جلد 20، شماره 2: 125-132.

خاوازی، ک.، ه. اسدی رحمانی و م. ج. ملکوتی. 1384. ضرورت تولید صنعتی کودهای زیستی در کشور. مجموعه مقالات. انتشارات سنا. 420 ص.

اسدی رحمانی، ه.، ک. خاوازی، ف. نورقلی پور و ا. اوتادی. 1384. بررسی تاثیر سویه­‌های ریزوبیومی بومی خاکهای ایران بر عملکرد و خصوصیات کیفی لوبیا. مجله پژوهشهای خاک، جلد 19، شماره 2: 223-215.

درزی، م. ت.، ا. قلاوند، ف. رجالی و ف. سفید کن. 1385. بررسی کاربرد کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgar Mill.). فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی. جلد 22، شماره 4: 292-276.

درزی، م.، ا. قلاوند و ف. رجالی. 1388. تأثیر مصرف کود های زیستی بر روی جذب عناصر N،P ، K و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.). فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 25، شماره 1: 19-1.

درزی، م.، ا. قلاوند و رجالی ف. 1387. بررسی اثر کاربرد میکوریزا، ورمیکمپوست و کود فسفات زیستی بر گلدهی، عملکرد بیولوژیک و همزیستی ریشه، درگیاه دارویی رازیانه. مجله علوم زراعی ایران،  جلد 10، شماره1 :109 – 88.

راثی­پور، ل. و ن. علی­اصغر­زاده. 1386. اثرات متقابل باکتری­های سودوموناس فلورسنس و Bradyrhizobiom japanicum بر شاخص های رشد، غده بندی و جذب برخی عناصر غذایی در سویا. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 11، شماره 4: 63-53.

کشاورز افشار ر.، م. ر. چائیچی، ع. علیپور­جهانگیری، م. انصاری جوینی، ح. مقدم، م. ر. احتشامی و ک. خاوازی. 1390. تاثیر محلول پاشی باکتریهای محرک رشد گیاه بر عملکرد علوفه دانه سورگوم علوفه­ای رقم اسپیدفید. مجله علوم گیاهان زراعی، جلد 42، شماره 3: 584-575.

ملکوتی، م. ج. و م. همایی. 1373. حاصلخیزی خاک در مناطق خشک، مشکلات و راهکارها. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. 722 صفحه.

موسوی، س. ک.، م. فیضیان و ا. ر. احمدی. 1391. تأثیر روشهای کاربرد کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیک و تولید گندم زمستانه در شرایط دیم استان لرستان. نشریه پژوهشهای زراعی ایران. جلد 10، شماره 3: 532-545.

Amujoyegbe, B. J., J. T. Opbode and A. Olayinka. 2007. Effect of organic and inorganic fertilizer on yield and chlorophyll content of Zea mays and sorghum bicolour. Plant Science. 46: 1869-1873.

Beauregard, M. S., C. Hamel and M. St-Arnaud. 2008. Arbuscular mycorrhizal fungi communities in major intensive North American grain productions. Pp. 135-158. In: Siddiqui, Z.A., Akhtar, M.S. and Futai, K. (Eds). Mycorrhizae: Sustainable agriculture and forestry, Springer Science+Business Media B. V.

Braccini, A. L., L. G. M. Dan, G. G. Piccinin,  L. P. Albrecht, M. C. Barbosa and A. H. T. Ortiz. 2012. Seed inoculation with Azospirillum brasilense, associated with the use of bioregulators in maize. Revista Caatinga, 25: 58-64.

Cakmakci, R., M. F. Donmez and U. Erdogan. 2007a. the effect of plant growth promoting rhizobacteria on barley seedling growth, nutrient uptake, some soil properties and bacterial counts. Turkish Journal of Agriculture. 31: 189-199.

Chung, C. and H. H. Janzen. 2000. Long term fate of nitrogen from annual feedlot manure application. Journal of Environment. 25: 785-790.

Gupta, P.K. 2000. Soil, plant, water and fertilizer analysis. Agrobios pub. Bikaner, India. 350p.

Hasan Zadeh, A., D. Mazaheri, R. Chaychi and K. Khavazi. 2006. Application efficiency of P- uptake facilitating bacteria on yield and Yield compenonedts of Barley. Research and Reconstruction Journal, Agronomy and Horticulture. Special issue. 77: 111-118.

Jarak, M., N. Mrkovački, D. Bjelić, D. Jošić, T. Hajnal-Jafari and D. Stamenov. 2012. Effects of plant growth promoting rhizobacteria on maize in greenhouse and field trial. African Journal of Microbiology Research, 6(27): 5683-5690.

Jarak, M., R. Prptic, S. Jankovic and J. Colo. 2006. Response of wheat to Azotobacter -actinomycetes inoculation and nitrogen fertilizers. Romanian Agricultural Research. 23: 38-44

Jat, B. L. and M. S. Shaktawat. 2003. Effect of residual phosphorus, sulphur and biofertilizers on productivity, economics and nutrient content of pearl millet (Pennisetum glaucum L.) in fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) pearl millet cropping sequence. Indian Journal of Agricultural Science. 73(3): 134-137.

Malakouti, M.J. and Homaee, M. 2005. Arid and semi- arid regions difficulties and solutions. Tarbiat Modarres University Press. 508p

Mayer D. M. 2000. Pyoverdins: Pigments siderophores and potential taxonomic markers of Pseudomonas fluorescent Species. Archives of Microbiology, 174: 135-142.

Page, A. L. 1982. Methods of Soil Analysis. Agronomi 9, ASA, SSSA, Madison, Wiscosin, USA.

Shaharoona, B., M. Arshad, Z. A. Zahir and A. Khalid. 2006. Performance of pseudomonas spp. containing acc-deaminase for improving growth and yield of maize (Zea mays L.) in the presence of nitrogenous fertilizer. Soil Biology and Biochemistry. 38: 2971-2975.

Tennant, D. 1975. A test of a modified line interest method of estimating root length. Journal of Applied Ecology. 63: 995- 1001.

Yu, X., J. Cheng, and M. H. Wong. 2005. Earthworm-mycorrhiza interaction on Cd uptake and growth of ryegrass. Soil Biology and Biochemistry. 37:195-201.

Zahir, A., M. Arshad and W. F. Frankenberger. 2004. Plant growth promoting rhizobacteria. Application and perspectives in agriculture. Advances in Agronomy. 81: 97-168.