تبیین عوامل مؤثر کالبدی بر ارتقاء بُعد ذهنی کیفیت زندگی در مراکز نگهداری سالمندان (مطالعه موردی: مراکز نگهداری سالمندان صادقیه،غدیر و یاس در اصفهان)

آتنا سادات هاشمی فشارکی ¹ ( دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. )
سیده مرضیه طبائیان ² ( دانشیارگروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. )
سمر حقیقی بروجنی ³ ( استادیارگروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. )
مریم پورشمس ⁴ ( استادیار،گروه روانپزشکی،بیمارستان گلستان،دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز ،ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/10/13 تاریخ تایید : 1402/11/23

کلید واژه: کیفیت زندگی, اصفهان, کالبد, بُعد ذهنی, مراکز نگهداری سالمندان,

چکیده مقاله :

جمعیت سالمندان رشدی شتابان دارد و سیر تغییرات مراقبت از سالمندان از خانواده های گسترده به سمت هسته ای و فضاهای نگهداری حرکت کرده است.حال فضاهای نگهداری سالمندان به دلیل عملکردشان، به صورت ذاتی احساسات منفی مثل احساس جدایی و بی مهری را برای سالمند به همراه دارند. طراحی ضعیف این فضاها، بدون در نظر گرفتن نیازهای جسمی و روحی سالمندان، موجب تشدید این تأثیرات شده است. هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به عوامل کالبدی مؤثر بر ارتقای بعد ذهنی کیفیت فضای نگهداری سالمندان، با مشارکت خود سالمندان است.طرح پژوهش حاضر،ترکیبی است و راهبرد طرح پژوهش در بخش کیفی توصیفی-تحلیلی مضمون و در بخش کمی جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت میدانی و تحلیل پیمایشی است.لذا جهت رسید به نظرات سالمندان در مورد ویژگی های فضاهای داخلی باکیفیت با روش تحلیل عاملی تأییدی و به کمک نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه ‌وتحلیل قرارگرفت. همچنین به منظور بررسی و مقایسه مؤلفه ها از آزمون t استیودنت استفاده شده است. یافته های نتایج حاکی از آن است که بر اساس نظر سالمندان و مطالعات نظری، بعد ذهنی کیفیت فضاهای نگهداری به چهار مضمون اصلی شامل حس تعلق،خوانایی،تناسبات بصری، ایمنی و امنیت وابسته است.بر اساس نتایج پژوهش حاضر،مضامین به دست آمده، بیان کننده این است که پرداختن به اجزای کالبدی با ایجاد جاذبه های بصری،رضایتمندی،چیدمان فضایی و استانداردهای ایمنی می تواند فضا را برای سالمند با اهمیت کرده و باعث افزایش کیفیت فضای نگهداری شود. نظرات سالمندان،تأییدکننده رویکرد تعامل گرا و درک ذهنی از فضاست که تعیین کننده مؤلفه های مؤثر بر بعد ذهنی کیفیت معماری است.

چکیده انگلیسی :

The aged population is growing rapidly. The course of changes in care for the aged has moved from large families to care spaces. Due to their function, care spaces for the aged inherently bring negative feelings such as feelings of separation and lack of affection to the aged. The poor design of these spaces, without considering the physical and mental needs of the aged, has intensified these effects. The primary goal of this study is to determine the physical factors that are effective in improving the subjective dimension of the quality of aged care spaces. The design of this study is combined and its strategy in the qualitative section is descriptive-analytical and field and survey in the quantitative section in terms of data collection. Thus, the opinions of the aged about the characteristics of high-quality indoor spaces were analyzed by the confirmatory factor analysis method in the SPSS software. Also, to examine and compare the components, a Student's t-test was used. The results showed that based on the opinions of the aged and theoretical studies, the subjective dimension of the quality of care spaces is related to four main themes, including the sense of belonging, legibility, visual proportions, safety, and security. According to the results of this study, the obtained themes indicate that dealing with physical components by creating visual attractions, satisfaction, spatial arrangement, and safety standards can make the space important for the aged and increase the quality of the care space. The opinions of the aged confirm the interactive approach and subjective understanding of the space, which determines the effective components of the subjective dimension of architectural quality.