تاثیر سطوح مختلف سوپرجاذب بر کارآیی مصرف آب و صفات کمی سورگوم در رژیم های مختلف آبیاری

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

کیامرث همتی نفر ¹ , محمد مهدی رحیمی ²

1 - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
2 - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

تاریخ دریافت : 1394/06/05 تاریخ پذیرش : 1394/09/24 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: سورگوم, عملکرد دانه, رژیم آبیاری, سوپرجاذب,

چکیده مقاله :

این پژوهش جهت بررسی اثر بخشی سطوح مختلف سوپرجاذب در رژیم های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سورگوم به صورت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در شهر کوار از توابع استان فارس انجام پذیرفت. عامل اصلی آزمایش شامل تیمار رژیم آبیاری در سه سطح 100%=1I، %65=2I و %30=3I (درصد تامین نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی شامل تیمار سوپرجاذب در چهار سطح (شاهد=S1، 35=S2، 75=S3 و 110=S4 کیلوگرم در هکتار) بود. در این آزمایش صفاتی از قبیل عملکرد دانه، کارآیی مصرف آب، وزن هزار دانه، تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در خوشه و قطر ساقه اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد مطالعه به شدت تحت تاثیر عامل رژیم آبیاری قرار گرفتند بر اساس نتایج به دست آمده تیمارهای I2 و I3 کارآیی مصرف آب را نسبت به تیمار I1 به ترتیب 24 و 50 درصد کاهش دادند. بررسی برهمکنش رژیم آبیاری و سوپرجاذب بر کارآیی مصرف آب نشان داد که تیمارهای I2S2 و I2S3 کارآیی مصرف آبی مشابه با تیمار I1S1 داشتند و اختلاف معنی داری بین این تیمارها مشاهده نشد، یعنی مصرف 35 کیلوگرم سوپرجاذب در هکتار در تیمار I2 سبب صرفه جویی 35 درصدی آب برای سورگوم در طول فصل رشد می گردد. با توجه به نتایج به دست آمده تیمار I2 S4 با صرفه جویی 35 درصدی آب و با عملکرد بالا (kg. ha 4055) جهت کشت سورگوم در مناطقی با آب و هوای مشابه شهر کوار پیشنهاد می شود.

چکیده انگلیسی:

This research has been performed Effect of different levels of superabsorbent polymers on Water Use Efficiency and characteristics of sorghum in different water regimes. The experiment was conducted on‎ Kavar city. Factorial testing was carried out in a randomized Split plot complete block design (RCBD) in three replications and twelve treatments. Main factors included irrigation in three levels: (I1: 100%, I2: 65%, I3: 30% of water requirement), secondary factors included superabsorbent polymers in four levels: (S1: Control, S2: 35kg.ha, S3: 75kg.ha, S4: 110kg.ha). Characterized measured included: Yield, Water Use Efficiency, one thousand seed weight, number of tiller per shrub, number of seeds per cluster, stem diameter. Results showed that drought stress had significant effect on number of seed in cluster and one thousand seed weight specifically in reproductive growth stage. Our finding indicated I2 and I3 treatments had decreased Water Use Efficiency compared to I1, 24%, 50% respectively. In other hand added 110kg.ha is caused to increase Water Use Efficiency to 40%. Evaluation of interaction of factors indicated I2S2 and I2S3 treatments have same Water Use Efficiency with I1S1 and not observed significant difference between them. Results indicated the yield of I2S4 treatment (4055kg.ha) (65% water requirement and 110kg.ha superabsorbent) only 13% less than the I1S4 (4631 kg.ha) (100% water requirement and 110kg.ha superabsorbent). Accordance to our findings I2S4 treatment with 35% water economy and adequate yield is recommended for areas with same condition to kavar.

منابع و مأخذ:

آذریون، ه.، م. م. رحیمی و م. ک. شفازاده. 1392 .تأثیر استفاده از سوپر جاذب درشرایط تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر روی
عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم دانهای، پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، 111 صفحه.
بقایی، ن. 1383 .بررسی اثر تنش کمبود آب در مراحل مختلف نمو. عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم لوبیا چیتی. پایان نامه کارشناسی ارشد.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
شکروی، م. 1383 .بررسی اثر تنش کم آبی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد مختلف آفتابگردان آجیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه
آزاد اسلامی ساوه.
حیدری شریف آباد، ح. 1382 .روش های کاهش خسارت خشکی و خشکسالی (3 .(انتشارات وزارت جهاد کشاورزی. تهران.
رحیمی، ح. 1374 .ارزیابی شاخصهای فیزیولوژیکی موثر بر مقاومت به تنش شوری در سورگوم علوفه ای پایان نامه کارشناسی ارشد.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
طباطبایی س. ع. و ح. دهقان هراتی. 1391 .اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سورگوم دانه ای. فیزیولوژی گیاهان
 .64-53 .16 .زراعی
کاظمی نسب، ا.، ن. خدابنده، د. حبیبی، م. ن. ایلکائی و ا. بانکه ساز. 1384 .بررسی تأثیر سایکوسل و تراکمهای مختلف گیاه بر پایداری غشاء
سیتوپلاسمی و محتوی رنگدانه کلروفیل در ذرت . چکیده مقالات اولین همایش علوم زیستی ایران.
ناصری، پ.، ع. فرامرزی، م.ب. خورشیدی بنام و ش. شاهرخی. 1390 .اثر دورآبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سورگوم در منطقه
میانه. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف های هرز. 19 .104-93.
نباتی، ج. و پ. رضوانی مقدم. 1387 .اثر فواصل آبیاری بر عملکرد و خصوصیات مورفولوژیکی ارزن، سورگوم و ذرت علوفه ای. علوم
.179-186 ،1 ،41 .زراعی گیاهان
نعمتی، س.، ش، شاهرخی.، م. مهرپویان و ف. لطفی ماوی. 1389 .بررسی تأثیر نوع علف کش و مدیریت مکانیکی بر کنترل علف های هرز
سورگوم جارویی در منطقه میانه. مجموعه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی و توسعه پایدار. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

Borras, L. and G .A. slafer. 2004. Seed dry weight Response to source – sink manipulation in wheat,
maize and soybean. Field crop Research. 86. 131: 146.
Farre, I. and J. M. Faci. 2006. Comparative response of maize (Zea mays L.) and sorghum (Sorghum
bicolor L. Moench) to deficit irrigation in a Mediterranean environment. Agric. Water Manage. 83:
135- 143.
Grant, R.F., B. S. Jackson, J. R. Kiniry and G. F. Arkin. 1989. Water deficit timing effects onyield
components in maize. Agron. J. 81, 61- 65.
Hady, O. A. and Sh. A. Wanas. 2006. Water and fertilizer use efficiency by cucumber grown under stress
on sandy soil treated with acrylamide hydrogels. J. App. Sci. Res. 2(12), 1293- 1297.
Johnson, M. S. and T. R. Leach. 2010. Effects of superabsorbent polyamides on efficiency of water use
by crop seedling.
Khalilvand, B. and M. Yarnia. 2007. The effects of water deficit stress on some of the physiological
characters of sunflower in different densities of planting. J. Agric. Sci., Islamic Azad Univ., Tabriz
Branch, 1(2): 37-52.
Larbi, A. and A. Mekliche. 2004. Relative water content (RWC) and leaf senescence as screening tools
for drought tolerance in wheat. Options Mediterranèennes Series A, Seminaires Mediterranèens. 60,
193–196.
Levy, D. 1986. Varietal differences in the response of potatoes to repeated short priods of water stress in
hot climates. 2.tuber yield and dry matter accumulation and other tuber properties potato Res: 26: 315-
21.
Mao, S., M. R. Islam, X. Xue, X. Yang, X. Zhao and Y. Hu. 2011. Evaluation of a watersaving
superabsorbent polymer for corn (Zea mays L.) production in arid regions oNorthern China. African J.
Agric. Res. 6(17), 4108-4115
Mazaherilaghab, H., F. Nori, H. Zare-Abyane and H. Vafai. 2001. Effect of final irrigation on important
traits of three varieties of sunflower in dry land farming. Iran. J. Agric. Res. 1: 41-44.
Mendham, N. J., J. Russel, and G. C. Buzza, 1995. The contribution of seed survival to yield in new
Australian cultivars of oilseed rape (Brassica napus L.). J. Agric. Sci. Camb. 103:303- 316.
Osvald, D.J. and M. Osvald. 2002. Consequence due to water stress for the development and yield of
mazie, sorghum, cabbage and tomato plant. Bioloskivesthic.39(1/2).:129-135.
 Quanchang, H. Y. and H. Cheng. 2008.Cation –exchange properties of natural zeolites and their
applications.Science Press.Beijing.228-232.
Specht, S. and J. Harvy. 2000. Use of hydrogels to reduce leaf loss and haster root establishment forest
research.
Tolk, J. A., T. A. Howell and S. R. Evett. 1999. Effect of mulch, irrigation, and soil type on water use and
yield of maize. Soil Tillage Res. 50(2), 137-147.
Wright, P. R., J. M. Morgan, R. S. Jessop and A. Gass. 2006. Comparative adaption of canola (Brassica
napus L.) and Indian mustard (brassica juncea) to soil water deficits: yield and yield components.
Field Crops Res. 42:1-13.