اثر شوری بر تجمع سدیم، پتاسیم و عملکرد اندام هوایی دو اکوتیپ تریتیکاله (Triticosecale wittmack X) در مراحل مختلف رشد

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

صفورا فرهنگ مهر ¹ , شیوا اکبری ² , شهرام رضوان بیدختی ³

1 - دانشکده کشاورزی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
2 - دانشکده کشاورزی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
3 - دانشکده کشاورزی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

تاریخ دریافت : 1393/12/12 تاریخ پذیرش : 1394/02/18 تاریخ انتشار : 1395/03/12

کلید واژه: تنش, کلرید سدیم, تجمع یون, محتوی نسبی آب برگ,

چکیده مقاله :

شوری یکی از عامل‌های مهم بوم‌شناختی است که پایداری مناطق خشک و نیمه‌خشک به ویژه مناطقی که تبخیر و تعرق بیشتر از میزان بارندگی است را تهدید می‌کند. به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری بر میزان تجمع سدیم و پتاسیم، عملکرد اندام هوایی و محتوی نسبی آب برگ در دو اکوتیپ تریتیکاله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان اجرا گردید. فاکتور اول شامل سطوح مختلف شوری (صفر، 3، 6، 9، 11، 14 دسی‌زیمنس بر متر) حاصل از نمک کلرید سدیم خالص و فاکتور دوم شامل دو اکوتیپ تریتیکاله (ورزنه و اصفهان) بود. نتایج نشان داد که اعمال و تشدید تنش شوری در هر سه مرحله رشدی شامل قبل از گلدهی، ابتدای آبستنی و خمیری شدن بذر‌ها، باعث کاهش معنی‌دار عملکرد اندام هوایی و محتوی نسبی آب برگ شد. در هر سه مرحله رشدی در اثر تنش شوری، مقدار تجمع یون سدیم و پتاسیم در برگ‌های گیاه تریتیکاله به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. اثر اکوتیپ و اثر متقابل شوری و اکوتیپ بر مقدار پتاسیم در هر سه مرحله رشدی معنی‌دار بود. اما اثر متقابل شوری و اکوتیپ بر مقدار سدیم تنها در مرحله خمیری شدن بذر‌ها معنی‌دار بود. مقدار تجمع یون پتاسیم در اکوتیپ اصفهان در هر سه مرحله رشدی بیشتر از اکوتیپ ورزنه بود و می‌توان چنین نتیجه گرفت که اکوتیپ اصفهان نسبت به اکوتیپ ورزنه در هر سه مرحله رشد گیاه می‌تواند مقاومت بیشتری را در برابر تنش شوری دارا باشد.

چکیده انگلیسی:

Salinity is one of the main ecological factors that threaten the stability in dry and semi-dry lands and specifically in the lands that evaporation and transpiration dominate rainfall. In order to study the effect of different salinity levels on sodium and potassium concentration, aerial yield and relative water content of two triticale ecotypes, an experiment was performed basis on a complete randomized design with two factors and three replications in research greenhouse of the Islamic Azad university of Damghan. The first factor consisted of different salinity levels (0, 3, 6, 9, 11, 14 ds/m) built-up with pure NaCl and the second factor was two triticale ecotypes (Esfahan and Varzaneh). The result showed that by increasing the salinity the aerial yield and relative water content significantly decreased at all three growth stages which were before flowering, start of pregnancy and seed fermentation. At all three growth stages, the salinity significantly increased the concentration of sodium and potassium ions in the leaves of plant. The effect of ecotype and the interaction effect of salinity and ecotype were also significant on content of potassium at all growth stages but the interaction effect of salinity and ecotype on the sodium content was significant only at seed fermentation stage. The concentration of potassium ions was higher in Esfahan ecotype in all growth stages in comparison with the other ecotype. Therefore, it can be concluded that Esfahan ecotype is more tolerant to salinity stress at all growth stages in comparison with Varzaneh ecotype.