بررسی و سنجش تاثیر فایده‏ گرایی قتل عمد در کیفیت و میزان مجازات مرتکب آن

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

محمد جوان بخت ¹ , زهرا تجری موذنی ²

1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]

تاریخ دریافت : 1402/02/31 تاریخ پذیرش : 1402/05/23 تاریخ انتشار : 1402/10/01

کلید واژه: ", قتل عمد", فایده گرایانه", فقه", , ", حقوق کیفری",

چکیده مقاله :

قتل واژه ای کلی است که به همه قتل های غیر قانونی نسبت داده می شود از جمله قتل عمد و قتل غیر عمد که گاه دربردارنده نوعی فایده برای مرتکب است. همه قتل ها عمدی نیستند بلکه برخی غیرعمدی و برخی نیز قانونی اند مانند ارتکاب قتل به دلیل دفاع مشروع و یا تهاجم فرد دیوانه که علیرغم عامدانه بودن، موجه تلقی می شوند. قتل عمد، سلب حیات دیگری همراه با سوء نیت است. بزه دیده اولیه در این جرم که بزرگترین سرمایه زندگی خود یعنی جانش را از دست می دهد گاه خود زمینه ارتکاب جرم را پدید می آورد و در نتیجه، ایجاد کننده انگیزه در قاتل، خود وی می باشد. بنابراین، ایجاد موقعیت و اوضاع و احوال مساعد برای ارتکاب جرم از سوی مقتول، که وضعیت خطرناکی را برای قاتل بوجود می آورد و او نیز به ناچار دست به ارتکاب جرم می زند، قتل را دارای سود و فایده به نفع فاعل جرم می نماید. هدف نوشتار حاضر تبیین و تشریح نوع برخورد فقه امامیه و به تبع آن حقوق کیفری موضوعه با مرتکبین قتل مبتنی بر فایده است. یافته های ناشی از مطالعه توصیفی-تحلیلی منابع فقهی و حقوقی مرتبط، نشان می دهد که این عنوان نوظهور جرم شناختی، پیش از این در فقه امامیه و حقوق کیفری نیز مورد توجه صاحبان اندیشه قرار داشته و آنها مرتکبان چنین رفتار مجرمانه ای را چندان قابل سرزنش ندانسته و برخوردی سهل گیرانه و چشم پوشانه و گاه تقلیل گرایانه داشته اند که همین موضع در قانون جزای موضوعه نیز اتخاذ شده است.

چکیده انگلیسی:

Homicide, as a general word, is attributed to all illegal killings, including murder and manslaughter, sometimes leading to benefits for the perpetrator. All murders are not intentional; some are unintentional and legal, such as murdering due to legitimate defense or an attack by a crazy person, which are considered justified despite being intentional. It is to be noted that intentional murder is taking the life of another person life with malice. Regarding this crime, the primary victimized person, who loses life as the significant life capital, sometimes creates the grounds for committing the crime. As a result, they are the ones who motivate the murderer. Therefore, creating a favorable situation and conditions for committing a crime by the victim, which creates a dangerous situation for the murderer, and the one who inevitably commits the crime, makes the murder beneficial for the perpetrator. The present study aimed to elaborate the approach of Imamiyah jurisprudence and, accordingly, the criminal law related to the perpetrators of murder based on benefit. The results derived by descriptive-analytical study of related jurisprudence and legal sources indicate that the newly emerging criminological subject has been the focus of thinkers in Imamiyah jurisprudence and criminal law. Perpetrators of such criminal behavior are not considered blameworthy, and a permissive and sometimes reductionist approach is taken toward them. Moreover, this is what has been taken in the subject of criminal law.