اثر تنش خشکی آخر فصل و محلول پاشی نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گندم دوروم

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مجید رستمی ¹ , عبدالرضا احمدی ² , هدا محمدی ³

1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، ایران
2 - عضو هیئت علمی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، ایران
3 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، ایران.

تاریخ دریافت : 1394/07/03 تاریخ پذیرش : 1394/09/24 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: پروتئین دانه, کلروفیل متر, دمای پوشش گیاهی, وزن هکتولیتر,

چکیده مقاله :

به منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی آخر فصل و همچنین محلول‌پاشی اوره بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و همچنین عملکرد دانه گندم، آزمایشی به صورت کرت‌های نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجراشد. فاکتور افقی این آزمایش شامل 3 سطح آبیاری ( = IR1آبیاری کامل تمام فصل، IR2 = قطع آبیاری در مرحله خمیری شدن دانه‌ها و = IR3 قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه‌ها) و فاکتور عمودی شامل چهار سطح محلول‌پاشی کود اوره (N1 = شاهد، N2 = محلول‌پاشی اوره به میزان 20 کیلوگرم در هکتار در مرحله گل دهی،N3 = محلول‌پاشی اوره به میزان 20 کیلوگرم در هکتار در مرحله شیری وN4 = محلول‌پاشی اوره به میزان 20 کیلوگرم در هکتار در دو مرحله گل‌دهی و شیری شدن دانه) بود. بر اساس نتایج آزمایش اثر سطوح مختلف آبیاری و همچنین اثر متقابل آبیاری و محلول پاشی نیتروژن بر محتوای نسبی آب برگ معنی‌دار شد، ولی محلول‌پاشی نیتروژن تاثیر معنی‌داری بر این صفت نداشت. اثرات مربوط به تیمارهای آزمایشی و همچنین اثر متقابل آن‌ها بر شاخص کلروفیل برگ گندم معنی‌دار بود. بر اساس نتایج فقط اثر تیمارهای آبیاری بر کاهش درجه حرارت پوشش گیاهی و همچنین وزن هکتولیتر معنی‌دار شد. سطوح مختلف آبیاری و محلول‌پاشی و همچنین برهمکنش آن‌ها تاثیر معنی داری بر میزان پروتئین دانه داشتند و بیشترین درصد پروتئین مربوط به تیمار حذف آبیاری از مرحله شیری شدن دانه‌ها و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار آبیاری کامل بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effects of late season drought stress and foliar application of nitrogen on physiological traits and grain yield of wheat an experiment was conducted as strip-plot based on complete randomized blocks design (CRBD) with three replications. The horizontal factor were irrigation treatments (i.e. IR1: full irrigation, IR2: cutting irrigation at grain dough stage and IR3: cutting irrigation at grain milk stage) and the vertical factor were foliar application of nitrogen as urea (N1: control, N2: foliar application of 20 kg. ha-1 urea at flowering stage, N3: foliar application of 20 kg. ha-1 urea at milk stage and N4: foliar application of 20 kg. ha-1 urea at flowering and milk stage). Based on results effects of irrigation and interaction of treatments on relative water content was significant. Effects of experimental treatments and interaction of treatments on leaf chlorophyll were significant. The main effect of irrigation treatment on canopy temperature and hectoliter weight was significant and highest and lowest values of these traits observed in full irrigation and IR3 treatments, respectively. The experimental treatments and interaction of treatments significantly affect grain protein content and decreasing irrigation resulted in increasing grain protein content. Although by cutting the irrigation, protein content in both of treatments (IR2 and IR3) increased but by considering the grain yield it seems that cutting irrigation at grain dough stage is more suitable.

منابع و مأخذ:

1. رستمی، م و ع. احمدی. 1393. بررسی نوع و دفعات کاربرد کودهای نیتروژنی بر عملکرد و درصد نیتروژن دانه دو رقم ذرت. پژوهش و سازندگی. جلد 104: 46-40.
2. کافی، م و ع. مهدوی دامغانی. 1379. مکانیسم‌های مقاومت گیاهان به تنش‌های محیطی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 472 صفحه.
3. محمدی، س.، س. پیغمبر نژاد.، و س. عارفی. 1391. تأثیر تغذیه برگی اوره در مراحل مختلف نمو بر عملکرد دانه و درصد پروتئین دو رقم کندم دیم. مجله پژوهش‌های زراعی ایران. جلد 10: 213-207
4. ادری، ا.، ح. اکبری مقدم.، و خ. محمودی. 1392. ارزیابی ژنوتیپ‌های گندم نان برای تحمل به تنش خشکی انتهائی در مناطق گرم جنوب ایران. مجله به‌نژادی نهال و بذر. جلد 29: 616-601
5. Abad, A., J. Lloveras and A. Michelena. 2004. Nitrogen fertilization and foliar urea effects on durum wheat yield and quality and residual soil nitrate in irrigated Mediterranean conditions. Field Crop Res. 87: 257-269

.2. Ahmadi, A. and D.A. Baker. 2001. The effect of water stress on the activities of key regulatory enzymes of the sucrose to starch pathway in wheat. Plant Growth Regul. 35: 81-91

3. Allahverdiyev, T. I., J. M. Talai, I. M. Huseynova and J. A. Aliyev. 2015. Effect of drought stress on some physiological parameters, yield, yıeld components of durum (Triticum durum) and bread (Triticum aestivum L.) wheat genotypes. Ekin J Crop Breed and Gen 1-1:50-62.
4. Asif, M., M. Iqbal., H. Randhawa and D. Spaner. 2014. Managing and Breeding Wheat for Organic Systems. Springer. 82 p.
5. Balla, K., M. Rakszegi, Z. Li, F. Békés, S. Bencze and O. Veisz. 2011. Quality of winter wheat in relation to heat and drought shock after anthesis. Czech J. Food Sci. 29: 117–128.6.

Food & Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2012. FAOSTAT Statistics Database. available at: http://faostat.fao.org/

7. Guarda, G., S. Padovan and G. Delogu. 2004. Grain yield, nitrogen use efficiency and baking quality of old and modern Italian bread-wheat cultivars grown at different nitrogen levels. Eur. J. Agron. 21: 181-192.
8. Guttieri, M. J., J. C. Stark, k. O. Brain and E. Souza. 2001. Relative sensitivity of spring wheat grain yield and guality parameters to moisture deficit. Crop Sci. 41:327-335.
9. Guttieri, M. J., R. Ahmad, J. C. Stark and E. Souza. 2000. End use quality of six hard red spring wheat cultivars at different irrigation levels. Crop Sci. 40: 631-635.
10. Jevrek, M. N. and G. D. Atasoy. 2012. Effect of post anthesis drought on certain agronomical characteristics of wheat under two different nitrogen application conditions. Turk J Field Crops. 17:19-23.
11. Kilic. Y. and T. Yagbasanlar. 2010. The Effect of Drought Stress on Grain Yield, Yield Components and some Quality Traits of Durum Wheat (Triticum turgidum ssp. durum) Cultivars. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj. 38: 164-170.
    Moayedi, A. A., A. N. Boyce and S. S. Barakbah. 2010. The performance of durum and bread wheat genotypes associated with yield and yield component under different water deficit conditions. Aust J Basic and Applied Sci. 4: 106-113.
12. Obidiegwu J. E., G. J. Bryan, H. G. Jones and A. Prashar. 2015. Coping with drought: stress and adaptive responses in potato and perspectives for improvement. Front. Plant Sci. 6: 1-23
13. Pierre, C.S., C. J. Peterson, A. S. Ross, J. B. Ohm, M. C. Verhoeven, M. Larson and B. Hoefer. 2007. Winter wheat genotypes under different levels of nitrogen and water stress: Changes in grain protein composition. J. Cereal Sci. 47:407-413

14.Prashar, A. and H. G. Jones. 2014. Infra-red thermography as a high-throughput tool for field phenotyping. Agronomy 4: 397–417.

15. Raun, W.R. and G. V. Johnson. 2008. Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agron. J. 91:357-363.

16.Sabir, S., J. Bakht, M. Shafi, W. Shah and N. P. Khan. 2002. Effect of foliar vs. broadcast application of different doses of nitrogen on barley. Asian. J. Plant Sci. 3: 213-215

17. Saeidi, M., S. H. Ardalani, S. Jalali-Honarmand., M. Ghobadi and M. Abdoli. 2015. Evaluation of drought stress at vegetative growth stage on the grain yield formation and some physiological traits as well as fluorescence parameters of different bread wheat cultivars. Acta Biol Szeged. 59: 35-44
18. Serna-Saldivar, S. O. 2012. Cereal Grains Laboratory Reference and Procedures Manual. CRC Press. 394 p.
19. Shah, K. H., M. Y. Memon, S. H. Siddiqui, M. Imtiaz and M. Aslam. 2003. Response of wheat to foliar applied urea at different growth stage and solution concentrations. Pak. J. Plant Path. 2: 48-55.
20. Yang, j., J.Zhang., Z. Wang., Q. Zhu and L. Liu. 2001. Water deficit induced senescence and its relationship to the remobilization of pre-stored carbon in wheat during grain filling. Agron. J. 93:196-206
21. Zhao, C. X., M. R. He, Z. L. Wang, Y. F. Wang and Q. Lin. 2009. Effects of different water availability at post-anthesis stage on grain nutrition and quality in strong-gluten winter wheat. Comptes Rendus Biologies, 332: 759–764.